دربارهٔ تسلط اسکندر به ایران افسانه‌ای هست که مسلّماً حقیقت تاریخی ندارد ولی مانند هر افسانهٔ ماندگاری حاوی حقیقتی است؛

«می‌گویند چون اسکندر بر ایران مسلط شد نامه‌ای به استاد خود ارسطو نوشت که بر کشوری بزرگ چیره‌شده‌ام که راه بردنش از عهدهٔ من ساخته نیست. قصد دارم کار این کشور را به مردمش بسپارم. ارسطو در پاسخ نوشت: برعکس تصور تو ادارهٔ چنین کشورهایی بسیار آسان است، کار را به اراذل بسپار. اینان برای حفظ مقامی که شایستگی احرازش را نداشته‌اند، در جهت تقرب به تو خدماتی به تو خواهند کرد که تصورش محال است و اما آنان که شایستگی احراز مقامات را دارند به دست این اوباش نابود خواهند شد یا در کنج انزوا دق خواهند کرد.»

✍️ #مصطفی_رحیمی
📖 تراژدی قدرت در شاهنامه


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰


گفتار چهارم :
🛡 آنگاه که جنگ جهانی دوم به ایران رسید

گذری بر ایستادگی ایرانیان در نبردی نابرابر⚔️

🛫 https://youtu.be/thrL4vg0Wrs

🔰🔰🔰🔰🔰🔰

🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا در این ماه، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ را از آبشخورهای گوناگون و در قالبهای گوناگون ارایه نماید.
هرچند بسیار دشوار است ولی تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.

🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار🎼

🎶 بیات ترک (لری لرستان و بختیاری)
کمانچه : استاد #مسلم_علی‌پور


با همراهی زیبای مردمان خون‌گرم روستای کولِوی لرستان

هم‌نوازان :
تنبک: علی حداد
دهل: نوش‌آفرین کشوری
دف: معصومه نورمحمدی
نگین شمسی
مهین شمسی فرد
پارمیس عبدی
سارا باقری
هایده شکری‌راد


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

👀 گسترش همه‌گیری یا اپیدمی #تیفوس در ایران پس از اشغال کشور از سوی متفقین


یکی از تلخ‌ترین پیامدهای اشغال ایران از سوی نیروهای بیگانه (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ش) -افزون بر بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی- گسترش همه‌گیری یا اپیدمی #تیفوس بود.



🔥 زمینه‌های شیوع

👹 پس از اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰، کشور دچار بحران عمیق اقتصادی، قحطی و کمبود دارو شد.

👹 جابه‌جایی گسترده ارتش‌های متفقین و پناهندگان (به‌ویژه لهستانی‌ها که از شوروی به ایران آورده شدند) مایه گسترش بیماری‌های واگیردار شد.

👹 ضعف بهداشت عمومی، کمبود پزشک و دارو، و سوءتغذیه مردم راه را برای اپیدمی‌های گوناگون باز کرد.



🔥 ابعاد اپیدمی تیفوس

👹 تیفوس (که عامل آن شپش آلوده است) در سال‌های ۱۳۲۱–۱۳۲۲ به‌سرعت در شهرهای ایران شایع شد. در سه‌ماهه اول سال ۱۳۲۲، ۳۳۲۰ بیمار تیفوسی در بیمارستان‌های تهران بستری شدند که از این تعداد ۳۹۱ نفر فوت کردند

👹 گزارش‌های بهداشتی وقت نشان می‌دهد هزاران نفر در شهرهایی چون تهران، مشهد، تبریز، اصفهان و شهرهای مسیر راه‌آهن سراسری به این بیماری مبتلا شدند.

