Skeptik bo‘lish kerak(mi)?
Skeptik odam — har bir gapga ishonib ketmaydigan, har narsaga “nega?”, “rostmi?”, “qayerdan bilasiz?” deb savol beradigan inson.
U har qanday axborotni darrov qabul qilmaydi — avval dalil, manba, mantiqiy asos izlaydi.
Bu salbiy narsa emas. Bu — fikrlovchi, mas’uliyatli odamning sifati.
Skeptik bo‘lish – inkor qilish emas.
Skeptik odam:
“Men ishonmayman” demaydi,
“Men tekshirib ko‘raman” deydi.
Shubhalanish — haqiqatga yetishish yo‘lidir.
Hayotdan 5 ta real misol – Skeptik qanday fikr yuritadi?
1. Vitamin reklamasi
Reklama: “Bu dori energiya beradi!”
Skeptik: “U sinovdan o‘tganmi? Tibbiy maqola bormi?”
2. Ko‘pchilik ishlatmoqda
Aytishadi: “Hamma shuni olgan!”
Skeptik: “Ko‘pchilik ishlatgani emas, qanday natija berayotgani muhim.”
3. TikTok trendlari
Aytishadi: “Trend bo‘lyapti – demak to‘g‘ri!”
Skeptik: “Trend haqiqat o‘rnini bosa olmaydi.”
4. Telegram postlari
Odamlar: “Telegramda chiqqan, rost bo‘lsa kerak.”
Skeptik: “Bu qayerdan chiqqan? Rasmiy manba bormi?”
5. Yer tekismi?”
YouTube aytadi: “Yer aslida tekis.”
Skeptik: “Ilmiy asos bormi? Qanday tajriba orqali bu isbotlangan?”
Skeptik odam qanday savollar beradi?
• Manbasi qayerda?
• Kim aytdi, qachon?
• Nima asosga tayangan?
• Dalili bormi?
• Bu rostmi yoki shunchaki fikrmi?
Skeptik bo‘lmaslik kerak bo‘lgan holatlar:
1. Qur’on va Hadis kabi muqaddas manbalarda
Misol:
Ustozingiz aytadi: “Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ‘halollik rizqni ziyoda qiladi’ deganlar.”
Yondashuv:
Bu yerda “Isbot bormi?”, “Qani statistikasi?” deb so‘ramaymiz.
Izoh:
Muqaddas manbalar tafakkur bilan o‘rganiladi, ammo shubha bilan emas.
E’tiqodga dalil emas, is’temol, ya’ni iymon orqali yondashamiz.
2. Ota-onaning hayotiy nasihatlarida
Misol:
Onangiz deydi: “O‘g‘lim, hech qachon birovni haqqini yema.”
Yondashuv:
Bu yerda skeptik bo‘lib: “Nima uchun? Qanday oqibat bo‘ladi?” deyish o‘rinsiz.
Izoh:
Bunday nasihatlar – hayotiy tajriba, ko‘p narsa ko‘rgan qalbdan chiqadi.
Ular ustida shubhalanmaslik, balki qabul qilish va amal qilish kerak.
3. Ustozning ogohlantiruvchi maslahatlarida
Misol:
Ustoz aytadi: “Bu yo‘lga kirmang, bu sizni chalg‘itadi.”
Yondashuv:
“Qayerdan bilasiz? Statistikani ko‘rsatib bering,” deyish — bu adab doirasidan chiqish bo‘ladi.
Izoh:
Ustozning so‘zi — ilm va tajribaning yig‘indisi. Unda ko‘rinmaydigan, ammo chuqur asoslar bor.
4. Do‘stlik, sadoqat, va sabrga oid maslahatlarda
Misol:
Do‘stingiz aytadi: “Ishonch — munosabatning eng muhim tamal toshi.”
Yondashuv:
“Qani dalili? Qachon? Qachonlardir ishonch haqiqatan foyda berganmi?” deb skeptik bo‘lish munosabatni yemiradi.
Izoh:
Bunday fazilatlar – his qilish, his qilishga ishonish orqali yashaydi. Ularga faqat mantiq bilan emas, qalb bilan yondashish kerak.
5. Jamoat maslahatlari va umummillat qadriyatlarida
Misol:
Imom deydi: “Jamoat bilan namoz o‘qish savobi 27 barobar ortiq.”
Yondashuv:
“Qani, bu 27 barobarni qayerdan bilamiz?” deyish – imonga zid shubha keltiradi.
Izoh:
Bunday gaplar hadislarda keltirilgan, ularni isbotlash emas, anglash va amal qilish muhim. Bu ruhiy va ijtimoiy birlikni mustahkamlaydi.
Xulosa:
Skeptik bo‘lish — bu tafakkur belgisi.
Ammo har joyda emas.
Ba’zi joylarda e’tiqod, hurmat va sadoqat ustun bo‘ladi:
• Shubha emas — iymon kerak.
• Dalil emas — qalb qulog‘i bilan eshitish kerak.
• So‘roq emas — qabul qilish.
Mini test: Skeptik kim?
Qaysi biri skeptik?
1. “Reklamada aytgan, demak rost.”
2. “Hamma ishlatyapti, men ham.”
3. “Ilmiy maqola o‘qib ko‘rmoqchiman.” ← To‘g‘ri javob!
4. “Trend bo‘lyapti, demak haqiqat.”
Nega skeptik bo‘lish muhim?
Chunki haqiqat — savoldan boshlanadi.
Chunki yolg‘on — ishonuvchanlikdan kuch oladi.
Chunki skeptik — ongli qarorlar qiladi.
Chunki skeptik — aldanmaydi.
Xulosa:
Har eshitgan gapga ishonmang.
Har ko‘rgan videoni haqiqat deb qabul qilmang.
Savol bering. Tekshirib ko‘ring. Fikrlang.
Skeptik bo‘lish — bu tanqid qilish emas.
Bu haqiqatni izlashning eng muhim qadami.
Skeptik odam — har bir gapga ishonib ketmaydigan, har narsaga “nega?”, “rostmi?”, “qayerdan bilasiz?” deb savol beradigan inson.
U har qanday axborotni darrov qabul qilmaydi — avval dalil, manba, mantiqiy asos izlaydi.
Bu salbiy narsa emas. Bu — fikrlovchi, mas’uliyatli odamning sifati.
Skeptik bo‘lish – inkor qilish emas.
Skeptik odam:
“Men ishonmayman” demaydi,
“Men tekshirib ko‘raman” deydi.
Shubhalanish — haqiqatga yetishish yo‘lidir.
Hayotdan 5 ta real misol – Skeptik qanday fikr yuritadi?
1. Vitamin reklamasi
Reklama: “Bu dori energiya beradi!”
Skeptik: “U sinovdan o‘tganmi? Tibbiy maqola bormi?”
2. Ko‘pchilik ishlatmoqda
Aytishadi: “Hamma shuni olgan!”
Skeptik: “Ko‘pchilik ishlatgani emas, qanday natija berayotgani muhim.”
3. TikTok trendlari
Aytishadi: “Trend bo‘lyapti – demak to‘g‘ri!”
Skeptik: “Trend haqiqat o‘rnini bosa olmaydi.”
4. Telegram postlari
Odamlar: “Telegramda chiqqan, rost bo‘lsa kerak.”
Skeptik: “Bu qayerdan chiqqan? Rasmiy manba bormi?”
5. Yer tekismi?”
YouTube aytadi: “Yer aslida tekis.”
Skeptik: “Ilmiy asos bormi? Qanday tajriba orqali bu isbotlangan?”
Skeptik odam qanday savollar beradi?
• Manbasi qayerda?
• Kim aytdi, qachon?
• Nima asosga tayangan?
• Dalili bormi?
• Bu rostmi yoki shunchaki fikrmi?
Skeptik bo‘lmaslik kerak bo‘lgan holatlar:
1. Qur’on va Hadis kabi muqaddas manbalarda
Misol:
Ustozingiz aytadi: “Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ‘halollik rizqni ziyoda qiladi’ deganlar.”
Yondashuv:
Bu yerda “Isbot bormi?”, “Qani statistikasi?” deb so‘ramaymiz.
Izoh:
Muqaddas manbalar tafakkur bilan o‘rganiladi, ammo shubha bilan emas.
E’tiqodga dalil emas, is’temol, ya’ni iymon orqali yondashamiz.
2. Ota-onaning hayotiy nasihatlarida
Misol:
Onangiz deydi: “O‘g‘lim, hech qachon birovni haqqini yema.”
Yondashuv:
Bu yerda skeptik bo‘lib: “Nima uchun? Qanday oqibat bo‘ladi?” deyish o‘rinsiz.
Izoh:
Bunday nasihatlar – hayotiy tajriba, ko‘p narsa ko‘rgan qalbdan chiqadi.
Ular ustida shubhalanmaslik, balki qabul qilish va amal qilish kerak.
3. Ustozning ogohlantiruvchi maslahatlarida
Misol:
Ustoz aytadi: “Bu yo‘lga kirmang, bu sizni chalg‘itadi.”
Yondashuv:
“Qayerdan bilasiz? Statistikani ko‘rsatib bering,” deyish — bu adab doirasidan chiqish bo‘ladi.
