Yolgʻoningdan emas, meni unga ishontirganingdan hafsalam pir boʻldi.

Boshnoq maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Talaffuzi sabab imlosi qiyinlashgan so‘zlar | 5️⃣9️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Xo‘jag‘at nima-yu qorag‘at nima? – Biz biladigan yeguliklarning biz bilmagan nomlari

Ayrim rezavor mevalar, don-dun va sabzavotlarni tez-tez isteʼmol qilamiz-u, o‘zbekcha nomini bilmaymiz. Ko‘proq ruschasini ishlatamiz. Bizning mintaqamizda kam yetishtiriladigan yoki umuman o‘smaydigan baʼzi o‘simliklarning chindan o‘zbekcha nomi yo‘q, ammo ko‘p o‘simliklarning nomini shunchaki unutganmiz.

Ana shunday unutilgan yoki ko‘pchilik bilmaydigan so‘zlar haqida “Daryo” nashrida oʻqing:

👉 daryo.uz/rlyVeAQ4

🌐 Sayt    🛜 Telegram    ▶️ YouTube

Maymunjon, parmanchak va boldirgʻon

Milliy ensiklopediyaga koʻra, Shimoliy Amerika va Yevrosiyoda bu rezavor mevaning 400 dan ortiq turi uchraydi. Shulardan 90 turi, asosan koʻk maymunjon va mayda mevali maymunjon turlari Oʻrta Osiyoda ham bor. Maymunjon Oʻzbekistonning togʻoldi mintaqalarida, dalalarda oʻsadi, tomorqa va bogʻlarda oʻstiriladi. Mintaqamizda tarqalgani sabab mevaning oʻzbekcha nomi bizga bir qadar tanish. Ammo uni ruscha nomi bilan yejevika deb ataydiganlar ham yetarlicha topiladi.

Maymunjon shevada parmanchak yoki parmachak deyiladi. Bu atama ilmiy tilga ham koʻchib oʻtgan va adabiyotlarda maymunjon yoki uning turlari uchun ishlatiladi.

Koʻk maymunjonning boldirgʻon degan nomi ham bor, baʼzan ilmiy adabiyotlarda u zangori maymunjon yoki parmanchak deb ham beriladi.

Qarang, kamyob bu mevaning tilimizda shuncha nomi bor.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Tilmochni ishlatib koʻrdingizmi?

Tahrirchi ijodkorlari yana bir ajoyib loyihani ishga tushirgan – Tilmoch. Uning algoritmlariga 1960-yillardan buyon chop etilgan 4000 ga yaqin kitob va darsliklar kiritilgan. Shu bois u matnni shunchaki tarjima qilmaydi, balki uning konteksti, uslubi va ifodasini chuqur anglaydi va tahlil qiladi.

“So‘zlarni emas, ma’noni tarjima qiling!” degan fikrni olgʻa suryapti dastur asoschilari. Sinab koʻring. Oʻzim ham Tilmochdan foydalanaman, tobora kuchiga kuch qoʻshilib, sifati oshib boryapti.

👉 tilmoch.ai

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Bahodir Iso vafot etdi

Taniqli shoir, O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan yoshlar murabbiysi Bahodir Iso vafot etibdi.

Shoirning “Odamlar ichidan odam izladim” (2005), “Yaxshilar bor yaxshiyam” (2008), “Otam kutgan kunlar” (2013), “Muhammad Yusuf” (2014), “Kuy tili” (2015), “Qishloqdagi shoir” (2016) nomli she’riy to‘plamlari qo‘lma-qo‘l o‘qilgan, juda koʻp sheʼr va gʻazallari ajoyib qoʻshiqlarga aylangan.

Bahodir aka bilan koʻp hamsuhbat boʻlganman. Qalbi ochiq, samimiy va xayrixoh inson edi. Boshqalarning unib-oʻsishi, kamol topishi, muvaffaqiyatga erishishini chin koʻngildan istar, qoʻlidan kelgancha qoʻllab-quvvatlar edi.