👹 بنا به برخی برآوردها، شمار مرگ‌ومیر ناشی از تیفوس در ایران در آن سال‌ها ده‌ها هزار نفر بود. برخی پژوهش‌ها اشاره می‌کنند که این اپیدمی به‌همراه قحطی و سایر بیماری‌ها، موجب مرگ سه تا چهار میلیون نفر در خلال سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ شد؛ که نشان دهنده فاجعه‌ای انسانی در دوران جنگ جهانی دوم برای ایران است

👹 در برخی شهرها (مانند تهران)، در ماه‌هایی مرگ‌ومیر ناشی از تیفوس به حدود هزار تن در ماه رسید



🔥واکنش‌ها

👹 در ۱۱ اسفند ۱۳۲۱ (اوایل سال ۱۹۴۳)، دولت ایران در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که تیفوس به‌صورت اپیدمی درآمده است. در این بیانیه، علل اصلی گسترش بیماری عبارت بودند از: اشغال نظامی ایران توسط متفقین، سوءتغذیه ناشی از کمبود خواربار، و حضور نظامیان و پناهندگان غیرعادی که ناقل بیماری بودند. در همان روز اعلام، تنها در تهران آمار مرگ‌ومیر شامل ۱۰۹ نفر مبتلا به تیفوس و ۵۷ نفر مبتلا به تیفوئید (حصبه) گزارش شده بود.
دولت ایران امکانات بسیار محدودی داشت و عملاً قادر به مهار همه‌گیری نبود.



🔥 دشواری‌های درمانی و کمبود امکانات

👹 سازمان‌های بهداشتی ارتش‌های متفقین (به‌ویژه انگلیس و شوروی) بیشتر تمرکز خود را بر حفاظت نیروهای خودی گذاشتند و کمکی جدی به مردم نکردند.

👹 وزیر بهداری آن زمان اظهار کرده بود: «یک میلیون واکسن تیفوس سفارش داده شده و به قاهره رسیده، اما اقدامات کافی نیست... در بیمارستان‌های شفا، نجات و رازی، در مجموع حدود ۳۰۰ تخت برای مبتلایان در نظر گرفته شده است...».

👹 سرمقاله‌ای در روزنامه “رعد امروز” نقل از وزیر کشور انگلیس تأکید می‌کند که قیمت یک آمپول چند برابر شده و دلالان مانع ترخیص دارو از گمرک شده‌اند. اطلاعات نیز در گزارشی واکنش نشان داده که دلالی دارو، بحران را تشدید کرده است.

👹 به گزارش نشریه «اطلاعات هفتگی» از آغاز شیوع تیفوس، دو بیمارستان («رازی» و «فارابی») اختصاصاً برای بیماران تیفوسی در نظر گرفته شده و برای احداث بیمارستان ۵۰۰ تختخوابی نیز اعتبار دو میلیون ریال تخصیص یافته بود.

👹 در برخی اسناد آمده است که سازمان جهانی بهداشت (پیش از تأسیس رسمی WHO) و صلیب سرخ کوشیدند مقداری دارو و واکسن تیفوس (به‌ویژه واکسن ساخته‌شده در لهستان) به ایران برسانند.



🔥پی‌آمدها

👹 کمبود شدید مواد غذایی، گرانی و قحطی (ناشی از تمرکز منابع بر نیروهای اشغالگر و انتقال مواد به شوروی) در کنار وضعیت وخیم مراکز درمانی، فقدان پزشک و دارو، فضای مناسبی برای همه‌گیری بیماری فراهم کرد. اپیدمی تیفوس همراه با قحطی و گرانی شدید، موجب مرگ هزاران ایرانی شد.

👹 خاطرات و مطبوعات آن زمان، خیابان‌های پر از بیماران و مرگ‌ومیر زیاد را یکی از تلخ‌ترین صحنه‌های دوران اشغال می‌دانند.

👹 این تجربه بعدها به یکی از نمادهای رنج مردم ایران در جنگ جهانی دوم بدل شد.


به ایران ، به انسان مباد این گزند!!!


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

🌹📝

چیـزی کـه من را در مورد تعصبات نگـران می‌کنـد ، این اسـت کـه بـه مردم یاد میدهـد
بـه نفهمیـدن رضایت دهنـد ..!