Izoh:
Ustozning so‘zi — ilm va tajribaning yig‘indisi. Unda ko‘rinmaydigan, ammo chuqur asoslar bor.
4. Do‘stlik, sadoqat, va sabrga oid maslahatlarda
Misol:
Do‘stingiz aytadi: “Ishonch — munosabatning eng muhim tamal toshi.”
Yondashuv:
“Qani dalili? Qachon? Qachonlardir ishonch haqiqatan foyda berganmi?” deb skeptik bo‘lish munosabatni yemiradi.
Izoh:
Bunday fazilatlar – his qilish, his qilishga ishonish orqali yashaydi. Ularga faqat mantiq bilan emas, qalb bilan yondashish kerak.
5. Jamoat maslahatlari va umummillat qadriyatlarida
Misol:
Imom deydi: “Jamoat bilan namoz o‘qish savobi 27 barobar ortiq.”
Yondashuv:
“Qani, bu 27 barobarni qayerdan bilamiz?” deyish – imonga zid shubha keltiradi.
Izoh:
Bunday gaplar hadislarda keltirilgan, ularni isbotlash emas, anglash va amal qilish muhim. Bu ruhiy va ijtimoiy birlikni mustahkamlaydi.
Xulosa:
Skeptik bo‘lish — bu tafakkur belgisi.
Ammo har joyda emas.
Ba’zi joylarda e’tiqod, hurmat va sadoqat ustun bo‘ladi:
• Shubha emas — iymon kerak.
• Dalil emas — qalb qulog‘i bilan eshitish kerak.
• So‘roq emas — qabul qilish.
Mini test: Skeptik kim?
Qaysi biri skeptik?
1. “Reklamada aytgan, demak rost.”
2. “Hamma ishlatyapti, men ham.”
3. “Ilmiy maqola o‘qib ko‘rmoqchiman.” ← To‘g‘ri javob!
4. “Trend bo‘lyapti, demak haqiqat.”
Nega skeptik bo‘lish muhim?
Chunki haqiqat — savoldan boshlanadi.
Chunki yolg‘on — ishonuvchanlikdan kuch oladi.
Chunki skeptik — ongli qarorlar qiladi.
Chunki skeptik — aldanmaydi.
Xulosa:
Har eshitgan gapga ishonmang.
Har ko‘rgan videoni haqiqat deb qabul qilmang.
Savol bering. Tekshirib ko‘ring. Fikrlang.
Skeptik bo‘lish — bu tanqid qilish emas.
Bu haqiqatni izlashning eng muhim qadami.
Hasankhoja Muhammad Sodiq
Skeptik bo‘lish kerak(mi)? Skeptik odam — har bir gapga ishonib ketmaydigan, har narsaga “nega?”, “rostmi?”, “qayerdan bilasiz?” deb savol beradigan inson. U har qanday axborotni darrov qabul qilmaydi — avval dalil, manba, mantiqiy asos izlaydi. Bu salbiy…
Skeptik bo’lmaslik kerak bo’lgan holatlar faqatgina: ishonchli insonlar tomondan aytilgan fikrlarga amal qilinadi.
Ular:
Ota-onalar, ustozlar, muallimlardir.
Misol uchun: Internetda bir hadis eshitib qoldingiz. Manba bermadi. Siz eng avvalo qiladigan ishingiz, shu maslada sizga ishonchli bo’lgan in sondan so’rab aniqlab olishdir. Agar manba bersa, manbani tekshirib ko’ring, ammo baribir ustozingizdan qayta so’rab qo’ying. Sababi uni sharhi boshqacha bo’lishi mumkin. E’tiqodiy masalarda jiddiy bo’lish kerak.
Asos:
“Albatta, bu ilm — dinning o‘zidir. Shuning uchun, dinlaringizni kimdan olayotganingizga qaranglar.”
“Bu ilm – din” – ya’ni, diniy bilim (fiqh, aqida, tafsir, hadis) insonning dinini to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri shakllantiradi.
“Dinlaringizni kimdan olayotganingizga qaranglar” – ya’ni, har qanday o‘qituvchi, ustoz, shayxdan emas, balki:
• E’tiqodi to‘g‘ri
• Amali solih
• Ilmda sobit va adolatli
• Sunnatga sodiq
• Bid’atlardan uzoq bo‘lgan olimlardan oling.
Muhim nuqtalar:
• Ilm — hayot yo‘lini belgilaydi. Agar noto‘g‘ri olimdan o‘rgansa, din buziladi.
• Sahobalar va salaflar ham ilmni har kimdan olmay, faqat ishonchli roviylardan olgan.
• Bu hadis nafaqat ilm olishda, balki diniy fatvo, nasihat, tarbiya olishda ham amal qilinadi.
Amaliy ish:
• Siz o‘zingizni va farzandlaringizni ilmiy, aqidaviy, tarbiyaviy manba tanlashda ehtiyot qiling.
• Kitob, kurs, ustoz tanlayotganda avvalo, manbasini, ishonchliligini tekshiring.
• Internetdan eshitilgan har bir darsni, maqolani tan olmasdan oldin tekshirib ko‘ring: “Bu odam kim?”, “U qaysi e’tiqodda?”, “Uning manbalari ishonchli emasmi?”
Qo‘shimcha dalillar:
“Agar bilmasangizlar, ilm ahli (zikr ahli)dan so‘ranglar.”
Ular:
Ota-onalar, ustozlar, muallimlardir.
Misol uchun: Internetda bir hadis eshitib qoldingiz. Manba bermadi. Siz eng avvalo qiladigan ishingiz, shu maslada sizga ishonchli bo’lgan in sondan so’rab aniqlab olishdir. Agar manba bersa, manbani tekshirib ko’ring, ammo baribir ustozingizdan qayta so’rab qo’ying. Sababi uni sharhi boshqacha bo’lishi mumkin. E’tiqodiy masalarda jiddiy bo’lish kerak.
Asos:
“Albatta, bu ilm — dinning o‘zidir. Shuning uchun, dinlaringizni kimdan olayotganingizga qaranglar.”
“Bu ilm – din” – ya’ni, diniy bilim (fiqh, aqida, tafsir, hadis) insonning dinini to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri shakllantiradi.
“Dinlaringizni kimdan olayotganingizga qaranglar” – ya’ni, har qanday o‘qituvchi, ustoz, shayxdan emas, balki:
• E’tiqodi to‘g‘ri
• Amali solih
• Ilmda sobit va adolatli
• Sunnatga sodiq
• Bid’atlardan uzoq bo‘lgan olimlardan oling.
Muhim nuqtalar:
• Ilm — hayot yo‘lini belgilaydi. Agar noto‘g‘ri olimdan o‘rgansa, din buziladi.
• Sahobalar va salaflar ham ilmni har kimdan olmay, faqat ishonchli roviylardan olgan.
• Bu hadis nafaqat ilm olishda, balki diniy fatvo, nasihat, tarbiya olishda ham amal qilinadi.
Amaliy ish:
• Siz o‘zingizni va farzandlaringizni ilmiy, aqidaviy, tarbiyaviy manba tanlashda ehtiyot qiling.
• Kitob, kurs, ustoz tanlayotganda avvalo, manbasini, ishonchliligini tekshiring.
• Internetdan eshitilgan har bir darsni, maqolani tan olmasdan oldin tekshirib ko‘ring: “Bu odam kim?”, “U qaysi e’tiqodda?”, “Uning manbalari ishonchli emasmi?”
Qo‘shimcha dalillar:
“Agar bilmasangizlar, ilm ahli (zikr ahli)dan so‘ranglar.”
Sunnah
Sahih Muslim Introduction 27 - Introduction - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)
Abū Ja’far Muhammad bin us-Sabbāh narrated to us, Ismā’īl bin Zakariyyā’ narrated to us, on authority of Āsim il-Ahwal, on authority of Ibn Sīrīn that he said: ‘They would not ask about the chains of narration, and when the Fitnah occurred, they said: ‘Name…
Suhbat
Maktab o’quvchisi so’rab qoldi:
“Kitob o’qilgach, undagi ko’p ma’lumotlar essan chiqib qoladi, buni nimasi yaxshi?”
- Eng kamida sen qaysi savolga, qaysi kitobda javob borligini, kimga qaysi kitobni tavsiya qilishni bilasan.
Ilmni qayerdaligini bilish ham aslida katta ilm.
Maktab o’quvchisi so’rab qoldi:
“Kitob o’qilgach, undagi ko’p ma’lumotlar essan chiqib qoladi, buni nimasi yaxshi?”
- Eng kamida sen qaysi savolga, qaysi kitobda javob borligini, kimga qaysi kitobni tavsiya qilishni bilasan.
Ilmni qayerdaligini bilish ham aslida katta ilm.
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
Farzandi ta’limiga e’tiborsiz ota-onalarga jo’natib qo’yinglar…
Ba’zi sinovlar bizga emas, atrofimizdagilarga og'ir keladi.
Oxirgi kunlar juda sinovli.
Sukut saqlayapman. Ammo ichkarida bo‘ron.
Tanamga ta’sir qildi – iymonimga emas.
Men sinovni tan olaman.
