tgoop.com/tabeshnet/16377
Last Update:
📌 از بی‌تفاوتی تا مسئولیت: نگاهی تطبیقی به کتاب (۳۸ شاهد) و بحران غزه
➖ در سال ۱۹۶۴، قتل دختری جوان به نام (کیتی جنووس) در نیویورک، جنجالی جهانی به پا کرد؛ نه فقط به دلیل خشونت ماجرا، بلکه به این خاطر که گزارش شد ۳۸ نفر شاهد این قتل بودند و هیچ‌کس مداخله‌ای نکرد. این حادثه به یکی از نمونه‌های مهم (بی‌تفاوتی جمعی) تبدیل شد.
👤روزنتال در کتاب ۳۸ شاهد می‌نویسد:
(دختری ۲۸ ساله از طبقه متوسط، بر اثر ضربات چاقو به قتل رسید. وقتی از اتومبیلش در پارکینگ روبه‌روی محل سکونتش پیاده شد، متوجه شد مردی او را تعقیب می‌کند. شروع به دویدن کرد. مهاجم او را گرفت، به زمین انداخت و چندین ضربه چاقو به او زد.)
👈 آنچه این قتل را به جنایتی فجیع و فراموش‌نشدنی بدل کرد، آن بود که ناله‌های کیتی جنووس را ده‌ها تن از ساکنان مجتمع‌های مسکونی اطراف شنیدند یا صحنه را دیدند. جنووس در همان لحظه‌ای که شروع به دویدن کرد، فریاد می‌کشید و کمک می‌خواست. با این حال، قاتل جنایت خود را کامل کرد و او را به قتل رساند. نهایتاً یکی از ساکنان با پلیس تماس گرفت، اما پیش از آن با یکی از دوستانش تماس گرفته بود تا مشورت کند که آیا دخالت در این موضوع کار درستی است یا نه.
پلیس در چند دقیقه به محل رسید و پیکر خونین و درهم‌شکسته کیتی را یافت. در ادامه، بازپرسان ساکنان محل را گرد آوردند و وقایع را بازسازی کردند. چیزی که بیش از خود جنایت موجب وحشت آنان شد، شمارش روایت‌ها بود: دست‌کم ۳۸ نفر شاهد این حادثه بودند، بی‌آنکه هیچ کمکی کرده باشند.
👈 این شاهدان سخنانی مشابه بیان می‌کردند:
• به من مربوط نبود.
• من پلیس نیستم.
فکر کردم حتماً سی نفر دیگر قبلاً تماس گرفته‌اند.
و ناامیدکننده‌تر از همه خسته بودم.
سربازرس با یک جمله، همه این بهانه‌ها را رد کرد.
در آن زمان، هیچ قانونی شاهد جنایت را ملزم به تماس با پلیس نمی‌کرد، اما آیا وظیفه‌ی اخلاقی آنان را ملزم نمی‌ساخت؟ روان‌شناسان تلاش کردند علت رفتار این ۳۸ فرد خاموش را دریابند.
👥 روان‌شناسان به پدیده‌ای روان‌شناختی به نام (دلیل اجتماعی) رسیدند. به گفته آن‌ها، بخش بزرگی از رفتار انسان‌ها را عوامل اجتماعی تعیین می‌کند. مردم صرفاً بدون فکر از دیگران تقلید نمی‌کنند، بلکه در موقعیت‌های ناآشنا، به رفتار دیگران نگاه می‌کنند تا بفهمند چه واکنشی مناسب است.
فرض کنید آژیر خطری به صدا درآید. پیش از آن‌که به سمت در بدوید یا فریاد بزنید، احتمال دارد ابتدا ببینید دیگران چه می‌کنند. این پدیده، بی‌اعتنایی کثرت‌گرایانه را گسترش می‌دهد؛ وضعیتی که در آن، هر ناظر تا زمانی که واکنشی از دیگران نبیند، تصمیم می‌گیرد که لازم نیست کاری انجام دهد.
همچنین این حالت، اثری به‌نام (سردرگمی در احساس مسئولیت) ایجاد می‌کند؛ جایی که هر فرد می‌پندارد اگر چیزی واقعاً اشتباه باشد، دیگران باید واکنش نشان دهند. در نتیجه، هیچ‌کس خود را مسئول نمی‌داند.
(منبع: چرا خوب بودن دشوار است؟، ال جینی، ترجمه سپیده معتمدی، ص ۶۳)
✅ وضعیت امروز غزه، تکرار همان تراژدی کتاب (۳۸ شاهد) است، با این تفاوت که این‌بار در ابعادی جهانی.
امروز، در مواجهه با فاجعه انسانی در غزه، بار دیگر همان سؤال مطرح می‌شود؛ اما نه با ۳۸ شاهد، بلکه با میلیاردها انسان در سراسر جهان که صحنه‌ها را می‌بینند و اغلب تنها نظاره‌گر می‌مانند.
در جهانی به‌شدت متصل به رسانه و اینترنت، دیگر کسی نمی‌تواند بگوید (نمی‌دانستم) یا (نشنیدم). با این حال، واکنش‌ها اغلب در حد همدردی‌های سطحی، بیانیه‌های بی‌اثر و تماشای از راه دور باقی مانده‌اند.
🌾 قرآن در توصیف بندگان رحمان می‌فرماید:
✨{وَٱلَّذِینَ لَا یَشۡهَدُونَ ٱلزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا۟ بِٱللَّغۡوِ مَرُّوا۟ كِرَامࣰا}[سوره الفرقان، آیه ۷۲]
🌸 ترجمه:
«بندگان رحمان کسانی‌اند که بر باطل گواهی نمی‌دهند.»
➖ شاهد کسی است که هم در محل حادثه حاضر باشد و هم ناظر آن. اگر فردی شاهد ظلم باشد ولی آن را انکار نکند یا فقط نظاره‌گر بماند، این رفتار در شأن بندگان رحمان نیست.
➖ گواهی دادن بر ظلم، به معنای ضایع کردن حقوق دیگران و کمک به ظالم است. کسی که ظلم را می‌بیند و سکوت می‌کند، در حقیقت به ظلم کمک کرده و در گناه آن شریک است.
👈 در هر دو مورد، رنج انسان دیده می‌شود اما کمکی نمی‌رسد. فریاد قربانیان به گوش جهانیان می‌رسد، اما در عمل چیزی تغییر نمی‌کند. همان‌طور که در (۳۸ شاهد)، همه درگیر عذاب وجدان شدند، تاریخ نیز پرسشی اخلاقی برای نسل امروز به‌جا خواهد گذاشت: وقتی غزه در حال سوختن بود، تو کجا بودی؟
❌ کتاب ۳۸ شاهد تنها یک داستان نیست؛ بلکه هشداری اخلاقی درباره بی‌تفاوتی انسان نسبت به رنج دیگران است.
🔻امروز، با دیدن وضعیت غزه، به نظر می‌رسد جهان بار دیگر در حال آزمون است؛ آزمونی که تاکنون، نتایج آن چندان امیدوارکننده نبوده است.
✍#فرزان_خاموشی
➣ T.me/tabeshnet
BY مؤسسه تابشِ فرهنگ و اندیشه
Share with your friend now:
tgoop.com/tabeshnet/16377