👤 #ريچارد_داوكينـز


این جهان همچون درختست ای کرام
ما بـَر او چـون میـوه‌های نیم‌خام

سخت گیرد خام‌ها مر شاخ را
زانک در خامی نشایـد کاخ را

چون بپخت و گشت شیرین لب‌گزان
سست گیـرد شاخ‌ها را بعـد از آن

سخت‌گیری و تعصب خامی است
تا جَنینی، کار خـون‌آشامی است

#مولوی


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰


گفتار پنجم :
اپیدمی #تیفوس ره‌آورد اسیران لهستانی

☠️ یکی از تلخ‌ترین پیامدهای اشغال ایران از سوی نیروهای بیگانه (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ش) -افزون بر بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی- گسترش همه‌گیری یا اپیدمی #تیفوس بود.

☠️ کمبود شدید مواد غذایی، گرانی و قحطی (ناشی از تمرکز منابع بر نیروهای اشغالگر و انتقال مواد به شوروی) در کنار وضعیت وخیم مراکز درمانی، فقدان پزشک و دارو، فضای مناسبی برای همه‌گیری بیماری فراهم کرد. اپیدمی تیفوس همراه با قحطی و گرانی شدید، موجب مرگ هزاران ایرانی شد.

☠️ خاطرات و مطبوعات آن زمان، خیابان‌های پر از بیماران و مرگ‌ومیر زیاد را یکی از تلخ‌ترین صحنه‌های دوران اشغال می‌دانند.

☠️ این تجربه بعدها به یکی از نمادهای رنج مردم ایران در جنگ جهانی دوم بدل شد.


به فرموده استاد توس:

بدان روز هرگز مبادا درود!!


🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا ماه شهریور، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ ارایه نماید.
تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.

🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

‌#نوای_ماندگار🎼

🎶 موسم گل
آوای زنده‌یاد بانو #پوران

آهنگ : زنده یاد #موسی_معروفی
به بهانه سالگرد درگذشت استاد موسی معروفی (زاده ۱۲۶۸ تهران -- درگذشته ۷ شهریور ۱۳۴۴ تهران) موسیقیدان، مدرس و نوازنده تار

ترانه : زنده‌یاد #وحید_دستگردی

می‌ کنی صید مرغ بسته
می‌ زنی سنگ بر شکسته
می‌ کشی با تیغ ستم یار خسته
خسته‌ دلان یکسره در خون نشسته


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

عالم عرفان

غزلی از استاد #باقر_دهقان
آوا: مهربانو #مرجان_یادگار


ما کار خویش را به خدا واگذاشتیم
حاجات خود به خالق یکتا گذاشتیم

ما جز رضای دوست به عالم نخواستیم
دنیا برای مردم دنیا گذاشتیم

آسایش خیال ندیدیم تا که ما
پا بر مراد و میل و تمنا گذاشتیم

آزرده خاطری نشود تا زدست ما
آیین زندگی به مدارا گذاشتیم

بد از برای دشمن خود هم نخواستیم
رسمی نکو ز همت والا گذاشتیم

خوش عالمیست عالم عرفان و اهل دل
فرخ دمی که پای در آنجا گذاشتیم

فارغ شدیم از غم بود و نبود خویش
گویی که پا به عالم بالا گذاشتیم

جلوه نمی کند به نظر شاهی جهان
تا دست رد به سینه دنیا گذاشتیم

سعی صفا و مروه و کعبه به جای خود
ما سعی بر زیارت دلها گذاشتیم

شیرین شود مرارت ایام تا به کام
هر روز امید خویش به فردا گذاشتیم

دهقان به غیر خیر خلایق نگفته‌ایم
رفتیم و شعر نغز و دلارا گذاشتیم


🛫 https://instagram.com/marjanyadegar_?utm_medium=copy_link


با آرزوی تندرستی استاد باقر دهقان


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

‍ 💐

هفتم شهریور ماه زاد روز زنده‌یاد #کیومرث_صابری-فومنی (گل‌آقا)
۷ شهریور ۱۳۲۰ فومن -- ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ تهران نویسنده، روزنامه‌نگار و طنزنویس

گل آقا طنزپرداز مسلط وماهری بود.