Qabul qilaman. Hatto kafforot deb bilaman.
Muammo bu emas.
Asl sinovda – men emasman. Atrofimdagilar.
– "Yaqinlarim" saralanmoqda.
– Yuzlar ortidagi niyatlar ochilmoqda.
– Qadrini sinovda yo‘qotganlar fosh bo‘lyapti.
Bu kunlar o‘tadi. Ammo:
Saf toraymoqda.
Kurmaklar tushmoqda.
Yolg‘on tabassumlar qulayapti.
Qulaylikda sodiq bo‘lganlar, torlikda qochyapdi.
Do‘st niqobidagi kuzatuvchilar ketmoqda.
Men kuchsiz emasman.
Chunki men sabrga emas, O'z fazling bilan iymonimga tayanaman.
Ishdan kelgan sinov, xodimning xiyonatii, qarindoshning insofsizligi, o‘quvchi-ota-onaning bosimli munosabati…
Hech biri tasodif emas.
Bu Allohning qadari
Tozalash. Ajratish. Ko‘rsatish. O‘rgatish.
Va yakuniy iltijo:
Allohim, qalbimni o‘zgartirma. Atrofimdagilarni tanitganing uchun – shukr.
Iymonimni sinama. Ular ketaversin, Sen qolsang bas.
Oxirgi kunlar juda sinovli.
Sukut saqlayapman. Ammo ichkarida bo‘ron.
Tanamga ta’sir qildi – iymonimga emas.
Men sinovni tan olaman.
Qabul qilaman. Hatto kafforot deb bilaman.
Muammo bu emas.
Asl sinovda – men emasman. Atrofimdagilar.
– "Yaqinlarim" saralanmoqda.
– Yuzlar ortidagi niyatlar ochilmoqda.
– Qadrini sinovda yo‘qotganlar fosh bo‘lyapti.
Bu kunlar o‘tadi. Ammo:
Saf toraymoqda.
Kurmaklar tushmoqda.
Yolg‘on tabassumlar qulayapti.
Qulaylikda sodiq bo‘lganlar, torlikda qochyapdi.
Do‘st niqobidagi kuzatuvchilar ketmoqda.
Men kuchsiz emasman.
Chunki men sabrga emas, O'z fazling bilan iymonimga tayanaman.
Ishdan kelgan sinov, xodimning xiyonatii, qarindoshning insofsizligi, o‘quvchi-ota-onaning bosimli munosabati…
Hech biri tasodif emas.
Bu Allohning qadari
Tozalash. Ajratish. Ko‘rsatish. O‘rgatish.
Va yakuniy iltijo:
Allohim, qalbimni o‘zgartirma. Atrofimdagilarni tanitganing uchun – shukr.
Iymonimni sinama. Ular ketaversin, Sen qolsang bas.
Qarindoshni ishga olish?
Ha, ammo badali og‘ir bo‘ladi.
Ishga qarindosh olish mumkin.
Ammo avval o‘zingga savol ber:
– Unga jazo bera olamanmi?
– Bo‘shata olamanmi?
– Qolgan xodimlar oldida unga qarshi adolatni ushlay olamanmi?
Agar bu uchalasiga “yo‘q” desang — sen rahbar emassan.
Sen shaxsiy aloqalarga mahkum bir zaifsan.
Boshqa xodim 5 daqiqa kechiksa — tanbeh.
Qarindosh kechiksa — “yo‘lda muammo bo‘ldi.”
Boshqa xodim topshiriqni bajarmasa — hayfsan.
Qarindosh bajarmasa — “e’tibor bermabdi.”
Shu tariqa adolatni o‘ldirasan.
Tashkilotni ichkaridan chiritasan.
Xodimlar ishonchni yo‘qotadi.
Seni qarindoshing tufayli mensimay qo‘yadi.
Bo‘shatmoqchi bo‘lasan.
Ammo qiynalasan.
Yig‘inlarda gap tarqaladi:
“Qarindoshini siylamabdi”
“Xudbin ekan,”
“Insof yo‘q ekan.”
To‘yga chaqirmaydi.
Yuz o‘giradi.
Senga emas, qarindoshligingga jazo beradi.
Shunday ekan:
Ishxonani oilaga aylantirma.
Qarindoshga ish berishdan oldin —
nafsingni ishdan bo‘shat.
Shunda keyin qaror qil.
Ha, ammo badali og‘ir bo‘ladi.
Ishga qarindosh olish mumkin.
Ammo avval o‘zingga savol ber:
– Unga jazo bera olamanmi?
– Bo‘shata olamanmi?
– Qolgan xodimlar oldida unga qarshi adolatni ushlay olamanmi?
Agar bu uchalasiga “yo‘q” desang — sen rahbar emassan.
Sen shaxsiy aloqalarga mahkum bir zaifsan.
Boshqa xodim 5 daqiqa kechiksa — tanbeh.
Qarindosh kechiksa — “yo‘lda muammo bo‘ldi.”
Boshqa xodim topshiriqni bajarmasa — hayfsan.
Qarindosh bajarmasa — “e’tibor bermabdi.”
Shu tariqa adolatni o‘ldirasan.
Tashkilotni ichkaridan chiritasan.
Xodimlar ishonchni yo‘qotadi.
Seni qarindoshing tufayli mensimay qo‘yadi.
Bo‘shatmoqchi bo‘lasan.
Ammo qiynalasan.
Yig‘inlarda gap tarqaladi:
“Qarindoshini siylamabdi”
“Xudbin ekan,”
“Insof yo‘q ekan.”
To‘yga chaqirmaydi.
Yuz o‘giradi.
Senga emas, qarindoshligingga jazo beradi.
Shunday ekan:
Ishxonani oilaga aylantirma.
Qarindoshga ish berishdan oldin —
nafsingni ishdan bo‘shat.
Shunda keyin qaror qil.
Forwarded from Karim Raximov
Matematikani biladiganlar funksiya degan tushunchani yaxshi bilishadi. Funksiya siz o`ylagandek juda oddiy emas shunday funksiyalar borki kichik vaqt oralig`ida qarasangiz na o`sayotgan bo`ladi na kamayayotgan bo`ladi(rasmga qarang). Lekin uzoq vaqt oralig`iga qarasangiz o`zgarishni ko`rasiz. Buni 2 qadam oldinga bir qadam orqaga yoki 1 qadam oldinga 2 qadam orqaga deb tushunsangiz bo`ladi.
Davlatlarda ham shunday har bir vaqt oralig`ida hammasi yaxshi ketayotgandek tuyuladi, lekin umumiy olib qarayotganda cho`kayotgan bo`ladi. Yoki teskarisi cho`kayotgan kabi ko`rinib kuchayayotgan bo`ladi.
Rivojlangan davlatlarda uzoq vaqt davomida grafikda ko`tarilishni asosiy sababi ularda ilm egalari ko`pligi deb o`ylayman. Chin olimlar (diplomi boru ilmi yo`qlar olim emas) millat kelajagini ko`ra oladi, ya'ni umumiy grafikda cho`kib cho`kmayotganligini his qila oladi va millatni to`g`ri yo`lga boshlashga harakat qiladi. Agar shunday olimlar ko`p bo`lsa millat asta sekinlik bilan yuksaladi agar ular soni kam bo`lsa millat cho`kishda davom etadi.
Xo`p ayrim millatlarda haqiqiy ma'nodagi olimlar ko`paymasligini asosiy sabablari nimalar deb o`ylaysiz?
Men ayrim muhim sabablarini bilaman lekin yozsam yoshlar xafa bo`lib qolishadi, axir biz ham pul topib yaxshi yashashimiz kerakku deyishadi, boshqalardan yaxshiroqmizku deyishadi va oxirida toshingni ter ilm qilib millioner bo`ldingmi, mana biz ilm qilmasdan sendan boymiz deyishadi.
Qo`shimcha qilaman boylikni pul bilan o`lchagan millat umumiy grafikda cho`kayotgan bo`ladi.
@karimraximov
Davlatlarda ham shunday har bir vaqt oralig`ida hammasi yaxshi ketayotgandek tuyuladi, lekin umumiy olib qarayotganda cho`kayotgan bo`ladi. Yoki teskarisi cho`kayotgan kabi ko`rinib kuchayayotgan bo`ladi.
Rivojlangan davlatlarda uzoq vaqt davomida grafikda ko`tarilishni asosiy sababi ularda ilm egalari ko`pligi deb o`ylayman. Chin olimlar (diplomi boru ilmi yo`qlar olim emas) millat kelajagini ko`ra oladi, ya'ni umumiy grafikda cho`kib cho`kmayotganligini his qila oladi va millatni to`g`ri yo`lga boshlashga harakat qiladi. Agar shunday olimlar ko`p bo`lsa millat asta sekinlik bilan yuksaladi agar ular soni kam bo`lsa millat cho`kishda davom etadi.
Xo`p ayrim millatlarda haqiqiy ma'nodagi olimlar ko`paymasligini asosiy sabablari nimalar deb o`ylaysiz?
