🔘 رییس جمهور ایران که ترکی زبان خانوادگی اوست در سفر چندی پیش خود به اقلیم کردستان عراق پاسخ پرسش فارسی رسانه‌های آنجا را به زبان کردی سورانی داده است؛ چرا که زاده و بزرگ‌شدهٔ شهری کردزبان (مهاباد) است. این رفتار او نه تنها کاری ناپسند از سوی ایرانیان شمرده نشد که با استقبال مردم مواجه شد. در همین سفر، رئیس اقلیم کردستان عراق، که در سال ۱۳۵۴ به خاطر بمباران شیمیایی مناطق کردنشین توسط صدام، در نه سالگی به همراه خانواده به ایران پناه آورده و در ایران بزرگ شده و به دانشگاه رفته، در پاسخ به سوال خبرنگاران به فارسی سلیس و شیوا پاسخ داده است.

این روزها سالگرد اعتراضات مردم سراسر ایران از سیستان و بلوچستان تا گیلان و آذربایجان، به مرگ دلخراش یک دختر جوان اهل سقز کردستان، #مهسا_امینی است.

یکی از سرشناس‌ترین و محبوب‌ترین گروه‌های موسیقی دهه‌های اخیر در ایران گروه خانوادگی کامکارهاست که اصالتاً اهل سنندج‌اند و همیشه بخش مهمی از کنسرت‌ها و آلبوم‌های‌شان به موسیقی کُردی اختصاص دارد و با استقبال گستردهٔ هواداران در سراسر ایران مواجه می‌شود. در کنار آن‌ها، محبوبیت و جایگاه شهرام ناظری، کیخسرو پورناظری، کیهان کلهر، خانواده عندلیبی و بسیاری از هنرمندان و بازیگران اهل کرمانشاه و کردستان و ایلام در کشور زبانزد است.

شجریان، معین، داریوش، هایده، مهستی و خوانندگان جدید ایرانی در کردستان عراق بسیار محبوبند و آثارشان بسیار مورد توجه است؛ کنسرت‌های با کلام فارسی در شهرهای اربیل (هولیر) و سلیمانیه با استقبال گسترده‌ای روبرو می‌شود.

#رشید_یاسمی، نویسنده و مورخ کُرد، در کتاب «کردان و تعلق قومی و تاریخی آنان» می‌نویسد:

در زندگی معاملاتی و سیاسی سلیمانیه عراق زبان فارسی بکار می‌رفت و تا سال ۱۹۲۱ میلادی [پیش از حضور استعماری بریتانیا]، تدریس در مدرسه‌های این شهر به زبان فارسی بود. بعد هم که تدریس فارسی از مدارس برچیده شد کردها همچنان آثار سعدی، حافظ، نظامی، جامی و عطار را می‌خواندند و آموزش فارسی از روی نان و حلوای شیخ بهایی صورت می‌گرفت.

این‌ها نمونه‌هایی از پیوند کردها با ایران، حتی ورای مرزهای سیاسی کشور (در #ایران_فرهنگی) است. در واقع، از آنجا که ایران کشوری تاریخی‌ست، اولاً مانند اغلب کشورهای این منطقه با اراده و تصمیم یک دولت استعماری شکل نگرفته است و ثانیاً با اتکا به الگوی معاصر دولت-ملت‌‌سازی در اروپا، بر مبنای یک زبان واحد، دین/مذهب واحد و قوم واحد برساخته نشده است. ایرانیان به عنوان یک #ملت_تاریخی به‌واسطهٔ تاریخ و اساطیر مشترک از سویی، و درهم‌آمیختگی با یکدیگر در طول تاریخ از سوی دیگر، هزاران سال است که با #وحدت_در_کثرت همزیستی می‌کنند. فارسی زبان مشترک (ملی) و ارتباطی ایرانیان است اما آن‌ها تنوع زبانی، فرهنگی و مذهبی در خود را به رسمیت می‌شناسند و به‌خاطر تفاوت در زبان و دین با یکدیگر احساس بیگانگی نمی‌کنند و به‌طور طبیعی گرفتار ستیزهای قومی که در کشورهای پیرامونی وجود دارد نمی‌شوند. مگر آن‌که با دسیسه‌های بیرونی و برنامه‌های سیاسی و القائات مستمر جعلیات و شست‌وشوی ذهن‌ها آن‌ها را در مقابل هم قرار دهند. به‌ویژه که شوربختانه دو پدیدۀ دیگر هم به زمینه را برای ترویج #قوم‌گرایی فراهم می‌کند. یکی این‌که در قوانین و عرف سیاسی کنونی، برابری مذهبی و دینی شهروندان ایرانی به رسمیت شناخته نشده است؛ به عنوان نمونه یک فرد اهل سنت قانوناً امکان رییس‌جمهور شدن و عرفاً امکان وزیر شدن ندارد. دومی این‌که اغلب مناطق مرزی کشور به علل گوناگون (که ربطی به قومیت ندارد) توسعه‌یافته و برخوردار از امکانات مناسب نیستند. یکی از ضروری‌ترین کارها در ایران امروز، تلاش برای رفع این دو معضل است.

🔻مطالب مرتبط با این موضوع🔻
۱. «کردها، ایران و ترکیه» (دربارۀ تفاوت جایگاه کردها در ایران و ترکیه که پنج سال پیش، همزمان با حملۀ ترکیه به کردها در سوریه منتشر کرده بودیم.)

۲. مصاحبۀ احسان هوشمند با انصاف‌نیوز (دربارۀ درهم‌آمیختگی تاریخی ایرانیان و علل ظهور قوم‌گرایی در ایران)

۳. گفت‌وگوی احسان هوشمند با مؤسسۀ آتوسا‌ (دربارۀ تنوع زبانی و مذهبی در میان کرد‌ها، تحرکات قومی پس از انقلاب و علل تقویت قوم‌گرایی)
@Jaryaann