آگاهی ودانش ادبی او ازطنز بی نظیر بود.
گل آقا درروزنامه ی اطلاعات با عنوان (دوکلمه حرف حساب )
مطالب طنز آمیز خودش را می نوشت.
مهمترین خدمت گل آقا چاپ چند ساله مجله ی طنز گل آقابود
مرحوم گل آقا دراین مجله بهترین طنز پردازهای ایرانی را درجمع خودمانی می پذیرفت .
وآثارطنز آمیز آنهارا منتشر می کرد.
مجله ی گل آقا با بیانی طنز آمیز
مشکلات ودردهای اجتماعی رابیان می کرد.
گل آقا برای پرورش استعدادهای جوان در طنز با جدیت تلاش می کرد.
جوانانی که امروزه از طنز پردازان معروف کشور هستند.
دست پرورده ی کیومرث صابری بوده اند.
درمتن زیر پارودی یا نقیضه ای از گل آقا را مطالعه می کنیم
نقیضه یا پارودی یکی از شیوه های طنز پردازی است
کتاب نقیضه ونقضیه پردازی مهدی اخوان ثالث یکی از بهترین آثاری است که درزمین نقضیه پردازی نوشته شده است
نقیضه ای
از
#کیومرث_صابری(=گل آقا )
بر
" کفشهایم کو ؟ "اثر #سهراب_سپهری :

" پاره ترین قسمت این دنیا "

كفش هایم كو؟!
دم در چیزی نیست.
لنگه ی كفش من این جاها بود!
زیر اندیشه ی این جا كفشی!
مادرم شاید این جا دیشب
كفش خندان مرا، برده باشد به اتاق
كه كسی پا نتپاند در آن!

هیچ جایی اثر از كفشم نیست
نازنین كفش مرا درك كنید
كفش من كفشی بود
كفشستان!
و به اندازه ی انگشتانم معنی داشت...
پای غمگین من احساس عجیبی دارد
شست پای من از این غصه ورم خواهد كرد
شست پایم به شكاف سر كفش عادت داشت...!

نبض جیبم امروز
تندتر می زند از قلب خروسی كه در اندوه غروب
كوپن مرغش باطل بشود ...
جیب من از غم فقدان هزار و صدو هشتاد و سه چوق
كه پی كفش، به كفاش محل خواهد داد
«خواب در چشم ترش می شكند.»
كفش من پاره ترین قسمت این دنیا بود
سیزده سال و چهل روز مرا در پا بود
« یاد باد آن نهانش نظری با ما بود »
دوستان! كفش پریشان مرا كشف كنید!
كفش من می فهمید كه كجا باید رفت
كه كجا باید خندید.
كفش من له می شد گاهی
زیر كفش حسن و جعفر و عباس و علی
توی صف های دراز .
من در این كله ی صبح پی كفشم هستم
تا كنم پای در آن
و به جایی بروم
كه به آن، نانوایی می گویند!
شاید آنجا بتوان ‌نان صبحانه فرزندان را
توی صف پیدا كرد
باید الان بروم... اما نه!
كفش هایم نیست!
كفش هایم كو؟

#ل_بهرامیان


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

📝 قحطی و شورش نان در سالهای اشغال ایران از سوی متفقین


در ایران هرگاه از #قحطی سخن می‌رود، ذهنها متوجه پایان روزگار قاجار و #جنگ_جهانی_اول می‌شود! باز آن که در سال‌های اشغال ایران از سوی متفقین در #جنگ_جهانی_دوم (۱۳۲۰–۱۳۲۴ش / ۱۹۴۱–۱۹۴۵م) وضعیت کمابیش مشابهی رخ داد و این یکی از بحران‌های بزرگ اجتماعی و انسانی تاریخ هم‌روزگار ماست و در کنار همه‌گیری‌ها (مانند تیفوس و وبا) زندگی مردم را به شدت تحت تأثیر قرار داد. و میلیونها ایرانی را به کشتن داد.