Oxirati obod, joylari jannatdan boʻlsin.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

​​Xoʻjayin boʻlolmagan xoʻjagʻat

Dabdurustdan kimdir “Xoʻjagʻat nima?” deb soʻrab qolsa, javob topolmay qolamiz. Bu soʻzni biladigan-ku uncha-muncha topilar, lekin ishlatadigan topilarmikan? Asosan kitoblar va maqolalarda uchraydigan xoʻjagʻat atamasi – sizu bizga yaxshi tanish malinaning oʻzbekcha nomi. U butaning oʻzini ham, mevasini ham anglatadi. Xoʻjagʻat Oʻrta Osiyo, Sharqiy Sibir, Uzoq Sharq, AQSH va Yevropa mamlakatlarida oʻstiriladi.

Oʻzbekchada bu rezavor mevaning boshqa bir nomi ham bor – buldurgʻun. Eʼtibor bergan boʻlsangiz, koʻk maymunjonni anglatuvchi boldirgʻon soʻziga yaqin, uning talaffuz varianti. Har ikki meva bitta turkumga oid boʻlgani sababli soʻzlar almashlab ishlatilgan boʻlishi mumkin. Lekin baribir talaffuzda farq yuzaga kelgan va ular alohida soʻzlarga aylangan.

Xoʻjagʻat, buldurgʻun soʻzlari ilmiy va ilmiy-ommabop matnlarda uchrasa-da, tilimizda qoʻllanmaydi hisob. Hatto ensiklopediyalar, kitob va qoʻllanmalarda ham asosan malina soʻzi ishlatiladi. Xoʻjagʻat va buldurgʻunni oʻz uyida xoʻjayin boʻla olmagan soʻzlar deyish mumkin.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Saviyasiz videolar, bachkana vaynlarni koʻrish miya hajmining qisqarishiga olib kelishi mumkin. Bu esa diqqatning yoʻqolishi, fikrlamaslik, aqlning oʻtmaslashishi, hatto iymonning kuchsizlanishiga sabab boʻladi. Vaqtingizni nimaga sarflayotganingizga qarang. Vaqt bu – siz. Bugun internetda nimanidir tomosha qilar ekansiz umringizning bir qismini shunga alishyapsiz.

Koʻring, koʻp foyda olasiz:
👉 youtu.be/itkUJSYrg1U

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Ozroq eʼtiborli boʻlsangiz yetadi – xato qilmaysiz | 6️⃣0️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Ibratli hikoyalar

3-qism

🔹 Labirintdan chiqish yoʻli
🔹 Manguga ajraladi
🔹 Miyadagi zahar
🔹 Muqarrar jazo
🔹 Moʻrt sovgʻalar
🔹 Moʻjizaning bahosi
🔹 Nechta doʻstim boʻlishi kerak?
🔹 Nimani izlashga bogʻliq
🔹 Oqibat rishtalari
🔹 Oqsoq mushukcha
🔹 Olim boʻlish uchun...
🔹 Omon qolsang, unutma
🔹 Poldagi pul
🔹 Professorning sabogʻi
🔹 Sinov darvozasi

👉 1-qism
👉 2-qism

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube

Marjumakdan shoʻrva qilib boʻladimi?

Oramizda marjumak soʻzini eshitganlar topilsa kerak. Lekin uni oʻzbekcha emas, turkcha maʼnoda tushunadiganlar koʻproq, menimcha. Turk taomlarini yoqtiradigan kishilar marjumak shoʻrvasini yaxshi biladi. Biroq turklar marjumak deganda umuman boshqa narsani – yasmiqni nazarda tutadi. Ruslar чечевица deydigan bu don dukkaklilar oilasiga mansub, noʻxatga juda yaqin.

Xoʻsh, unda marjumak nima? U koʻpchiligimiz yaxshi biladigan, lekin asosan ruscha nomini qoʻllaydigan grechkadir. Ruslar bu don bilan yunonlar orqali tanishgan, shu sababli unga greklarning doni maʼnosida гречиха, греча, гречка kabi nomlarni bergan. Aslida marjumak yunonlarga oid emas. Yongʻoq rus tilida грецкий орех deb atalganiga oʻxshash holat bu.

Aytgancha, marjumakdan ham suyuq osh qilish mumkin, lekin u shoʻrvaga emas, koʻproq mastavaga oʻxshaydi.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ YouTube