Tilga hurmatsizlik oqibati
Ostonadagi Qazaq Coffee qahvaxonasi qozoq tiliga hurmatsizlik koʻrsatgani tufayli kasodga uchrabdi.
Maʼlum qilinishicha, mijoz qahvaxonaning ijtimoiy tarmoq sahifalaridan biriga unga xodimlar qozoq tilidagi menyu taqdim etishdan bosh tortgani haqida izoh qoldirgan. Muassasa vakili esa xodimlar qozoq tilida soʻzlashi shart emasligini aytib javob qoldirgan. Bu esa jamoatchilikda keskin norozilik uygʻotgan va boykot sabab kafe zararga kirib ketgan.
Albatta, bitta ishbilarmonning bankrot boʻlishi quvonarli hodisa emas. Lekin davlat tiliga bunday munosabatning oqibati ham boʻlishi kerak. Bu – boshqalar uchun ibrat.
Qozoq qoʻshnilar tilga munosabatda ancha gʻururli ekan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Ostonadagi Qazaq Coffee qahvaxonasi qozoq tiliga hurmatsizlik koʻrsatgani tufayli kasodga uchrabdi.
Maʼlum qilinishicha, mijoz qahvaxonaning ijtimoiy tarmoq sahifalaridan biriga unga xodimlar qozoq tilidagi menyu taqdim etishdan bosh tortgani haqida izoh qoldirgan. Muassasa vakili esa xodimlar qozoq tilida soʻzlashi shart emasligini aytib javob qoldirgan. Bu esa jamoatchilikda keskin norozilik uygʻotgan va boykot sabab kafe zararga kirib ketgan.
Albatta, bitta ishbilarmonning bankrot boʻlishi quvonarli hodisa emas. Lekin davlat tiliga bunday munosabatning oqibati ham boʻlishi kerak. Bu – boshqalar uchun ibrat.
Qozoq qoʻshnilar tilga munosabatda ancha gʻururli ekan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
OmniChannel – mijozlar bilan koʻp tarmoqli bogʻlanish platformasi
Savol:
Marketingda shunaqa atama bor – OmniChannel Customer Engagement Platform.
Shuni oʻzbekchada Mijozlar bilan bir nechta kanallar orqali oʻzaro aloqalar platformasi deb tarjima qilsak boʻladimi? Omnichannelni odamlar tushunmasligi mumkin.
Javob:
Bu atamaga duch kelmagan ekanman. Internetdan qidirib topdim.
OmniChannel Customer Engagement Platform – mijozlarga bir necha vositalar orqali murojaat qilish imkonini beradigan platforma, dasturiy taʼminot. Bunda elektron pochta, bildirishnoma, chat, SMS, telegram yoki boshqa turli vositalar imkoniyatidan foydalaniladi.
Taklif qilingan tarjima ham yomon emas. Atamani mana bunday variantlarda loʻndaroq oʻgirish mumkin:
OmniChannel Customer Engagement Platform
Mijozlar bilan koʻp tarmoqli bogʻlanish platformasi
Mijozlar bilan bogʻlanishning koʻp tarmoqli platformasi
Mijozlar bilan koʻp tarmoqli aloqa platformasi
OmniChannel
Koʻptarmoqli
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Savol:
Marketingda shunaqa atama bor – OmniChannel Customer Engagement Platform.
Shuni oʻzbekchada Mijozlar bilan bir nechta kanallar orqali oʻzaro aloqalar platformasi deb tarjima qilsak boʻladimi? Omnichannelni odamlar tushunmasligi mumkin.
Javob:
Bu atamaga duch kelmagan ekanman. Internetdan qidirib topdim.
OmniChannel Customer Engagement Platform – mijozlarga bir necha vositalar orqali murojaat qilish imkonini beradigan platforma, dasturiy taʼminot. Bunda elektron pochta, bildirishnoma, chat, SMS, telegram yoki boshqa turli vositalar imkoniyatidan foydalaniladi.
Taklif qilingan tarjima ham yomon emas. Atamani mana bunday variantlarda loʻndaroq oʻgirish mumkin:
OmniChannel Customer Engagement Platform
Mijozlar bilan koʻp tarmoqli bogʻlanish platformasi
Mijozlar bilan bogʻlanishning koʻp tarmoqli platformasi
Mijozlar bilan koʻp tarmoqli aloqa platformasi
OmniChannel
Koʻptarmoqli
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Malakali oʻzbek tili oʻqituvchilari ragʻbatlantirilishi kerak
Oʻqituvchilar yaxshi biladi, bu yildan boshlab ona tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat olganlarga ustama beriladi. Shu sertifikatga ega oʻzbek tili oʻqituvchilariga esa ustama berilmas ekan.
Biladiganlardan soʻrab-surishtirsam, ustama toʻlanmasligiga ikkisining alohida fan ekani sabab ekan. Xuddi fizika sertifikati bilan matematika uchun ustama olinmasligi kabi.
Toʻgʻri, bu ikkisi – alohida fan. Lekin matematika va fizikaga solishtirish juda oʻrinli emas. Ona tili va oʻzbek tili bir-biriga juda yaqin.
Taklifim:
1️⃣ Sertifikat oʻzbek tili uchun ham qabul qilinsin.
2️⃣ Mabodo sohaviy farqlari koʻp deyilsa, oʻzbek tili faniga mos milliy sertifikat imtihonlari oʻtkazilsin va u ustamaga asos boʻlsin.
Nima boʻlganda ham, malakali oʻzbek tili oʻqituvchilari ragʻbatlantirilishi kerak.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Oʻqituvchilar yaxshi biladi, bu yildan boshlab ona tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat olganlarga ustama beriladi. Shu sertifikatga ega oʻzbek tili oʻqituvchilariga esa ustama berilmas ekan.
Biladiganlardan soʻrab-surishtirsam, ustama toʻlanmasligiga ikkisining alohida fan ekani sabab ekan. Xuddi fizika sertifikati bilan matematika uchun ustama olinmasligi kabi.
Toʻgʻri, bu ikkisi – alohida fan. Lekin matematika va fizikaga solishtirish juda oʻrinli emas. Ona tili va oʻzbek tili bir-biriga juda yaqin.
Taklifim:
1️⃣ Sertifikat oʻzbek tili uchun ham qabul qilinsin.
2️⃣ Mabodo sohaviy farqlari koʻp deyilsa, oʻzbek tili faniga mos milliy sertifikat imtihonlari oʻtkazilsin va u ustamaga asos boʻlsin.
Nima boʻlganda ham, malakali oʻzbek tili oʻqituvchilari ragʻbatlantirilishi kerak.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Koʻplik qoʻshimchali atoqli otlar kichik harfda yoziladimi?
Imlo qoidalariga koʻra, kishi ismlari bosh harf bilan yoziladi. Ularni kichik harfda yozish boʻyicha tartib imlo qoidalarida belgilanmagan. Biroq ism atoqli otlik xususiyatini yoʻqotib, turdosh otga aylansa, oʻz-oʻzidan kichik harfda yoziladi. Chunki turdosh ot jumla ichida kichik harfda yozilishi kerak:
Suv keltiraman deb yeng shimargan farhodlar bormi?
Surxondaryo – alpomishlar yurti.
Yuqoridagi ikki jumlada ajratib koʻrsatilgan soʻzlar ismlik xususiyatini yoʻqotgan. Farhodlar joʻmardlar, himmatlilar maʼnosini, alpomishlar esa polvonlar, kurashchilar maʼnosini ifodalayapti. Ularni sinonimlariga – turdosh otlarga bemalol almashtirish mumkin.
Ammo koʻplik qoʻshimchasi qoʻshilgan har qanday atoqli ot turdosh otga aylanib qolavermaydi:
Bugun Farhodlarnikiga boramiz.
Bu haqda Choʻlpon-u Qodiriylar ham yozgan.
Bu jumlalarda atoqli ot oʻz xususiyatini yoʻqotmagan, kishining ismi ekani namoyon boʻlib turibdi. Farhodlarniki – Farhod va uning oilasi xonadoni, Choʻlpon-u Qodiriylar – Choʻlpon va Qodiriy; Choʻlpon va Qodiriy kabilar.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Imlo qoidalariga koʻra, kishi ismlari bosh harf bilan yoziladi. Ularni kichik harfda yozish boʻyicha tartib imlo qoidalarida belgilanmagan. Biroq ism atoqli otlik xususiyatini yoʻqotib, turdosh otga aylansa, oʻz-oʻzidan kichik harfda yoziladi. Chunki turdosh ot jumla ichida kichik harfda yozilishi kerak:
Suv keltiraman deb yeng shimargan farhodlar bormi?
Surxondaryo – alpomishlar yurti.
Yuqoridagi ikki jumlada ajratib koʻrsatilgan soʻzlar ismlik xususiyatini yoʻqotgan. Farhodlar joʻmardlar, himmatlilar maʼnosini, alpomishlar esa polvonlar, kurashchilar maʼnosini ifodalayapti. Ularni sinonimlariga – turdosh otlarga bemalol almashtirish mumkin.
Ammo koʻplik qoʻshimchasi qoʻshilgan har qanday atoqli ot turdosh otga aylanib qolavermaydi:
Bugun Farhodlarnikiga boramiz.
Bu haqda Choʻlpon-u Qodiriylar ham yozgan.
Bu jumlalarda atoqli ot oʻz xususiyatini yoʻqotmagan, kishining ismi ekani namoyon boʻlib turibdi. Farhodlarniki – Farhod va uning oilasi xonadoni, Choʻlpon-u Qodiriylar – Choʻlpon va Qodiriy; Choʻlpon va Qodiriy kabilar.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Kabi, singari, -dek: vergul kerakmi yoki yoʻq?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasini olgan soʻz va birikmalardan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Aslida vergul kerak emas. Chunki koʻmakchilar ham, -dek qoʻshimchasi ham vergul talab qilmaydi:
Bahordan keyin yoz kelgani kabi bu holat ham doim takrorlanadi.
Bahordan keyin yoz kelganidek bu holat ham doim takrorlanadi.
Yuqoridagi jumlalarda kelgani kabi, kelganidek soʻzlaridan soʻng vergul mutlaqo ortiqcha.
🟢 Qachon vergul kerak?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasi kiritma tarkibida kelganda vergul qoʻyiladi. Chunki kiritma vergul talab qiladi. Bunda maʼlumot manbasi nazarda tutiladi:
Alisher Navoiy aytganidek, tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz.
Iqtibos asliga mos boʻlsa, uni qoʻshtirnoqqa olish ham mumkin:
Alisher Navoiy aytganidek, “Tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz”.
❗️ Xuddi shu holatga oʻxshash, chalkashtiradigan gap qurilishi ham bor. Bunday oʻrinlarda vergul qoʻymaslik kerak:
Rasmda koʻrsatilganidek qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Bu yerda maʼlumot manbasi koʻrsatilmayapti. Ish harakatga asos, andaza koʻrsatilyapti. Aslida bu gapni mana bunday berish oʻzbekcha ifodaga mosroq:
Qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida rasmda koʻrsatilganidek terib chiqing.
Qalamlarni rasmda koʻrsatilganidek kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Agar rasmga asoslanish, undan oʻrganib olishni taʼkidlash shart boʻlmasa, rasmda koʻrsatilganidek birikmasini qisqartirish mumkin. Darslik va oʻquv qoʻllanmalarda esa bunday qilmaslik kerak. Oʻquvchiga imkon qadar aniq va toʻliq maʼlumot bergan afzal.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasini olgan soʻz va birikmalardan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Aslida vergul kerak emas. Chunki koʻmakchilar ham, -dek qoʻshimchasi ham vergul talab qilmaydi:
Bahordan keyin yoz kelgani kabi bu holat ham doim takrorlanadi.