📛 ریشه‌های بروز قحطی


۱. مصادره و احتکار غله ازسوی متفقین

☠️نیروهای شوروی و انگلیس بخش زیادی از گندم، جو، برنج، گوشت و حتی دام‌های ایران را برای تأمین جبهه‌های جنگ مصادره کردند.

☠️ راه‌ها و راه‌آهن سراسری دربست در اختیار ارتش متفقین بود و اولویت، فرستادن آذوقه و مهمات به شوروی بود، نه تأمین مردم ایران.
کامیون‌ها، قطارها و حتی قاطرها و شترهای بارکش در اختیار ارتش‌های خارجی قرار گرفت و این مایه آن بود که حتی محصولاتی که در نقاط مختلف تولید می‌شد، به تهران یا شهرهای بزرگ نرسد.


۲. موانع ساختاری و اختلال در توزیع

☠️: افزون بر عوامل نظامی، خشکسالی، دوری کشاورزان از زمین (برای کار در پروژه‌های متفقین)، احتکار توسط دلالان، و عملکرد ضعیف دولت در حمل و جابه‌جایی غلات نیز در تشدید بحران نقش داشتند. حتی ایجاد وزارت خواربار در دولت #قوام‌السلطنه نیز کاری از پیش نبرد و بیش از ۹ ماه دوام نیاورد.
ن.ک. : وزارتخانه‌ای که بیش از نُه ماه عمر نکرد


۳. افزایش جمعیت و فشار بر بازار

☠️ حضور صدها هزار سرباز متفقین + آوارگان لهستانی، تقاضا برای آذوقه را بالا برد.


۴. رقابت قدرت و فساد اداری دولت(های) وقت

☠️ دولتها قادر نبودند نظام جیره‌بندی کارآمدی برقرار کند. دلالان و محتکران بازار را قبضه کردند.
به‌رغم اقدامات قوام در تأسیس وزارتخانه خواروبار و استخدام مستشاران خارجی از جمله شریدان آمریکایی و آرتور میلسپو، برای سامان دادن به وضعیت آن، مشکل خواروبار و مواد غذایی کشور بهبود نیافت و حتی بیشتر هم شد؛ به گونه‌ای که عملکرد نافرجام وزارت خواربار به تعمیق بحران، رواج قحطی و سرانجام بروز شورش نان در ۱۷ آذر ۱۳۲۱ش و سقوط دولت قوام (بهمن ۱۳۲۱ش) منجر شد.



📛 پیامدهای قحطی

☠️ گرانی شدید: قیمت نان چند برابر شد. روزنامه‌های آن دوره پر است از خبر اعتراض مردم به کمیابی نان و ازدحام در صف نانوایی‌ها.
در برخی گزارش‌ها اشاره شده تورم تا ۴۰۰–۴۵۰ درصد افزایش یافت و اعتراض‌ها به‌سرعت به شورش‌ها و درگیری‌ها منجر شد.

☠️ مرگ و میر ناشی از گرسنگی: آمار دقیقی در دست نیست، اما منابع معاصر به مرگ هزاران نفر در شهرهای مختلف اشاره می‌کنند. در روستاها، قحطی همراه با بیماری‌های واگیردار، تلفات سنگینی برجای گذاشت.

☠️ ضعف بهداشتی و گسترش بیماری‌ها: سوءتغذیه سیستم ایمنی مردم را ضعیف کرد و بستر مناسبی برای اپیدمی تیفوس و وبا فراهم آورد.

☠️ ناامنی و آشوب‌های شهری: در بسیاری از شهرها شورش‌های نان اتفاق افتاد. در تهران چند بار مردم به نانوایی‌ها یا انبارهای غله حمله کردند.
نگرانی شاه جوان از قدرت یافتن احمد قوام به عنوان رقیبی قدرتمند و خطرناک که در کارنامه کاری خود تجربه‌هایی چون بیش از ۲۰ بار وزارت و دو بار نخست‌وزیری داشت، عاملی موثر در به راه انداختن غائله ۱۷ آذر و دست دربار را موثر در ایجاد بلوای نان گفته شده. (اینجا را ببینید)



📛 واکنش‌ها

☠️ دولت ایران کوشید با وضع «کارت نان» و جیره‌بندی تا حدی اوضاع را کنترل کند، اما ناکام بود.

☠️ مطبوعات پی‌درپی بحران نان و گرسنگی را گزارش می‌کردند؛ برخی از روزنامه‌ها صریحاً سیاست‌های متفقین را عامل دانستند.

☠️ اعتراض‌های مردمی: گاه کار به شورش و درگیری با پلیس کشید.

☠️ واکنش‌های بین‌المللی: اسناد سفارت آمریکا (اینجا) نشان می‌دهد، دولت‌های خارجی نسبت به پیچیدگی اوضاع آگاه بودند؛ برخی مدارک اشاره به مذاکرات بین آمریکا و بریتانیا برای کمک غذایی دارد.



📛 روایت‌های تاریخی

☠️ محمدعلی جمالزاده و حسین مکی در خاطرات خود از صف‌های طولانی نان، ضعف مردم و مرگ کودکان یاد کرده‌اند.

☠️ در اسناد آمریکایی و انگلیسی هم گزارش‌هایی وجود دارد که به قحطی و گرسنگی مردم ایران اذعان کرده‌اند، اما آن را «بهایی ناگزیر برای جنگ» توصیف کرده‌اند.



✅ کوتاه سخن:

قحطی در زمان اشغال متفقین نه‌تنها برآیند خشکسالی نبود، بلکه نتیجه‌ی مصادره‌ی غلات و منابع توسط ارتش‌های بیگانه، اولویت دادن به جبهه جنگ ، همچنین رقابت برای قدرت میان دربار و دولت بود؛ بحرانی که همراه با اپیدمی‌ها، رنج عمیقی بر مردم ایران تحمیل کرد. تاریخ هرگز این فاجعه انسانی را فراموش نخواهد کرد.


پلنگ این شناسد که پیکار و جنگ،
نه خوب‌ست و داند همین کوه و سنگ!
#فردوسی


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰


گفتار ششم :
🔥#قحطی و گرسنگی مردم ایران در جنگ جهانی دوم


✅ شهریور ۱۳۲۰؛ ایران شاهد رویدادهای سرنوشت‌ساز بود که با اشغال ایران از سوی #متفقین آغاز شد و به سقوط #رضاشاه و تبعید او انجامید. بهانهٔ رسمی آنان حضور کارشناسان آلمانی در ایران بود.

✅ #قحطی در زمان اشغال ایران از سوی متفقین پی‌آمد مصادره‌ی غلات و منابع توسط ارتش‌های بیگانه، اولویت دادن به جبهه جنگ ، همچنین رقابت برای قدرت میان دربار و دولت بود؛ بحرانی که همراه با اپیدمی‌ها، رنج عمیقی بر مردم ایران تحمیل کرد.



🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا در این ماه، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ را از آبشخورهای گوناگون و در قالبهای گوناگون ارایه نماید.
هرچند بسیار دشوار است ولی تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.


☑️ دیدگاه‌های آگاهان -با هر سوی‌گیری!- یاری‌گر خواهد بود.
تنها قید، احترام متقابل و پرهیز از توهین و برچسب‌زدن است.