Men ayrim muhim sabablarini bilaman lekin yozsam yoshlar xafa bo`lib qolishadi, axir biz ham pul topib yaxshi yashashimiz kerakku deyishadi, boshqalardan yaxshiroqmizku deyishadi va oxirida toshingni ter ilm qilib millioner bo`ldingmi, mana biz ilm qilmasdan sendan boymiz deyishadi.
Qo`shimcha qilaman boylikni pul bilan o`lchagan millat umumiy grafikda cho`kayotgan bo`ladi.
@karimraximov
Farzandlaringiz oldida shu ishni qilishdan uyalmayapsizmi?..
Yaqinda oilamiz bilan birga dam olishga chiqdik. Ochiq havoda ovqatlanish uchun stol tanladik. Biroq yonimizga chekuvchilar kelib o‘tirgani sababli, boshqa stolga o‘tishga qaror qildik. Xizmat ko‘rsatayotgan ofitsiantga bu haqda aytdik, u “xo‘p” deb boshqa stolga olib borayotgandi.
Shu paytda, tayyorlanayotgan joyga bir oila kelib o‘tirib oldi. Muloyimlik bilan:
– Aka, uzr, bu stol bizga ajratilgan edi, – deb aytdim.
Eshitmaganga oldilar. Yana iltimos qilib aytdim.
– Men seni tanimayman, – deb qo‘pollik bilan javob qaytardilar.
Ofitsiant ham kelib bu joy bizga tegishli ekanligini tushuntirdi. Lekin yana:
– Hech narsa bilmayman, – degan bepisand javob qaytdi.
Manager ham aralashdi. Foyda bermadi.
Men oxirgi bor yana gapirdim:
– Aka, boshqa joyga o‘tish muammo emas. Lekin bu ish — beodoblik. Farzandlaringiz oldida noto‘g‘ri namuna bo‘layapsiz. Bu — sizni emas, bolalaringizni ham yerga uradi.
Shunda esa:
– Ofitsiant kim bo‘libdi menga? Senga aqllilik qilishga kim ruxsat berdi? – degan javobni oldim.
Yoshlari mendan katta bo‘lgani uchun gapni shu yerda to‘xtatdim. Ketayotganimda esa, oilasiga:
– “Blodnoy”, “shustriy”, gapiruradi, lo‘x bo‘lmanglar... – deganini qulog‘im eshitdi.
Ichimdan achindim. Kulib qo‘ydim. Ammo xijolatdan ko‘zimni olib qochdim. Ofitsiant va menejer boshqa, yanada yaxshiroq joyga taklif qilishdi.
Ba’zida kitoblardan emas, odamlarning yuzidan tarbiya o‘qishga to‘g‘ri keladi.
Ammo bunday hollarda, tarbiya beruvchi bo‘lishi kerak bo‘lgan insonlar — avvalo o‘ziga tarbiya kerak bo‘lgan insonlarga aylanayotganini ko‘rib yurak og‘riydi.
Ogohlantiraman:
Farzandingiz sizning ko‘zguingiz. U sizni kuzatyapti. Sizdan o‘rganmoqda.
Agar bugun siz haqni tan olmaydigan, boshqalarning navbatiga tupuradigan, xizmatkorni mensimaydigan, o‘zini “ko‘cha donosi” deb biladigan ota bo‘lsangiz — ertaga sizning bolangiz jamiyatda boshqalar uchun muammo bo‘ladi.
Bunday xatti-harakatlar – na erkaklik, na or-nomus, na ziyolilik.
Bu — yuzsizlarcha befarqlik.
Oxiri — siz uchun ham, farzandingiz uchun ham izzat emas, nadomat bo‘ladi.
O‘zingizni emas, farzandingizni yerga uryapsiz.
Balki sukut qilganim sabr edi, lekin aytmaslik jinoyat bo‘lardi.
Yaqinda oilamiz bilan birga dam olishga chiqdik. Ochiq havoda ovqatlanish uchun stol tanladik. Biroq yonimizga chekuvchilar kelib o‘tirgani sababli, boshqa stolga o‘tishga qaror qildik. Xizmat ko‘rsatayotgan ofitsiantga bu haqda aytdik, u “xo‘p” deb boshqa stolga olib borayotgandi.
Shu paytda, tayyorlanayotgan joyga bir oila kelib o‘tirib oldi. Muloyimlik bilan:
– Aka, uzr, bu stol bizga ajratilgan edi, – deb aytdim.
Eshitmaganga oldilar. Yana iltimos qilib aytdim.
– Men seni tanimayman, – deb qo‘pollik bilan javob qaytardilar.
Ofitsiant ham kelib bu joy bizga tegishli ekanligini tushuntirdi. Lekin yana:
– Hech narsa bilmayman, – degan bepisand javob qaytdi.
Manager ham aralashdi. Foyda bermadi.
Men oxirgi bor yana gapirdim:
– Aka, boshqa joyga o‘tish muammo emas. Lekin bu ish — beodoblik. Farzandlaringiz oldida noto‘g‘ri namuna bo‘layapsiz. Bu — sizni emas, bolalaringizni ham yerga uradi.
Shunda esa:
– Ofitsiant kim bo‘libdi menga? Senga aqllilik qilishga kim ruxsat berdi? – degan javobni oldim.
Yoshlari mendan katta bo‘lgani uchun gapni shu yerda to‘xtatdim. Ketayotganimda esa, oilasiga:
– “Blodnoy”, “shustriy”, gapiruradi, lo‘x bo‘lmanglar... – deganini qulog‘im eshitdi.
Ichimdan achindim. Kulib qo‘ydim. Ammo xijolatdan ko‘zimni olib qochdim. Ofitsiant va menejer boshqa, yanada yaxshiroq joyga taklif qilishdi.
Ba’zida kitoblardan emas, odamlarning yuzidan tarbiya o‘qishga to‘g‘ri keladi.
Ammo bunday hollarda, tarbiya beruvchi bo‘lishi kerak bo‘lgan insonlar — avvalo o‘ziga tarbiya kerak bo‘lgan insonlarga aylanayotganini ko‘rib yurak og‘riydi.
Ogohlantiraman:
Farzandingiz sizning ko‘zguingiz. U sizni kuzatyapti. Sizdan o‘rganmoqda.
Agar bugun siz haqni tan olmaydigan, boshqalarning navbatiga tupuradigan, xizmatkorni mensimaydigan, o‘zini “ko‘cha donosi” deb biladigan ota bo‘lsangiz — ertaga sizning bolangiz jamiyatda boshqalar uchun muammo bo‘ladi.
Bunday xatti-harakatlar – na erkaklik, na or-nomus, na ziyolilik.
Bu — yuzsizlarcha befarqlik.
Oxiri — siz uchun ham, farzandingiz uchun ham izzat emas, nadomat bo‘ladi.
O‘zingizni emas, farzandingizni yerga uryapsiz.
Balki sukut qilganim sabr edi, lekin aytmaslik jinoyat bo‘lardi.
Forwarded from Top 100 Uni
🤩Top 100 Uni Campga ariza topshirayotganlar diqqatiga!
Bugun 20:00 da Oromgoh haqida 2-voicechatimiz bo'lib o'tadi.
1-voicechatimiz "Asosiy talablar, hujjat topshirish bo'yicha ko'rsatmalar" va shunga o'xshash boshlang'ich ma'lumot berilgan edi.
Bu safar esa bizning muvaffaqiyatga erishgan o'tgan mavsum qatnashchilarimizdan biri, Jasurbek Umarov, Garvard universiteti talabasi, ham qatnashib, aynan oromgoh haqida, qanday o'tish, nimalarga e'tibor berish, essaylarni yozish va oromgoh davomida qanday bilimlarni o'rganganliklari to'g'risida suhbat olib boriladi.
Suhbatni Loyiha Menejeri Orzugul Goyibova olib boradilar.
📌Bunday imkoniyatni o'tkazib yubormang va 20:00 da telegram kanalimizda voicechatni boshlaymiz!
Bu oromgoh sizning hayotingizni butunlay o'zgartirib yuborishi mumkin!
Bugun 20:00 da Oromgoh haqida 2-voicechatimiz bo'lib o'tadi.
1-voicechatimiz "Asosiy talablar, hujjat topshirish bo'yicha ko'rsatmalar" va shunga o'xshash boshlang'ich ma'lumot berilgan edi.
Bu safar esa bizning muvaffaqiyatga erishgan o'tgan mavsum qatnashchilarimizdan biri, Jasurbek Umarov, Garvard universiteti talabasi, ham qatnashib, aynan oromgoh haqida, qanday o'tish, nimalarga e'tibor berish, essaylarni yozish va oromgoh davomida qanday bilimlarni o'rganganliklari to'g'risida suhbat olib boriladi.
Suhbatni Loyiha Menejeri Orzugul Goyibova olib boradilar.
📌Bunday imkoniyatni o'tkazib yubormang va 20:00 da telegram kanalimizda voicechatni boshlaymiz!
Bu oromgoh sizning hayotingizni butunlay o'zgartirib yuborishi mumkin!
Summer Admissions Program (Exclusively for Sodiq School Students)
👨🏫 Mentors:
Jasurbek Umarov (Harvard ’29)
Murod Aslamov (NYUAD ’29)
Mustafo Irgashev (HKU ’29)
This 12-week program will guide you through the entire college admissions process. From writing powerful essays to building your extracurricular profile.
Duration: 3 months
Program Structure:
Weekly Schedule:
- 1× 90-minute group class
- 3× 30-minute one-on-one consultations:
- Essay & homework feedback
- Extracurricular & project work
- Research paper development
🏆 What You’ll Have by the End:
1. Internship
2. Passion Project
3. Research Paper
4. 1-2 Personal Statement Drafts
5. 5× Supplemental Essays
6. A Complete Common App
7. CSS Profile
8. University List
9. Resume
10. 10,000 Words of Reflections
11. 12 Exclusive Lessons on essay writing and recommendation letters
📍Only 10 spots available
📅 Deadline to Apply: May 30
🔗 Application form
For questions, reach out to:
@jasurbekumarovs
@murod_aslamov
@Mustafo_Ergashev
👨🏫 Mentors:
Jasurbek Umarov (Harvard ’29)
Murod Aslamov (NYUAD ’29)
Mustafo Irgashev (HKU ’29)
This 12-week program will guide you through the entire college admissions process. From writing powerful essays to building your extracurricular profile.
Duration: 3 months
Program Structure:
Weekly Schedule:
- 1× 90-minute group class
- 3× 30-minute one-on-one consultations:
- Essay & homework feedback
- Extracurricular & project work
- Research paper development
🏆 What You’ll Have by the End:
1. Internship
2. Passion Project
3. Research Paper
4. 1-2 Personal Statement Drafts
5. 5× Supplemental Essays
6. A Complete Common App
7. CSS Profile
8. University List
9. Resume
10. 10,000 Words of Reflections
11. 12 Exclusive Lessons on essay writing and recommendation letters
📍Only 10 spots available
📅 Deadline to Apply: May 30
🔗 Application form
For questions, reach out to:
@jasurbekumarovs
@murod_aslamov
@Mustafo_Ergashev
Forwarded from Sodiq School
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
📢 Sodiq School: Endi tibbiyot ham bizda ustuvor yo‘nalish!
To… bir hind talabaning Toshkentdagi tibbiyot ta’limi haqida yozgan maqolasini o‘qigunimizcha.
❌ Darslar — faqat slayd o‘qish.
❌ Laboratoriya — yo‘q.
❌ Yotoqxona — gigiyenaga mos emas.
❌ Ingliz tili — o‘rgatilmaydi.
U bola ilm izlab emas — azob izlab kelgandek edi.
Bizning yuragimizni aynan shu larza titratdi.
❗️Tibbiyot — bu faqat dars emas, bu HAYOT MASALASI.
🧠 IT, muhandislik, biznes— hammasi muhim. Ammo inson hayotini saqlab qoluvchi bilimlar — bundan-da muhimroq. Ko‘p yillardan beri faqat reja edi.
Va shunda angladik: bu endi reja emas. Bu – zarurat!
⭐️ Shu sababli, Sodiq School jamoasi katta qadam tashlayapdi:
🚀 Tibbiyotga ixtisoslashgan sinflar ochamiz!
🎯 Maqsadimiz: farzandlaringizni nufuzli xalqaro universitetlarga tayyorlash.
🩺 Ertaga hayotni saqlab qoluvchi shifokorlar aynan shu sinflarda yetishib chiqadi.
Va eng muhimi:
🧠 O‘quvchilar bizda faqat bilim olmaydi — sifatli ta’lim oladi.
🔬 Ular darsda tinglovchi emas, ishtirokchi bo‘ladi.
📍 Nazariyani eslab qolish emas — amaliyotda qo‘llashni o‘rganishadi.
📢 Yangilikka oz qoldi. Sodiq School — kelajakni bugundan qurmoqda.
Bogʻlanish uchun: ☎️ 788888080
Bizni tarmoqlarda kuzatib boring
Telegram | Instagram | Facebook | YouTube
To… bir hind talabaning Toshkentdagi tibbiyot ta’limi haqida yozgan maqolasini o‘qigunimizcha.
❌ Darslar — faqat slayd o‘qish.
❌ Laboratoriya — yo‘q.
❌ Yotoqxona — gigiyenaga mos emas.
❌ Ingliz tili — o‘rgatilmaydi.
U bola ilm izlab emas — azob izlab kelgandek edi.
Bizning yuragimizni aynan shu larza titratdi.
❗️Tibbiyot — bu faqat dars emas, bu HAYOT MASALASI.
🧠 IT, muhandislik, biznes— hammasi muhim. Ammo inson hayotini saqlab qoluvchi bilimlar — bundan-da muhimroq. Ko‘p yillardan beri faqat reja edi.
Va shunda angladik: bu endi reja emas. Bu – zarurat!
🚀 Tibbiyotga ixtisoslashgan sinflar ochamiz!
🎯 Maqsadimiz: farzandlaringizni nufuzli xalqaro universitetlarga tayyorlash.
🩺 Ertaga hayotni saqlab qoluvchi shifokorlar aynan shu sinflarda yetishib chiqadi.
Va eng muhimi:
🧠 O‘quvchilar bizda faqat bilim olmaydi — sifatli ta’lim oladi.
🔬 Ular darsda tinglovchi emas, ishtirokchi bo‘ladi.
📍 Nazariyani eslab qolish emas — amaliyotda qo‘llashni o‘rganishadi.
📢 Yangilikka oz qoldi. Sodiq School — kelajakni bugundan qurmoqda.
Bogʻlanish uchun: ☎️ 788888080
Bizni tarmoqlarda kuzatib boring
Telegram | Instagram | Facebook | YouTube
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
To'g'ri savol berish ham san’at
Maktabimizda ko‘p ustozlarni, mehmonlarni suhbatga taklif qilamiz.
Bunday uchrashuvlardan bolajonlar ko‘p foyda olishadi.
Ayniqsa, savol-javob qismi eng muhim qism hisoblanadi.
Shuning uchun biz o‘quvchilarga savol berish madaniyatini o‘rgatamiz. Quyidagi tavsiyalar sinovdan o‘tgan — sizlar bilan ham ulashamiz:
1. Foydasiz mavzular – foydasiz savollar
Savol bermoqchi bo‘lsang, avval o‘zingdan so‘ra:
“Bu savol menga va boshqalarga nima beradi?”
❌ “Messimi zo‘r yoki Ronaldomi?” – bu suhbatni chuqurlashtirmaydi.
✅ “Siz yoshlikda sportni qanday hayotingizga qo‘shgansiz?” – bu esa shaxsiy tajribaga ochadi.
2. Umumiy emas, aniq savol ber
Savol noaniq bo‘lsa, javob ham umumiy bo‘ladi.
Savolingni xos va konkret qil:
❌ “Siz uchun eng yaxshi ish nima?”
✅ “Siz talabalik davrida aynan qaysi qobiliyatingiz eng ko‘p yordam bergan?”
3. Fikrni emas, tajribani so‘ra
Ko‘pchilik:
“Siz qanday o‘ylaysiz?” deb so‘raydi.
Lekin bu fikr o‘ziga emas, eshitgan narsasiga tayanishi mumkin.
❌ “Turmush o‘rtoq qanday tanlanadi?”
✅ “Siz turmush o‘rtoqingizni tanlayotganda aynan nimalar sizni ishontirgan edi?”
❌ “Kitobni qanday o‘qish kerak?”
✅ “Siz biror kitobni o‘qigach hayotingizda nima o‘zgargan edi?”
4. Muvaffaqiyatdan ko‘ra xato qimmatliroq
Odatda faqat yutuqlar so‘raladi.
Lekin xatolar – insonni ochadigan eng kuchli darslardir.
“Siz hayotingizda eng ko‘p afsuslangan xatongiz nima bo‘lgan?”
“O‘sha xatodan qanday xulosa chiqargansiz?”
Bu savollar mehmonni samimiylikka undaydi.
Tinglovchilar esa saboq oladi.
Yana savol berishning 3 muhim odobi ham bor:
1. Savol berayotganingizda ko‘zingizni olib qochmang.
Bu ishonch belgisidir.
2. Savoldan keyin jim turing.
To‘ldirmang, izohlamang. Javob olishingiz uchun tinglash shart.
3. Suhbatdoshning gapini bo‘lmang.
Hatto savol tug‘ilsa ham, avval aytganini tugatsin.
Imom Molik shogirdlariga:
“Agar savoling adab bilan bo‘lsa, javob qalbdan chiqadi,” der edilar.
Xulosa:
– To‘g‘ri savol — qalbni ochadi.
– Adabli savol — ustozni ochadi.
– Xos savol — bilimni ochadi.
Maktabimizda ko‘p ustozlarni, mehmonlarni suhbatga taklif qilamiz.
Bunday uchrashuvlardan bolajonlar ko‘p foyda olishadi.
Ayniqsa, savol-javob qismi eng muhim qism hisoblanadi.
Shuning uchun biz o‘quvchilarga savol berish madaniyatini o‘rgatamiz. Quyidagi tavsiyalar sinovdan o‘tgan — sizlar bilan ham ulashamiz:
1. Foydasiz mavzular – foydasiz savollar
Savol bermoqchi bo‘lsang, avval o‘zingdan so‘ra:
“Bu savol menga va boshqalarga nima beradi?”
❌ “Messimi zo‘r yoki Ronaldomi?” – bu suhbatni chuqurlashtirmaydi.
✅ “Siz yoshlikda sportni qanday hayotingizga qo‘shgansiz?” – bu esa shaxsiy tajribaga ochadi.
2. Umumiy emas, aniq savol ber
Savol noaniq bo‘lsa, javob ham umumiy bo‘ladi.
Savolingni xos va konkret qil:
❌ “Siz uchun eng yaxshi ish nima?”
✅ “Siz talabalik davrida aynan qaysi qobiliyatingiz eng ko‘p yordam bergan?”
3. Fikrni emas, tajribani so‘ra
Ko‘pchilik:
“Siz qanday o‘ylaysiz?” deb so‘raydi.
Lekin bu fikr o‘ziga emas, eshitgan narsasiga tayanishi mumkin.
❌ “Turmush o‘rtoq qanday tanlanadi?”
✅ “Siz turmush o‘rtoqingizni tanlayotganda aynan nimalar sizni ishontirgan edi?”
❌ “Kitobni qanday o‘qish kerak?”
✅ “Siz biror kitobni o‘qigach hayotingizda nima o‘zgargan edi?”
4. Muvaffaqiyatdan ko‘ra xato qimmatliroq
Odatda faqat yutuqlar so‘raladi.
Lekin xatolar – insonni ochadigan eng kuchli darslardir.
“Siz hayotingizda eng ko‘p afsuslangan xatongiz nima bo‘lgan?”
“O‘sha xatodan qanday xulosa chiqargansiz?”
Bu savollar mehmonni samimiylikka undaydi.
Tinglovchilar esa saboq oladi.
Yana savol berishning 3 muhim odobi ham bor:
1. Savol berayotganingizda ko‘zingizni olib qochmang.
Bu ishonch belgisidir.
2. Savoldan keyin jim turing.
To‘ldirmang, izohlamang. Javob olishingiz uchun tinglash shart.
3. Suhbatdoshning gapini bo‘lmang.
Hatto savol tug‘ilsa ham, avval aytganini tugatsin.
Imom Molik shogirdlariga:
“Agar savoling adab bilan bo‘lsa, javob qalbdan chiqadi,” der edilar.
Xulosa:
– To‘g‘ri savol — qalbni ochadi.
– Adabli savol — ustozni ochadi.
– Xos savol — bilimni ochadi.
Majlis
Yaqinda maktabimizda ota-onalar yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
Unda shu o‘quv yili davomida amalga oshirilgan ishlar va yangi o‘quv yili uchun rejalarning hisobotini taqdim etdik.
Baraka topishsin, ko‘pchilik ota-onalar vaqt ajratib, yig‘ilishga tashrif buyurdi.
Ikki kun davomida har bir sinfning ota-onalari bilan alohida, samimiy suhbatlar olib bordik.
Yig‘ilishdan so‘ng, xos suhbat qilmoqchi bo‘lgan ota-onalar bilan ham yuzma-yuz gaplashish imkoni bo‘ldi.
Ko‘pchilik minnatdorchilik bildirdi.
Bu kabi ochiqlik va ishonch bizni juda quvontirdi — demak, maktab va oilaning til topishish muhitida yondashuvi shakllanmoqda.
“Ko‘p voleybol o‘ynaydi” degani — tanqid emas, quvonch
Yig‘ilishdan keyin, direktorimiz bilan suhbatlashayotgan bir onani va yonida biroz yig‘lagan holatda turgan qizni ko‘rib, suhbatga yaqinlashdim.
Qizimiz nega yig‘layotganini so‘radim.
Ma’lum bo‘lishicha, onasi sinf rahbaridan qizi haqida so‘ragan, va u “ko‘proq voleybol o‘ynaydi” degan.
Qiz bu so‘zlardan xafa bo‘lib, yig‘lab yuborgan ekan.
Qizdan so‘radim:
– Voleybolni qachon o‘ynaysan?
– Tanaffusda va darsdan keyin.
– Dars vaqtida o‘ynamaysanmi?
– Yo‘q.
– Darsga kechikmayapsanmi?
– Yo‘q.
Shunda aytdim:
“Unda bu yerda yomon narsa yo‘q. Aksincha, bu juda ijobiy holat.
Hozir bolalar telefon ekranidan bosh ko‘tarmay qolgan bir paytda,
farzandingiz jismoniy harakat bilan shug‘ullanmoqda — bu sog‘likka, intizomga va o‘qishga ham ijobiy ta’sir qiladi.”
Shuni aytdim:
“Bunday holat uchun qizingizni koyimaslik, balki maqtashingiz kerak.
O‘ynayotgan bolani emas, harakat qilmayotgan bolani o‘ylash kerak.”
Biroz qattiqroq ohangda gapirdim. Qizimiz yengil tortdi.
So‘ng unga yuzlanib shunday dedim:
“Har bir ishning me’yori bo‘ladi. O‘ynayotganing ayb emas.
Faqat darslaringga to‘sqinlik qilmasa, davom et. Bundan hafa bo‘lma.”
Yana bir ona suhbatga chorladi.
Ular farzandining ko‘p gapirishi haqida biroz shikoyat qilishdi.
Men esa shunday dedim:
“Bu yomon emas. Bola gapiryapti — demak, ichida narsa bor.
Gapirmasa, bu tashvishli bo‘lardi.
Farzandingiz ekstravert. Bu — kuch.
Faqat bu energiyani ilmga yo‘naltira olsak, undan katta foyda chiqadi.”
Onaning ko‘zida biroz hayrat sezildi.
Bunday yondashuvni kutmagan edilar.
Ammo suhbat yakunida mamnunlik bilan chiqib ketdilar.
So‘zimni quyidagicha yakunladim:
“Farzandni urishish emas, tushuntirish orqali yo‘naltirish kerak.
Men ham o‘g‘lingiz bilan alohida gaplashaman.”
Xulosa
Ota-onalar bilan bunday suhbatlar menga yana bir narsani aniq isbot qildi:
ta’lim samarasi — faqat darsdan iborat emas, ishonch bildirilishida ham ekan.
Tanbeh emas, tushunish; urish emas, eshitish – shular orqali natija keladi.
Shu ikki kunlik suhbatlardan keyin yana bir fikrim mustahkamlandi:
samimiyat – har qanday tarbiya va ta’limning poydevoridir.
Yaqinda maktabimizda ota-onalar yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
Unda shu o‘quv yili davomida amalga oshirilgan ishlar va yangi o‘quv yili uchun rejalarning hisobotini taqdim etdik.
Baraka topishsin, ko‘pchilik ota-onalar vaqt ajratib, yig‘ilishga tashrif buyurdi.
Ikki kun davomida har bir sinfning ota-onalari bilan alohida, samimiy suhbatlar olib bordik.
Yig‘ilishdan so‘ng, xos suhbat qilmoqchi bo‘lgan ota-onalar bilan ham yuzma-yuz gaplashish imkoni bo‘ldi.
Ko‘pchilik minnatdorchilik bildirdi.
Bu kabi ochiqlik va ishonch bizni juda quvontirdi — demak, maktab va oilaning til topishish muhitida yondashuvi shakllanmoqda.
“Ko‘p voleybol o‘ynaydi” degani — tanqid emas, quvonch
Yig‘ilishdan keyin, direktorimiz bilan suhbatlashayotgan bir onani va yonida biroz yig‘lagan holatda turgan qizni ko‘rib, suhbatga yaqinlashdim.
Qizimiz nega yig‘layotganini so‘radim.
Ma’lum bo‘lishicha, onasi sinf rahbaridan qizi haqida so‘ragan, va u “ko‘proq voleybol o‘ynaydi” degan.
Qiz bu so‘zlardan xafa bo‘lib, yig‘lab yuborgan ekan.
Qizdan so‘radim:
– Voleybolni qachon o‘ynaysan?
– Tanaffusda va darsdan keyin.
– Dars vaqtida o‘ynamaysanmi?
– Yo‘q.
– Darsga kechikmayapsanmi?
– Yo‘q.
Shunda aytdim:
“Unda bu yerda yomon narsa yo‘q. Aksincha, bu juda ijobiy holat.
Hozir bolalar telefon ekranidan bosh ko‘tarmay qolgan bir paytda,
farzandingiz jismoniy harakat bilan shug‘ullanmoqda — bu sog‘likka, intizomga va o‘qishga ham ijobiy ta’sir qiladi.”
Shuni aytdim:
“Bunday holat uchun qizingizni koyimaslik, balki maqtashingiz kerak.
O‘ynayotgan bolani emas, harakat qilmayotgan bolani o‘ylash kerak.”
Biroz qattiqroq ohangda gapirdim. Qizimiz yengil tortdi.
So‘ng unga yuzlanib shunday dedim:
“Har bir ishning me’yori bo‘ladi. O‘ynayotganing ayb emas.
Faqat darslaringga to‘sqinlik qilmasa, davom et. Bundan hafa bo‘lma.”
Yana bir ona suhbatga chorladi.
Ular farzandining ko‘p gapirishi haqida biroz shikoyat qilishdi.
Men esa shunday dedim:
“Bu yomon emas. Bola gapiryapti — demak, ichida narsa bor.
Gapirmasa, bu tashvishli bo‘lardi.
Farzandingiz ekstravert. Bu — kuch.
Faqat bu energiyani ilmga yo‘naltira olsak, undan katta foyda chiqadi.”
Onaning ko‘zida biroz hayrat sezildi.
Bunday yondashuvni kutmagan edilar.
Ammo suhbat yakunida mamnunlik bilan chiqib ketdilar.
So‘zimni quyidagicha yakunladim:
“Farzandni urishish emas, tushuntirish orqali yo‘naltirish kerak.
Men ham o‘g‘lingiz bilan alohida gaplashaman.”
Xulosa
Ota-onalar bilan bunday suhbatlar menga yana bir narsani aniq isbot qildi:
ta’lim samarasi — faqat darsdan iborat emas, ishonch bildirilishida ham ekan.
Tanbeh emas, tushunish; urish emas, eshitish – shular orqali natija keladi.
Shu ikki kunlik suhbatlardan keyin yana bir fikrim mustahkamlandi:
samimiyat – har qanday tarbiya va ta’limning poydevoridir.
Hasankhoja Muhammad Sodiq
Majlis Yaqinda maktabimizda ota-onalar yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda shu o‘quv yili davomida amalga oshirilgan ishlar va yangi o‘quv yili uchun rejalarning hisobotini taqdim etdik. Baraka topishsin, ko‘pchilik ota-onalar vaqt ajratib, yig‘ilishga tashrif…
Kechagi bir kun haqida...
Kecha maktabda vaqtincha direktor vazifasini bajardim. Direktorimiz 2 kunlik ta’tilga chiqqan edilar. Kun shunday tez o‘tdiki, qanday qilib ish vaqti tugab qolganini sezmay ham qoldim. Quyidagi ishlar bilan vaqt o‘tdi:
1. Uchta ota-ona bilan suhbat qildim.
– Birinchisi: 9-sinf o‘quvchimiz futbolga qiziqar ekan. Otasidan futbol klubiga olib borishini anchadan beri iltimos qilib kelar ekan. Otalari ham yoshlikda futbolchi bo‘lganliklari bois, tanishlaridan borib so‘rabdilar — potensiali bormi, tortib keta oladimi, deb. Murabbiy tanishlari ham imkon berish kerak deb aytgan ekan. Shu masala bo‘yicha maslahatlashdilar. Uzoq suhbat qurdik. Yakunda otalari bilan fikrimiz bir joydan chiqdi: 3 ta shart asosida bolaga imkon berish kerakligini ta’kidladik:
1) matematikani davom ettirish;
2) ingliz tilini o‘rganishda davom etish;
3) ertalabgi vazifalarini tark qilmaslik.
Agar xohish ichidan kelayotgan bo‘lsa, u ishni sevib qiladi. 1 yil kuzatib, keyin yakuniy xulosaga kelamiz dedik. Bu yilgi o‘quv yilini tugatib, u yerga borishi to‘g‘riroq degan qarorga keldik. Otalari ham xursand bo‘ldilar.
– Ikkinchi o‘quvchimizning onalari Andijondan kelgan ekanlar. Farzandlari 10-sinfda o‘qiydi. “Keyingi yil qaytib ketsakmikan?” degan fikrga kelib, maslahatlashgani kelgan ekanlar. Avval ular bilan biroz suhbat qurdik. Bu fikrga kelishga sabab bo‘lgan holatni so‘raganimda: “O‘g‘lim o‘zi xohlayapti, biroz xavotirlari bor,” degan fikrni berdilar. Keyin o‘quvchini ham chaqirdik — o‘zidan so‘rab ko‘rish maqsadida. Ingliz tili va matematikadan biroz orqada ekanligi, qo‘shimcha shug‘ullana olmayotgani, keyingi yili o‘qishga kirishi kerakligi, ammo tayyorgarligidan ko‘ngli to‘lmayotganini aytdi. U bilan shug‘ullanishi uchun 2 ta alohida ustoz tayinlab bersak, qo‘shimcha shug‘ullansa, 2 oy kanikulda ham bosib shug‘ullansa, yaxshi imkon bo‘lishini taklif qildik. Bolaga ma’qul keldi. O‘qishni davom ettiradigan bo‘ldi. Onalari ham ko‘ngillari xotirjam bo‘lib qaytib ketdilar.
– Uchinchi o‘quvchining ota-onasi bilan suhbat bizning tashabbusimiz bilan bo‘ldi. O‘quvchimiz sigaret bilan qo‘lga tushgan va bu holat takrorlanganligi, boshqa kechirilmasligini aytib, maktabdan ketkazish masalasi ko‘tarildi. Ota-onaga vaziyatni tushuntirdik, uyda ham o‘zini nazoratga olishi kerakligini aytdik. Ammo maktabda bu holatlardan maksimal himoyalash uchun, maktab muhitini saqlash uchun, boshqa bolalarni ham bundan himoyalash uchun chora sifatida bu kabi o‘quvchilar bilan davom ettira olmasligimizni tushuntirdik. Juda katta iltimoslar bilan qolishini so‘rashganida ham, bunday qila olmasligimizni aytib xayrlashdik.
2. To‘rtta o‘quvchi shaxsiy masalasi bilan kirdi, ular bilan ham qisqa suhbat qilib, yechim topdik.
3. Bir shogirdimiz shaxsiy va oilaviy masaladagi muammosi tufayli maslahatga kelgan ekan. U bilan suhbat qilib, u xursand bo‘lgan yechim bilan suhbatni yakunladik.
4. Bir yangi xodim ukamiz bilan suhbat qildik. Katta qarzga kirib qolgan ekan. Sabablarini so‘rab aniqladik. Muammoni qanday yechish haqida gaplashib, kelishib oldik. Yordam berishimizni, faqat kelishuvga xilof ish qilmasligini ta’kidladik.
5. Yangi sifat nazorati bo‘limiga qabul qilingan singlimiz bilan suhbat qildik. Maktab ulardan nima kutayotganini, maktabning missiyasi va maqsadlari haqida savollariga javob berdim. Ular ham suhbatdan mamnun bo‘lib chiqdilar.
6. Bir ona telefon qilib, farzandlari bir masalada ikkilanayotganini aytib, “Yonimga kirsa, yordam bera olasizmi?” deb iltimos qilgandilar. U bola bilan ham suhbatlashib, masalaga chiroyli yechim topgandek bo‘ldik. Onalari ham xursand bo‘lganlarini yozib yuboribdilar.
7. Bir xodim-shogirdimiz uylanish masalasida kichik muammo bo‘layotgan ekan. Shu bo‘yicha suhbat qildik. Yana birida sovchilar rad javobini berayotgan ekan, shu bo‘yicha suhbatlashdik.
8. 2023-yilgi bitiruvchimiz ham uylanish masalasida maslahat so‘ragani kelibdi. U bilan ham suhbat qildik.
Kecha maktabda vaqtincha direktor vazifasini bajardim. Direktorimiz 2 kunlik ta’tilga chiqqan edilar. Kun shunday tez o‘tdiki, qanday qilib ish vaqti tugab qolganini sezmay ham qoldim. Quyidagi ishlar bilan vaqt o‘tdi:
1. Uchta ota-ona bilan suhbat qildim.
– Birinchisi: 9-sinf o‘quvchimiz futbolga qiziqar ekan. Otasidan futbol klubiga olib borishini anchadan beri iltimos qilib kelar ekan. Otalari ham yoshlikda futbolchi bo‘lganliklari bois, tanishlaridan borib so‘rabdilar — potensiali bormi, tortib keta oladimi, deb. Murabbiy tanishlari ham imkon berish kerak deb aytgan ekan. Shu masala bo‘yicha maslahatlashdilar. Uzoq suhbat qurdik. Yakunda otalari bilan fikrimiz bir joydan chiqdi: 3 ta shart asosida bolaga imkon berish kerakligini ta’kidladik:
1) matematikani davom ettirish;
2) ingliz tilini o‘rganishda davom etish;
3) ertalabgi vazifalarini tark qilmaslik.
Agar xohish ichidan kelayotgan bo‘lsa, u ishni sevib qiladi. 1 yil kuzatib, keyin yakuniy xulosaga kelamiz dedik. Bu yilgi o‘quv yilini tugatib, u yerga borishi to‘g‘riroq degan qarorga keldik. Otalari ham xursand bo‘ldilar.
– Ikkinchi o‘quvchimizning onalari Andijondan kelgan ekanlar. Farzandlari 10-sinfda o‘qiydi. “Keyingi yil qaytib ketsakmikan?” degan fikrga kelib, maslahatlashgani kelgan ekanlar. Avval ular bilan biroz suhbat qurdik. Bu fikrga kelishga sabab bo‘lgan holatni so‘raganimda: “O‘g‘lim o‘zi xohlayapti, biroz xavotirlari bor,” degan fikrni berdilar. Keyin o‘quvchini ham chaqirdik — o‘zidan so‘rab ko‘rish maqsadida. Ingliz tili va matematikadan biroz orqada ekanligi, qo‘shimcha shug‘ullana olmayotgani, keyingi yili o‘qishga kirishi kerakligi, ammo tayyorgarligidan ko‘ngli to‘lmayotganini aytdi. U bilan shug‘ullanishi uchun 2 ta alohida ustoz tayinlab bersak, qo‘shimcha shug‘ullansa, 2 oy kanikulda ham bosib shug‘ullansa, yaxshi imkon bo‘lishini taklif qildik. Bolaga ma’qul keldi. O‘qishni davom ettiradigan bo‘ldi. Onalari ham ko‘ngillari xotirjam bo‘lib qaytib ketdilar.
– Uchinchi o‘quvchining ota-onasi bilan suhbat bizning tashabbusimiz bilan bo‘ldi. O‘quvchimiz sigaret bilan qo‘lga tushgan va bu holat takrorlanganligi, boshqa kechirilmasligini aytib, maktabdan ketkazish masalasi ko‘tarildi. Ota-onaga vaziyatni tushuntirdik, uyda ham o‘zini nazoratga olishi kerakligini aytdik. Ammo maktabda bu holatlardan maksimal himoyalash uchun, maktab muhitini saqlash uchun, boshqa bolalarni ham bundan himoyalash uchun chora sifatida bu kabi o‘quvchilar bilan davom ettira olmasligimizni tushuntirdik. Juda katta iltimoslar bilan qolishini so‘rashganida ham, bunday qila olmasligimizni aytib xayrlashdik.
2. To‘rtta o‘quvchi shaxsiy masalasi bilan kirdi, ular bilan ham qisqa suhbat qilib, yechim topdik.
3. Bir shogirdimiz shaxsiy va oilaviy masaladagi muammosi tufayli maslahatga kelgan ekan. U bilan suhbat qilib, u xursand bo‘lgan yechim bilan suhbatni yakunladik.
4. Bir yangi xodim ukamiz bilan suhbat qildik. Katta qarzga kirib qolgan ekan. Sabablarini so‘rab aniqladik. Muammoni qanday yechish haqida gaplashib, kelishib oldik. Yordam berishimizni, faqat kelishuvga xilof ish qilmasligini ta’kidladik.
5. Yangi sifat nazorati bo‘limiga qabul qilingan singlimiz bilan suhbat qildik. Maktab ulardan nima kutayotganini, maktabning missiyasi va maqsadlari haqida savollariga javob berdim. Ular ham suhbatdan mamnun bo‘lib chiqdilar.
6. Bir ona telefon qilib, farzandlari bir masalada ikkilanayotganini aytib, “Yonimga kirsa, yordam bera olasizmi?” deb iltimos qilgandilar. U bola bilan ham suhbatlashib, masalaga chiroyli yechim topgandek bo‘ldik. Onalari ham xursand bo‘lganlarini yozib yuboribdilar.
7. Bir xodim-shogirdimiz uylanish masalasida kichik muammo bo‘layotgan ekan. Shu bo‘yicha suhbat qildik. Yana birida sovchilar rad javobini berayotgan ekan, shu bo‘yicha suhbatlashdik.
8. 2023-yilgi bitiruvchimiz ham uylanish masalasida maslahat so‘ragani kelibdi. U bilan ham suhbat qildik.
Hasankhoja Muhammad Sodiq
Majlis Yaqinda maktabimizda ota-onalar yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Unda shu o‘quv yili davomida amalga oshirilgan ishlar va yangi o‘quv yili uchun rejalarning hisobotini taqdim etdik. Baraka topishsin, ko‘pchilik ota-onalar vaqt ajratib, yig‘ilishga tashrif…
9. Bir akamiz maktab qurishni reja qilayotgan ekanlar. Maslahatga keldilar. Ular bilan ham uzoq suhbat qildik. Barcha savollariga javob berib, ularni ham jo‘natdik.
10. Juma kuni hayriya aksiyasini o‘tkazgan edik. Shunda yig‘ilgan pullarni jamladik. “Taskin” bolalar hospisi rahbarlarini chaqirib, yig‘ilgan pullarni berdik. Jami 18,5 million so‘m pul yig‘ilgan ekan. Ular ham juda xursand bo‘lib olib ketishdi.
11. Bir ustozimiz keyingi yili robototexnika to‘garagini o‘tkazish uchun kursga borishlari va kerakli narsalarni sotib olishlari kerak edi. Shu masalani ham suhbatlashib hal qildik.
12. “World Scholar’s Cup” musobaqasining global bosqichi uchun Qatarga borishimiz kerak edi. Bir o‘quvchimiz ota-onasidan ruxsat so‘ray olmayotganini aytib, bizdan so‘rab berishimizni iltimos qildi. Uning ota-onasi bilan suhbatlashib, masalani hal qildik. O‘quvchimiz juda xursand bo‘ldi. U yerga boradigan yakuniy ro‘yxatni tuzdik.
13. Matematika ustozlarimiz milliy sertifikat imtihoniga kirishgan edi. Ular bilan ham bu imtihon qanday o‘tganligi haqida suhbatlashdik.
14. Sifat nazorati bo‘limi rahbari bilan maktabning yangi mobil ilovasi va undagi ba’zi funksiyalar haqida fikr almashdik.
15. Seven School maktabi direktorimiz bilan u yerdagi 2–3 ta masala bo‘yicha telefonda gaplashib, muammolarga yechim topdik.
16. Seven Schooldan 3 ta ota-ona telefon qilishdi. Ular bilan suhbat qilib, muammolarga yechim qildik.
17. Iyul oyida Amerikaga matematikadan musobaqaga borish bo‘yicha mas’ul inson bilan tashkiliy masalalarni muhokama qildik.
Yana boshqa maishiy va kunlik vazifalar, 5–6 ta shaxsiy qo‘ng‘iroqqa javob berish, rafiqam bilan suhbatlashish kabi ishlar bilan vaqt o‘tdi. Tushlik va choyga vaqt ajratish imkoni bo‘lmadi.
O‘quvchilarimiz maktab saytini yaratishgan edi. Ular taqdimot qilishmoqchi bo‘lib kutishdi, ammo ularga vaqt yetmadi.
Shu bilan soatga qarasam, 21:00 bo‘libdi. Uyga borib, farzandlarim bilan do‘konga chiqib, soat 23:00 da uhlab qolibman.
O‘ylab qarasam, kunim “gaplashish” bilan o‘tibdi.
P.S. Hurmatli direktorimiz, tezroq o‘z joyingizga qayting...
26.05.2025,
Sodiq school
10. Juma kuni hayriya aksiyasini o‘tkazgan edik. Shunda yig‘ilgan pullarni jamladik. “Taskin” bolalar hospisi rahbarlarini chaqirib, yig‘ilgan pullarni berdik. Jami 18,5 million so‘m pul yig‘ilgan ekan. Ular ham juda xursand bo‘lib olib ketishdi.
11. Bir ustozimiz keyingi yili robototexnika to‘garagini o‘tkazish uchun kursga borishlari va kerakli narsalarni sotib olishlari kerak edi. Shu masalani ham suhbatlashib hal qildik.
12. “World Scholar’s Cup” musobaqasining global bosqichi uchun Qatarga borishimiz kerak edi. Bir o‘quvchimiz ota-onasidan ruxsat so‘ray olmayotganini aytib, bizdan so‘rab berishimizni iltimos qildi. Uning ota-onasi bilan suhbatlashib, masalani hal qildik. O‘quvchimiz juda xursand bo‘ldi. U yerga boradigan yakuniy ro‘yxatni tuzdik.
13. Matematika ustozlarimiz milliy sertifikat imtihoniga kirishgan edi. Ular bilan ham bu imtihon qanday o‘tganligi haqida suhbatlashdik.
14. Sifat nazorati bo‘limi rahbari bilan maktabning yangi mobil ilovasi va undagi ba’zi funksiyalar haqida fikr almashdik.
15. Seven School maktabi direktorimiz bilan u yerdagi 2–3 ta masala bo‘yicha telefonda gaplashib, muammolarga yechim topdik.
16. Seven Schooldan 3 ta ota-ona telefon qilishdi. Ular bilan suhbat qilib, muammolarga yechim qildik.
17. Iyul oyida Amerikaga matematikadan musobaqaga borish bo‘yicha mas’ul inson bilan tashkiliy masalalarni muhokama qildik.
Yana boshqa maishiy va kunlik vazifalar, 5–6 ta shaxsiy qo‘ng‘iroqqa javob berish, rafiqam bilan suhbatlashish kabi ishlar bilan vaqt o‘tdi. Tushlik va choyga vaqt ajratish imkoni bo‘lmadi.
O‘quvchilarimiz maktab saytini yaratishgan edi. Ular taqdimot qilishmoqchi bo‘lib kutishdi, ammo ularga vaqt yetmadi.
Shu bilan soatga qarasam, 21:00 bo‘libdi. Uyga borib, farzandlarim bilan do‘konga chiqib, soat 23:00 da uhlab qolibman.
O‘ylab qarasam, kunim “gaplashish” bilan o‘tibdi.
P.S. Hurmatli direktorimiz, tezroq o‘z joyingizga qayting...
26.05.2025,
Sodiq school