Bahordan keyin yoz kelganidek bu holat ham doim takrorlanadi.
Yuqoridagi jumlalarda kelgani kabi, kelganidek soʻzlaridan soʻng vergul mutlaqo ortiqcha.
🟢 Qachon vergul kerak?
Kabi, singari koʻmakchilari va -dek qoʻshimchasi kiritma tarkibida kelganda vergul qoʻyiladi. Chunki kiritma vergul talab qiladi. Bunda maʼlumot manbasi nazarda tutiladi:
Alisher Navoiy aytganidek, tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz.
Iqtibos asliga mos boʻlsa, uni qoʻshtirnoqqa olish ham mumkin:
Alisher Navoiy aytganidek, “Tilga ixtiyorsiz – elga eʼtiborsiz”.
❗️ Xuddi shu holatga oʻxshash, chalkashtiradigan gap qurilishi ham bor. Bunday oʻrinlarda vergul qoʻymaslik kerak:
Rasmda koʻrsatilganidek qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Bu yerda maʼlumot manbasi koʻrsatilmayapti. Ish harakatga asos, andaza koʻrsatilyapti. Aslida bu gapni mana bunday berish oʻzbekcha ifodaga mosroq:
Qalamlarni kichigidan kattasiga tartibida rasmda koʻrsatilganidek terib chiqing.
Qalamlarni rasmda koʻrsatilganidek kichigidan kattasiga tartibida terib chiqing.
Agar rasmga asoslanish, undan oʻrganib olishni taʼkidlash shart boʻlmasa, rasmda koʻrsatilganidek birikmasini qisqartirish mumkin. Darslik va oʻquv qoʻllanmalarda esa bunday qilmaslik kerak. Oʻquvchiga imkon qadar aniq va toʻliq maʼlumot bergan afzal.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Shahari emas, shahri
Shahar soʻziga uchinchi shaxs egalik qoʻshimchasi -i qoʻshilganda bir a tushadi va shahri hosil boʻladi.
Qachon shahari shaklini qoʻllash mumkin? Agar shahar soʻzi joy nomi tarkibida boʻlsa, a saqlanadi:
Toshkentning Eski shahariga sayohat qilamiz.
Eski shahar – Toshkentning qadimiy qismi nomi. Shuning uchun unga -i egalik qoʻshimchasi qoʻshilganda ham tovush tushmaydi.
Shahar soʻzidan yasalgan hamshahar soʻzida ham shunday holat kuzatiladi:
Kecha tasodifan hamshaharini koʻrib qoldi.
🟢 Qolgan holatlarda esa shahri shaklida yozish toʻgʻri:
Dunyoning eng goʻzal 15 ta shahri.
Oʻzbekistonning 10 ta tumani va shahri.
Dunyoning eng boy shahri.
Toshkent shahri, Fargʻona shahri, Qarshi shahri, qadimiy Varaxsha shahri.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Shahar soʻziga uchinchi shaxs egalik qoʻshimchasi -i qoʻshilganda bir a tushadi va shahri hosil boʻladi.
Qachon shahari shaklini qoʻllash mumkin? Agar shahar soʻzi joy nomi tarkibida boʻlsa, a saqlanadi:
Toshkentning Eski shahariga sayohat qilamiz.
Eski shahar – Toshkentning qadimiy qismi nomi. Shuning uchun unga -i egalik qoʻshimchasi qoʻshilganda ham tovush tushmaydi.
Shahar soʻzidan yasalgan hamshahar soʻzida ham shunday holat kuzatiladi:
Kecha tasodifan hamshaharini koʻrib qoldi.
🟢 Qolgan holatlarda esa shahri shaklida yozish toʻgʻri:
Dunyoning eng goʻzal 15 ta shahri.
Oʻzbekistonning 10 ta tumani va shahri.
Dunyoning eng boy shahri.
Toshkent shahri, Fargʻona shahri, Qarshi shahri, qadimiy Varaxsha shahri.
#Soʻragan_edingiz
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Turon qayer, Turkiston-chi? Markaziy Osiyomi yo O‘rta Osiyo: geografik atamalar ma’nosini bilasizmi?
Kitoblar, ommaviy axborot vositalari, turli ma’lumot manbalarida uchraydigan joy nomlari ba’zan bizni chalg‘itadi, ikkilantirib qo‘yadi. Masalan, Markaziy Osiyomi yoki O‘rta Osiyo? Qay birini ishlatish kerak? Ularning farqi nimada?
“Daryo” nashrining “Tilimizni bilamizmi?” ruknida shu kabi joy nomlari haqida soʻz yuritdim.
👉 daryo.uz/nP9XCu74
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Kitoblar, ommaviy axborot vositalari, turli ma’lumot manbalarida uchraydigan joy nomlari ba’zan bizni chalg‘itadi, ikkilantirib qo‘yadi. Masalan, Markaziy Osiyomi yoki O‘rta Osiyo? Qay birini ishlatish kerak? Ularning farqi nimada?
“Daryo” nashrining “Tilimizni bilamizmi?” ruknida shu kabi joy nomlari haqida soʻz yuritdim.
👉 daryo.uz/nP9XCu74
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Old Osiyo qayer, Kichik Osiyo-chi?
Turli kitoblar va oʻquv qoʻllanmalarida bu ikki atamaga koʻzingiz tushgandir. Old Osiyo deganda Osiyo qitʼasining gʻarbiy va janubi-gʻarbiy qismi, yaʼni Gʻarbiy Osiyo tushuniladi. Bu mintaqaga tabiiy jihatdan Kichik Osiyo, Arabiston, Sinay yarimorollari hamda ularga yondosh orol va hududlar kiritiladi.
Old Osiyo atamasi oʻzbekchaga ruschadan oʻgirilgan. Rus tiliga esa nemischa Vorderasien atamasining tarjimasi sifatida oʻzlashgan. Zamonaviy adabiyotlarda koʻproq Gʻarbiy Osiyo atamasi ishlatiladi.
Gʻarbiy Osiyoda BMTga aʼzo 20 mamlakat toʻliq yoki qisman joylashgan, ularning 13 tasi arab davlati. Mintaqaning aholi soni boʻyicha yirik davlatlari: Eron, Turkiya, Iroq, Saudiya Arabistoni va Yaman.
Kichik Osiyo esa zamonaviy Turkiyaning asosiy qismini tashkil etadigan mintaqadir. Shu nomdagi yarimorol Qora, Marmar, Egey va Oʻrta dengizlar hamda ularni birlashtirib turgan boʻgʻozlar bilan chegaralangan. Kichik Osiyoning boshqa bir nomi – Onadoʻli. Turklar Anadolu deb ataydilar.
Kichik Osiyo yoki Onadoʻli bugun Turkiyaning Osiyo qismini anglatadi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Turli kitoblar va oʻquv qoʻllanmalarida bu ikki atamaga koʻzingiz tushgandir. Old Osiyo deganda Osiyo qitʼasining gʻarbiy va janubi-gʻarbiy qismi, yaʼni Gʻarbiy Osiyo tushuniladi. Bu mintaqaga tabiiy jihatdan Kichik Osiyo, Arabiston, Sinay yarimorollari hamda ularga yondosh orol va hududlar kiritiladi.
Old Osiyo atamasi oʻzbekchaga ruschadan oʻgirilgan. Rus tiliga esa nemischa Vorderasien atamasining tarjimasi sifatida oʻzlashgan. Zamonaviy adabiyotlarda koʻproq Gʻarbiy Osiyo atamasi ishlatiladi.
Gʻarbiy Osiyoda BMTga aʼzo 20 mamlakat toʻliq yoki qisman joylashgan, ularning 13 tasi arab davlati. Mintaqaning aholi soni boʻyicha yirik davlatlari: Eron, Turkiya, Iroq, Saudiya Arabistoni va Yaman.
Kichik Osiyo esa zamonaviy Turkiyaning asosiy qismini tashkil etadigan mintaqadir. Shu nomdagi yarimorol Qora, Marmar, Egey va Oʻrta dengizlar hamda ularni birlashtirib turgan boʻgʻozlar bilan chegaralangan. Kichik Osiyoning boshqa bir nomi – Onadoʻli. Turklar Anadolu deb ataydilar.
Kichik Osiyo yoki Onadoʻli bugun Turkiyaning Osiyo qismini anglatadi.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Forwarded from Olimov's note
Fokus juda muhim. Juda koʻp orzu qilish, juda koʻp narsani reja qilish mumkin. Lekin bittasidan boshlash va chalgʻimasdan shu ishni bajarish naqadar mushkul ish.
Chalgʻimaymiz, doʻstlar.
Chalgʻimaymiz, doʻstlar.
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq: farqi nimada?
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari turli davrlarda turlicha hududlarni anglatgan.
Oʻrta Sharq atamasini ilk bor 1850-yillarda Hindistondagi Britaniya maʼmuriyati qoʻllagan. 1902-yili amerikalik olim Alfred Mahan bu atamani “Arabiston va Hindiston oʻrtasidagi hudud” maʼnosida ishlatadi va uning ommalashishiga zamin yaratadi.
Yaqin Sharq atamasi ham inglizchada XIX asrda paydo boʻlgan. Gʻarb tadqiqotchilari Sharqni uch qismga boʻlgan: Yaqin, Oʻrta va Uzoq Sharq. Yaqin Sharq Usmonlilar sultonligi va Bolqonni, Oʻrta Sharq esa Fors koʻrfazi va Janubi-sharqiy Osiyo oʻrtasidagi hududni qamragan. Uzoq Sharq atamasi Tinch okeanga tutash Osiyo mamlakatlari uchun ishlatilgan.
Ikkinchi jahon urushi arafasida buyuk britaniyalik harbiylar Oʻrta Sharq atamasini Yaqin va Oʻrta Sharqning birgalikdagi hududi uchun qoʻllay boshladi. Keyinchalik bu ommalashdi.
Usmonli sultonligi qulagach, ingliz tilida Yaqin Sharq birikmasi deyarli qoʻllanmay qoʻydi, Oʻrta Sharq esa hududdagi musulmon oʻlkalarni ifodalash uchun ishlatila boshladi.
Undan keyingi davrlarda bu ikki atama turlicha hududlarni bildirdi va chalkashliklarga sabab boʻldi.
Oʻzbek tilida asosan Yaqin Sharq atamasi qoʻllanib keldi. Bunga esa sobiq Ittifoq davridagi asosiy muloqot tili – rus tilining tutumi sabab boʻldi. Chunki ruschada asosan Ближний Восток – Yaqin Sharq atamasi ishlatilgan. Bunda Osiyoning gʻarbiy va janubi-gʻarbiy, Afrikaning shimoli-sharqiy qismidagi hududlar tushunilgan. Rus va oʻzbek tillarida ham Oʻrta Sharq birikmasi qoʻllangan oʻrinlar bor, lekin juda kam. Baʼzan Yaqin va Oʻrta Sharq shaklidagi variant ham uchrab qoladi.
Milliy ensiklopediyaga koʻra, Oʻrta Sharq – Janubi-gʻarbiy Osiyoning Pokiston va Turkiya oraligʻidagi qismining shartli nomi.
Bugun ingliz tilida Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari sinonim sifatida ishlatiladi.
Atamalar ikkixilligi boshqa tillarda ham kuzatiladi. Olmon tilida har ikki atama qoʻllanadi, Oʻrta Sharq koʻproq inglizchadan tarjima qilingan matnlarda uchraydi. Bolgar, polyak, xorvat kabi slavyan tillarida asosan Yaqin Sharq, fransuz, shved, ispan, yunon va italyan kabi Yevropa tillarida esa Oʻrta Sharq koʻproq ishlatiladi. Mintaqadagi mamlakatlar tillarida, jumladan, arab, fors, turk va ibroniy kabi tillarda ham Oʻrta Sharq atamasi afzal koʻriladi.
Eʼtiborli jihati: Yaqin Sharq atamasini ham, Oʻrta Sharq atamasini ham yevropaliklar isteʼmolga kiritgan va bunda mintaqaning Yevropaga nisbatan joylashuvini nazarda tutgan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari turli davrlarda turlicha hududlarni anglatgan.
Oʻrta Sharq atamasini ilk bor 1850-yillarda Hindistondagi Britaniya maʼmuriyati qoʻllagan. 1902-yili amerikalik olim Alfred Mahan bu atamani “Arabiston va Hindiston oʻrtasidagi hudud” maʼnosida ishlatadi va uning ommalashishiga zamin yaratadi.
Yaqin Sharq atamasi ham inglizchada XIX asrda paydo boʻlgan. Gʻarb tadqiqotchilari Sharqni uch qismga boʻlgan: Yaqin, Oʻrta va Uzoq Sharq. Yaqin Sharq Usmonlilar sultonligi va Bolqonni, Oʻrta Sharq esa Fors koʻrfazi va Janubi-sharqiy Osiyo oʻrtasidagi hududni qamragan. Uzoq Sharq atamasi Tinch okeanga tutash Osiyo mamlakatlari uchun ishlatilgan.
Ikkinchi jahon urushi arafasida buyuk britaniyalik harbiylar Oʻrta Sharq atamasini Yaqin va Oʻrta Sharqning birgalikdagi hududi uchun qoʻllay boshladi. Keyinchalik bu ommalashdi.
Usmonli sultonligi qulagach, ingliz tilida Yaqin Sharq birikmasi deyarli qoʻllanmay qoʻydi, Oʻrta Sharq esa hududdagi musulmon oʻlkalarni ifodalash uchun ishlatila boshladi.
Undan keyingi davrlarda bu ikki atama turlicha hududlarni bildirdi va chalkashliklarga sabab boʻldi.
Oʻzbek tilida asosan Yaqin Sharq atamasi qoʻllanib keldi. Bunga esa sobiq Ittifoq davridagi asosiy muloqot tili – rus tilining tutumi sabab boʻldi. Chunki ruschada asosan Ближний Восток – Yaqin Sharq atamasi ishlatilgan. Bunda Osiyoning gʻarbiy va janubi-gʻarbiy, Afrikaning shimoli-sharqiy qismidagi hududlar tushunilgan. Rus va oʻzbek tillarida ham Oʻrta Sharq birikmasi qoʻllangan oʻrinlar bor, lekin juda kam. Baʼzan Yaqin va Oʻrta Sharq shaklidagi variant ham uchrab qoladi.
Milliy ensiklopediyaga koʻra, Oʻrta Sharq – Janubi-gʻarbiy Osiyoning Pokiston va Turkiya oraligʻidagi qismining shartli nomi.
Bugun ingliz tilida Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari sinonim sifatida ishlatiladi.
Atamalar ikkixilligi boshqa tillarda ham kuzatiladi. Olmon tilida har ikki atama qoʻllanadi, Oʻrta Sharq koʻproq inglizchadan tarjima qilingan matnlarda uchraydi. Bolgar, polyak, xorvat kabi slavyan tillarida asosan Yaqin Sharq, fransuz, shved, ispan, yunon va italyan kabi Yevropa tillarida esa Oʻrta Sharq koʻproq ishlatiladi. Mintaqadagi mamlakatlar tillarida, jumladan, arab, fors, turk va ibroniy kabi tillarda ham Oʻrta Sharq atamasi afzal koʻriladi.
Eʼtiborli jihati: Yaqin Sharq atamasini ham, Oʻrta Sharq atamasini ham yevropaliklar isteʼmolga kiritgan va bunda mintaqaning Yevropaga nisbatan joylashuvini nazarda tutgan.
🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube