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار🎼

🎶 غوغای ستارگان (شور)
بازخوانی : #محمد_اصفهانی
اجرای اصلی: زنده‌یاد بانو #پروین

آهنگ : زنده‌یاد #همایون_خرم
ترانه : زنده‌یاد #کریم_فکور
با یاد و به بهانه سالروز درگذشت شاعر (۵ اسفند ۱۳۰۴ مشهد -- ۷ شهریور ۱۳۷۵ تهران)

رقص کلاسیک : بانو #شیدا_دبیر


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

محمدعلی_فروغی :
دلم به درد می‌آید وقتی می‌بینم ایرانیان به جای آنکه دست در دست هم برای سربلندی مملکت بکوشند، درگیر تفرقه و حسادت‌اند. اگر این ملت متحد بود، چه کارهای بزرگی می‌توانست انجام دهد.

به یاری یزدان،

نشست فرهنگی این هفته
انجمن شاهنامه فردوسی یزد
و خردسرای فردوسی یزد
سر ساعت ۱۸:۰۰ شنبه هشتم شهریور

با حضور استاد دکتر #کافی
گفتار : رویدادهای شهریور ۱۳۲۰


جایگاه : دانشگاه امام‌جواد(ع) یزد
میدان اطلسی؛ بلوار شهیدان اشرف، بلوارجوادالائمه

تو با دشمن ار خوب گویی رواست،
از آزادگان خـوب‌گفتـن سـزاست!

🆔 @shahname_yazd

🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

مداخله خارجی و وجدان عمومی: "مساله #مشروعیت"
در حاشیه شصت و هفتمین سالگشت کودتای ۲۸ مرداد

✍️ #حمیدرضا_عابدیان



🔴 ایران .... دوبار شاهد مداخله خارجی به منظور جابجایی قدرت سیاسی بوده است. نخستین در شهریور ۱۳۲۰ و به بهانه "غفلت پادشاه و شیطنت آلمان‌ها" انجام گرفت. این مداخله که با اشغال کشور توسط قوای نظامی دول متفق همراه بود و با کمترین مقاومت از سوی نیروهای نظامی و مردمی مواجه شد، منجر به استعفای رضاشاه و تبعید او از ایران گردید.

🔴 دوازده سال بعد و در مرداد ۱۳۳۲، قدرت‌های خارجی یکبار دیگر پروژه جابجایی قدرت سیاسی در ایران را به اجرا گذاشتند هرچند به دلیل تغییر شرایط بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم، این مداخله از مکانیسمی متفاوت، پیچیده و پنهان برخوردار بود.
کودتا علیه دولت دکتر مصدق که پس از قیام سی تیر، خود را به درستی نخست وزیر منتخب ملت می‌دانست، منجر به سقوط دولت او و روی کارآمدن دولت غیرملی زاهدی شد. بهانه مداخله، این بار "غفلت نخست وزیر و شیطنت شوروی‌ها از طریق حزب کمونیست توده" بود.

🔴 در شرایطی که ایران دوران سخت و دشواری را سپری می‌کند و با تهدیدهای خارجی بسیار مواجه است، مطالعه واکنش عمومی به مداخله خارجی در دو مقطع پیش گفته، حاوی نکات قابل تاملی برای امروز ما می‌تواند بود.

🔴 درحالیکه مداخله نخست در شهریور بیست با تحمیل هزینه‌های هنگفت مادی و معنوی همراه بود، تاریخ نشان می‌دهد که علیرغم نارضایتی مردم از اشغال، در پی استعفا و خروج پهلوی اول از کشور، وصف حال مردم گویا این ابیات #حافظ بوده است که:

شد آن که اهل نظر بر کناره می‌رفتند
هزارگونه سخن در دهان و لب خاموش
به بانگ چنگ بگوییم آن حکایت‌ها
که از نهفتن آن دیگ سینه می زد جوش!

🔴 در همان روزها، ... روزنامه ایران ... به قلم کاظم عمادی نوشته بود: "مجلس و ملت ایران بیست سال است چنان تشنه ی آزادی زبان و قلم بودند که مانند شخص گنگی که غفلتاً به زبان آمده باشد، می‌خواهند در آن واحد، هرچه در دل دارند، بگویند." [۱]


🔴 کودتای سال ۳۲ اما خاکستری از یاس و نومیدی بر جامعه ایران پاشاند که رد آن را می‌توان در ادبیات دوره مورد نظر پی گرفت. با این حال، گروهی از هواداران نخست وزیر مصدق و معتقدان به آرمان نهضت ملی بلافاصله دست به تاسیس نهضت مقاومت زدند. نهضتی که آنقدر وزن داشت تا محمدرضاشاه در دیدار با نمایندگان مجلس شورا در خرداد ۱۳۳۴، صراحتاً به برخی مفاد نشریات آن که مخفیانه منتشر می‌شده است، اشاره کند.

🔴 هرچند مداخله خارجی در کودتا علیه دولت ملی، مخفیانه و پنهان بود اما افکار عمومی به سبب پیوند مستحکم با دولت و ضعفی که در انسجام ائتلاف مخالفین سراغ داشت، نمی‌توانست بپذیرد که این تحول بی‌دخالت خارجی صورت گرفته باشد. در این رابطه یک تلگرام سری از سوی سفارت آمریکا به وزارت خارجه این کشور که تنها دو روز پس از کودتا ارسال شد، قابل توجه است. تلگرامی که با این عبارات شروع می‌شد: "متاسفانه این تصور در حال گسترش است که سفارت آمریکا، یا دست کم دولت این کشور، با پول و کمکهای فنی، در سرنگونی دولت مصدق و استقرار حکومت زاهدی نقش داشته است." [۲]

🔴 تحلیل این دو واکنش متفاوت می‌تواند کمک کار رهبران امروز ایران در یک انتخاب خطیر راهبردی میان مشی پهلوی اول و نخست وزیر دولت ملی باشد. این که چرا افکار عمومی ایران دو واکنش متفاوت به مداخله‌ی خارجی در برکناری رضاشاه و مصدق نشان داده است آن هم در حالی‌که هیچ مورخ و پژوهشگر منصفی نمی‌تواند انکار کند که رضا شاه چه نقش مهمی در نوسازی ایران داشته و در عوض مصدق متهم است به این که در دوران صدارت او "یک بندر که هیچ، حتی یک پل هم ساخته نشد!" [۳]

🔴 یک پاسخ ساده شاید این باشد:
سیاست‌های رفاهی را نباید رشوه به طبقات مختلف اجتماع تلقی کرد و انتظار داشت تا این طبقات در بزنگاه‌ها به عنوان نیروهای حامی و پاسدار قدرت مستقر عمل کنند. این سیاستها با توانمندسازی تدریجی گروههای هدف، به نیازهای جدیدی دامن می‌زنند که اگر به موقع پاسخ لازم را دریافت نکند، خود این گروه‌های برخوردار از مزایای رفاهی به عنوان نیروهای مخالف وارد میدان شده و علیه قدرت مستقر عمل می‌کنند. از این منظر، سخن نیروهایی که مدام خطر مداخله‌ی خارجی را گوشزد می‌کنند درنمی‌گیرد اگر در مواجهه با حاکمان، زبان در کام بگیرند و آنها را دعوت به رعایت حقوق اساسی ملت نکنند؛ زیرا در این صورت دور از انتظار نخواهد بود که استیصال در تغییر توسط نیروی داخلی، مداخله خارجی را تئوریزه کرده و به آن مشروعیت ببخشد.

ارجاعات:
[۱] گذشته چراغ راه آینده است، جامی، ص ۱۱۱
[۲] اسناد سیاسی سفارت آمریکا در تهران، جان پی.گلنون، ترجمه محمد آقاجری، ص ۳۲۲
[۳] خاطرات و تالمات، محمد مصدق، ص ۲۷۵


🛫 @iranfardamag



🖍 پ.ن.
نظریه #آبراهام_مزلو بند پایانی جستار بالا را پشتیبان است.

✍️خردسرای فردوسی یزد


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd