📌اندر حکایت «ترجمه‌نویسان»

❇️ گویا نشر نی جلسه‌ای برای نقد و بررسی این کتاب (پست ریپلای‌شده) برگزار کرده است که جای تقدیر و تشکر دارد. ای کاش مدیر نشر نی از «ترجمه‌پژوهان» هم دعوت می‌کرد تا بحث و نقادی آن‌طور که شایسته است منعقد شود. علی‌ای‌حال..

🔸در بخشی از این نشست، به پیام من در پست بالا خرده گرفته شده و «مطالعات ترجمه» را از موضوع و مرحله پَرت دانسته‌اند. این در حالی‌ست که سخنرانان و حاضرین در جلسه برای اثبات سخنان و ادعاهای خود به آثار، نویسندگان و مقالاتی اشاره دارند که در کل ذیل «مطالعات ترجمه» قرار می‌گیرند! برای مثال، به مقالهٔ نیچه دربارهٔ ترجمه که در یک کتاب حجیم و در کنار سایر مقالات چاپ شده اشاره می‌شود که سال‌ها پیش نیکو از خواندن آن ابراز شگفتی می‌کند و درصدد ترجمه آن کتاب حجیم برمی‌آید. بله! آن مقاله و آن کتاب حجیم از منابع مرجع رشتهٔ مطالعات ترجمه در سطح جهان است که سال‌هاست توسط اساتید و دانشجویان مطالعات ترجمه در ایران خوانده و بحث می‌شود. یا مثلاً به کتاب نایدا و نظریه‌اش اشاره می‌شود که در دوره‌ای مهمترین نظریهٔ زبان‌شناختی در مطالعات ترجمه محسوب می‌شد.

🔸در فرازهایی از این نشست، حاضرین طوری دربارهٔ دیرینه‌شناسی (گویا معادل درست آن «بایگان‌شناسی» است) و تبارشناسی ترجمه صحبت می‌‌کنند که گویا به کشف جدیدی نائل گشته‌اند ولی دربارهٔ همین موضوع هم در ایران و هم در خارج آثار پژوهشی فاخری منتشر شده که همگی به مطالعات ترجمه تعلق دارند (برای نمونه، رساله دکتری گیلناز یوسفیان)

🔺 خلاصه، نقد اصلی من این بود که تحلیل‌های این کتاب جایی که به ترجمه و مسائلی مانند امانت‌داری یا وفاداری مرتبط می‌شوند، پایه و اساس جدی ندارند و عمدتاً برداشت‌گرایانه یا impressionistic می‌باشند و فاقد ارزش تحلیلی.

💥 اما سخن اصلی: هر کسی می‌خواهد دربارهٔ ترجمه مطلبی یا تحلیلی بنویسد، نمی‌تواند به «معرفت‌شناسی»‌های علوم انسانی جدید که مطالعات ترجمه نیز بخشی از آن است‌ بی‌اعتنا باشد که همین بی‌اعتنایی منتهی می‌شود به عدم‌«شناخت» پدیدهٔ ترجمه در ایران.


✅ به‌هرحال، بین «ترجمه‌نویس» و «ترجمه‌پژوه» فرسنگ‌ها فاصله است!


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

⚠️ این قسمت: «موج» و «موج‌سوار»

با سلام و تأکید مجدد

طبق اخباری که به دست رسیده و بررسی‌های خودم مشخص شده که بعضی از دوستان خواسته یا ناخواسته از مطالب این کانال الهام می‌گیرند و آن را در قالب مقاله یا نوشته‌‌های دیگر منتشر می‌کنند. من خرده‌ای به این عزیزان نمی‌گیرم چون یکی از اهداف این کانال معرفی موضوعات و ایده‌های پژوهشی است. باوجوداین، ارجاع به این کانال حداقل انتظاری است که می‌توان و باید داشت؛ به‌ویژه در مواردی همچون معرفی نسخه‌های خطی، ترجمه‌های کهن، اکتشافات تاریخی، تصاویر کتب قدیمی و کمیاب و... که گاهاً برای اولین بار در این رسانه مطرح می‌شوند و بایسته است استناددهی و ارجاع‌دهی مناسب صورت بگیرد. امیدوارم این دوستان که از قضا عناوینی همچون هیئت علمی، استاد و غیره را یدک می‌کشند به این حداقل پایبند باشند و در نشریات مثلاً «فرهنگی» خود دربارهٔ ترجمه و موضوعات مرتبط اصل ارجاع‌دهی به منبع اصلی را رعایت کنند.

می‌زند بر لبِ من دستِ ادب قفل خموشی
ورنه بسیار سخن هست که محتاج بیان‌ است
(فیض کاشانی)


دوستدار شما
پرویز رسولی


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

شاید بهتر باشد ما هم "آقای درس‌خوانده" (آخوند) خود را نماد و اسوه و سرور مترجمان معرفی کنیم. من طبری را مناسب می‌دانم. شما چه کسی را پیشنهاد می‌دهید؟

متن بالا را چهار سال پیش دکتر حسین ملانظر، استاد برجسته مطالعات ترجمه، در کانال خود منتشر کردند تا نمونهٔ متناظری برای سنت‌جروم در ایران پیدا شود. (لینک پیام)


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

🔸ابومحمد عبدالله ابن مقفع با نام اصلی «روزبه پور داذویه» معروف به «اِبْنِ مُقَفَّع» نویسنده و مترجم ایرانی آثار پارسی میانه به زبان عربی و از نمایندگان تفکر علمی در سدهٔ دوم هجری بود.‌ وی کتاب‌های زیادی را از پارسی میانه به عربی برگرداند و نقش مهمی در انتقال اندیشهٔ ایران باستان به دستگاه خلافت اسلامی ایفا کرد. از میان کتاب‌هایی که روزبه ترجمه‌ کرد می‌توان به این موارد اشاره کرد: کلیله و دمنه، تاجنامهٔ انوشیروان، آیین‌نامه، سخنوری بزرگ (الأدب الکبیر) و سخنوری خُرد (الأدب الصغیر).

🔸روزبه با ترجمه‌های خود سنت و اندیشه ایران را از نابودی محتوم‌ آن نجات داد و به‌لطف همین ترجمه‌ها توانست ایدهٔ ایران را در بدنهٔ دستگاه خلافت جاری سازد. نقش وی به‌عنوان ناقل و حامل اندیشه ایران و ترکیب آن با تفکر اسلامی به‌قدری مهم است که می‌توان گفت در نبود وی، نه از ایران چیزی می‌ماند و نه تفکر اسلامی می‌توانست در سرزمین پارس دوام داشته باشد. وی سرانجام به‌علت بازیگوشی در نگارش یک امان‌نامه، از طرف امیر محکوم شد و بدن او را تکه‌تکه کردند و در آتش سوزاندند.


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

📌ادبیات بیداری

✅ چندی پیش به اصطلاح جالبی برخوردم. مفهوم awakening literature یا «ادبیات بیداری» که در عنوان یک نشست علمی استفاده شده بود، برایم تأمل‌برانگیز بود. ناخودآگاه مفهوم «ادبیات پایداری» به خاطرم آمد و ناگهان نسبت آن با «ادبیات بیداری» ذهنم را مشغول کرد. در تعریف «ادبیات بیداری» آمده: آثار ادبی ... که با رویکردی واسازانه عملی پاد گفتمانی را در برابر گفتمان مسلط سامان می‌دهند (لینک).

🔸 همان‌طور که «ادبیات پایداری» موضوع پژوهشی مهمی در تاریخ ترجمه است، می‌توان «ادبیات بیداری» را نیز موضوعی درخور توجه دانست. البته، پیش از آن باید بپرسید: «کدام بیداری؟ کدام خواب؟». همان‌طور که می‌توان پرسید: «کدام پایداری؟ کدام تهاجم؟». یعنی صفت‌ها و مقولاتی از این دست، در میدان نیروها و در نسبت با «دیگر»ی معنا می‌یابند که باید آن «دیگری» را شناخت.

🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

📌 ترجمهٔ غیرمستقیم

💠 امروز در جلسه دفاع از پایان‌نامه ارشد خانم سارا محمدی در دانشگاه علامه طباطبائی شرکت داشتم. موضوع پایان‌نامه به تاریخ ترجمه و «ترجمهٔ غیرمستقیم» مرتبط بود با این عنوان:

Indirect Translation of Literary Works in Iran from 1988 to 2022

ترجمهٔ غیرمستقیم آثار ادبی در ایران از سال ۱۳۶۷ تا ۱۴۰۱


🔸 ترجمهٔ غیرمستقیم یا indirect translation به ترجمه یک اثر از زبان میانجی اطلاق می‌شود که از قضا در ایران هم سهم مهمی از بازار کتاب را به خود اختصاص داده‌ است. برای مثال، بسیاری از آثار ادبی روسی از روی ترجمه‌های انگلیسی به فارسی برگردانده شده‌اند.

✅ شناسایی و جمع‌آوری ترجمه‌های غیرمستقیم کار بسیار سختی است چون در منابع کتابخانه‌ای درج نشده که مثلاً فلان کتاب از چه زبانی به فارسی برگردانده شده است. ولی پژوهشگر با به‌کار‌گیری یک روش اصولی و خلاقانه توانسته بود بیش از ۱۰۰۰ مورد از ترجمه‌های غیرمستقیم به فارسی را در سی سال اخیر شناسایی کرده و به دلایل نهفته در ورای این پدیده بپردازد.

❇️ این پژوهشِ ارزشمند داده‌های اولیه برای تحلیل‌های عمیق در این موضوع را فراهم کرده و امیدوارم هم خود پژوهشگر و هم علاقه‌مندان از دستاوردهای این پژوهش نهایت بهره را ببرند.

تبریک و خسته نباشید به خانم سارا محمدی🌺


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

#مترجمان_جریان‌ساز

❇️ معرفی زندگی و آثار کریم کشاورز

🔸 #مترجمان_جریان‌ساز در صفحۀ اینستاگرام زیر:

🆔 https://www.instagram.com/parvizrassouli


🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————

#معرفی_اثر

🔸 «ترجمه و نئولیبرالیسم» عنوان مجموعه مقالاتی است که به‌تازگی توسط انتشاراتی معتبر Springer چاپ شده است. این اثر به جوانب مختلف تفکر نئولیبرال و نسب آن با ترجمه می‌پردازد و بخشی از آن به مطالعات تاریخی اختصاص دارد.

✅ یکی از فصل‌های این کتاب نیز توسط خانم کیانا صالحیان، دانشجوی ارشد مطالعات ترجمه دانشگاه علامه طباطبائی، نوشته شده است.

به خانم صالحیان تبریک می‌گوییم🌺🌺


🔗 دانلود پی‌دی‌اف کتاب

🌐 شبکۀ تاریخ‌نگاری ترجمه
————————————————
@Historiography_of_Translation
————————————————