tgoop.com/siratalrasool/15688
Last Update:
را از میان ربود۔(⁶)
در كتاب «الصّراع بین الدین والعلم» (نبرد میان دین و دانش) نوشته «درابر» چنین آمده است:
«۱۳ مجمع مسیحی در قرن چهارم میلادی علیه «آریوس» حکم صادر کردند، و ۱۵ مجمع به تأیید او نظر دادند، و ۱۷ مجمع تقریباً مثل وی اظهارنظر نمودند، بدین گونه ۴۵ مجمع برای تحقیق در این موضوع منعقد گردید۔»
حقا که جهان مسیحیت با عقیده تثلیث حاکم بر جامعه فعلی مسیحیت تا قبل از قرن چهارم هیچ‌گونه آشنایی نداشت ۔
در «دایرة المعارف الکاتولیکیّة الجدیدة» چنین آمده است:
«تنها در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی بود که پرده از سیر و تحول عقیده تثلیث و اسرار آن برداشته شد... هر کسی از عقیده تثلیث مطلق صحبت به میان می‌آورد، او در واقع از فجر تاریخ مسیحیت به ربع آخر قرن چهارم، منتقل می‌شود، زیرا، این عقیده که اله واحد دارای سه مظهر است ۔ فقط در همین برهه از زمان (یعنی بعد از ربع اخیر قرن چهارم تا امروز) به وجود آمده و در درون جهان مسیحیت و زندگی و حیات آن ریشه دوانیده است۔»(⁷)
عقیده «آریوس» و دعوت او علیه دعوت علنی الوهیت «مسیح» و برابر قرار دادن او با «اله واحد بی نیاز» وارد جنگ شد، گاهی یک فریق و گاهی فریق دیگر غالب می‌شد، بسیاری از نصارا در ایالات شرقی مملکت «بیزانس» به عقیده «آریوس» گرویدند، تا این که بالآخره «تیوسودوس بزرگ» در «قسطنطنیه» مجمعی تشکیل داد و الوهیت «مسیح» و فرزند بودنش را به تصویب آن مجمع رسانید ۔ این تصویب نامه عقیده‌ای را که «آریوس» به آن دعوت می‌کرد، از صحنه خارج ساخت و ناپدید کرد، البته بعضی از نصارا در گوشه و کنار، به این عقیده گرایش پیدا کرده و به فرقه «أریسیه» یا «أریسیین» شهرت یافتند ۔
با توجه به بحث گذشته، ارجح و معقول همین است که منظور رسول اکرم ﷺ از این جمله: «فَإِنْ تَوَلَّيْتَ فَإِنَّ عَلَيْكَ إِثْمَ الْأَرِيسِيِّينَ» همین فرقه‌ای است که در جهان مسیحی، زعامت و رهبری آن با دولت «بیزانس» بود و نسبتاً بر توحید قایم بود و «هرقل» قیصر «روم» در رأس آن قرار داشت۔(⁸)
جالب این است که بعضی از بزرگان علمای اسلام در عصر اول دارای همین نظریه بودند، مثلاً در کتاب «مشکل الآثار» امام «أبو جعفر طّحاویّؒ»، مؤلّف «شرح معانی الآثار» (م۳۲۱ه) چنین آمده است:
«بعضی از اهل شناخت این معنی را ذکر کرده‌اند که در گروه «هرقل» فرقه‌ای معروف به «أروسیهٔ» بود، که به توحید خداوند و بنده بودن «مسیح» اعتراف می‌کرد؛ و به آنچه مسیحیان در مورد پروردگار بودن او می‌گویند، اعتقاد نداشت ۔ بلکه فقط به پیامبر بودن او معتقد بود ۔ این فرقه به دین «مسیح» تمسک جسته و به آنچه در «انجیل» آمده است، ایمان داشت و آنچه را که عموم نصارا (در مورد الوهیت «مسیح») می‌گویند قبول نمی‌کرد، اگر این مطلب درست باشد، پس منظور از «اریسیون» در حالت رفع و «أریسیین» در حالت نصب و جرّ همین فرقه «اروسیه» می‌باشد، چنان که نظریه محدثان همین است۔»(⁹)
امام «محی الدین یحی النّوویّؒ» شارح «مسلم» (م٦٧٦ه‍ـ) نیز سخنی شبیه این گفته است؛ می‌فرماید:
«قول دوم این است که منظور از آن یهود و نصارا هستند که پیروان «عبداللّه بن أریس»(¹⁰) هستند (که فرقه أروسیه به او منسوب است) و او در کتب مقالات، مقاله‌ای دارد و به آنها «أروسیون» گفته می‌شود۔»(¹¹)
منابع:
(¹) - مراجعه شود به: شرح النووی لصحیح مسلم، و «مجمع بحار الأنوار» للعلامة محمد طاهر الفتنی ۔
(²) - لسان العرب، ماده «أرس» ۔
(³) - لسان العرب، ج: ۶ ص: ۴-۵ ۔
(⁴) - جهت تفصیل مراجعه شود به: «دائرة المعارف الدیانات والأخلاق»، ج: ۱
(⁸) - دکتر «محمد معروف الدّوالیبی» در مورد «الأریسیین» تحقیقی ارائه داده که گفتار ما را تأیید می‌کند، مبنی بر این که منظور حضرت رسول اکرم ﷺ از این جمله «فإن تولیت فإن علیك إثم الیریسیین» پیروان آریوس (Arius) هستند ۔ که تنها فرقهٔ مسیحی است که قائل به بشریت «مسیح» و مخالف الوهیت، اوست ۔ این بحث ارزنده در کتاب «نظرات إسلامیة» تحت عنوان «أریسیون من جدید» ص: ۶۸-۸۳، از نویسنده مزبور درج می‌باشد ۔
(⁹) - مشكل الآثار، ج: ٣ ص: ٣٩٩ ۔
(¹⁰) - اینجا امام نوویؒ دچار تسامح شده است ۔ زیرا ظهور این شخص سه قرن قبل از اسلام بوده و نامش نیز یک نام اسلامی و عربی نبوده است ۔
(¹¹) - شرح صحيح مسلم للنووي، ج: ٢ ص: ٩٨ ۔
https://www.tgoop.com/siratalrasool
BY سيرة الرسول(مولوی عبدالرحمن خوافی)
Share with your friend now:
tgoop.com/siratalrasool/15688