tgoop.com/solseghalam/1620
Last Update:
✍️نقد کتاب دغدغه ایران دکتر محمد فاضلی
🔹کتاب «دغدغه ایران» ، گردآوری بخشی از مطالب کانال تلگرامی با همین نام است، لیکن مباحث جدی و مهمی درخصوص مسائل جاری و بحران های دست به گریبان کشور ایران در فصل آخر کتاب مذکور مطرح شده است. همچنان که در یادداشت قبل ذکر شد، وجود یک «نظم ذهنی» و یک «نگاه جامع» در تحلیل مسایل کشور، امری ستودنی است ولی اگر قرار باشد از منظر «نقد» به این کتاب نگاه کنیم می توان به ذکر موارد زیر پرداخت:
✔️🔘یک- «هم آیندی بحران ها» در ایران امروز
یکی از تعابیر کلیدی که محور بحث های کتاب دغدغه ایران است، موضوع هم آیندی بحران هاست. در واقع، مخاطراتی که هر کشوری کم و بیش با آن مواجه است، همگی به یکباره در وضعیت فعلی ایران، همگرا شده اند. آقای دکتر فاضلی این را «هم آیندی بحران ها» نام نهاده و در خصوص این موضوع مواردی را بر شمرده است از جمله:
«مشکلات صندوق های بازنشستگی، مشکل آب، مشکل ریزگردها، مشکل فساد در نظام اداری، مشکل تنش در روابط خارجی با قدرت های بین المللی، مشکل تورم و بیکاری، مشکل فرسایش سرمایه اجتماعی و ...»
محمدفاضلی با شرح و تحلیل موارد مذکور، جامعه ایران امروز را «جامعه مسائل حل نشده» خطاب کرده و استدلال می کند که انباشت برخی از مشکلات مذکور، حتی به پیش از چهل-پنجاه سال قبل بر می گردد (نظیر سیاست های غلط در بخش آب) و این امر منجر به خستگی اجتماعی شده است.
✅دو- نقد «هم آیندی بحران ها»
ضمن موافقت با بخش زیادی از آنچه در کتاب مذکور تحت عنوان «هم آیندی بحران ها» نام گرفته، نقدی که به ذهن می رسد اینکه نویسنده نباید این همگرایی بحران ها در جامعه ایرانی را به شکل مجرد مورد بررسی قرار دهد. "نگاه غیرمجرد" به موضوع بحران های ایران، به این معناست که کشورهای مشابه ما ایرانیان، در مقاطع زمانی مشابه، چه احوالی را از سر گذرانده اند؟
به عنوان مثال کشور ژاپن در مقطع عبور از یک کشور کشاورزی به کشور صنعتی، با بخش زیادی از بحران های مذکور به شکل "همگرا" مواجه بوده است. ایجاد آسیب های شدید به محیط زیست ژاپن (در مقطعی که کشور اهتمام به توسعه صنایع داشته است)، تنش های جدی در روابط خارجی (در فاصله قبل و بعد از جنگ جهانی اول)، مشکل تورم، رشد آسیب های اجتماعی و ... همه مسائلی است که ژاپن کشاورزی/سنتی، در عبور به سمت توسعه یافتگی با آنها مواجه بوده است.
بدیهی است که مقصود از این بحث، #مقایسه مسیر توسعه ایران با #ژاپن نیست بلکه اشاره به این واقعیت است که بسیار کشورهای توسعه نیافته (در مسیر حرکت به سمت توسعه) با تجمیعی از بحران های چندوجهی و پیچیده دست به گریبان بوده/هستند.
در واقع نگاه کردن به مسایل امروز ایران زمین، بدون یک نگاه مقایسه ای با کشورهای مشابه، ما را به سمت غلیظ تر دیدنِ بحران های امروزمان، رهنمون می سازد.
البته دکتر فاضلی مثالهایی از ترکیه و کشورهای در حال توسعه دیگر آورده است ولی این مثال ها در بحث های "موردی" است و در خصوص بحث کلیدی این کتاب (یعنی "هم آیندی بحران ها") غیبتِ یک «نگاه مقایسه ای» با کشورهای دیگر محسوس است.
با وجود اینکه قصد ندارم که این یادداشت به یک بحث مقایسه ای صِرف با شرایط ژاپن غلطیده شود ولی خوب است نگاهی به این چند فقره داشته باشیم:
▪️یک-کشوری که سالها «اقتصاد دوم دنیا» بود، با معضل جدی «پیرشدگی» جمعیت مواجه شده؛
▪️دو- اقتصاد ژاپن در برابر شتاب اقتصاد چین، با معضلات جدی مواجه شده (برخی شرکت های بزرگ ژاپنی در حال نابود شدن هستند)؛
▪️سه- در میانه این احوال، سونامی بزرگ توهوکو و بحران نیروگاه هسته ای مشکلات جدی برای «تولید برق» و نیاز برق صنعتی ایجاد کرد (فوکوشیما هر لحظه -در صورت یک زلزله بزرگ- امکان "چرنوبیل شدن" دارد)؛
▪️چهار- شینزو آبه (و بخش مهمی از سیاستمداران ژاپنی) با مشکل مقبولیت اجتماعی مواجه هستند...
در همین چند گزاره شاهدیم که کشوری مانند ژاپن هم که از مسیر توسعه عبور کرده است، «امروز» با هم آیندی بحران ها مواجه است و هرچند «سطح مسایل آنها» با سطح مسایل ما (به عنوان کشوری در حال توسعه)، متفاوت است ولی، مفهوم هم آیندی مفهومی نیست که به بتوانیم به شکل مجرد، به آن بپردازیم.
✔️🔘سه- «مسائل حل نشده در ایران امروز»
دکتر فاضلی به نمونه های صحیحی از مسائل حل نشده (پرونده های باز) در ایران امروز پرداخته است. از مسائل کلان (مانند تنش های عمیق سیاسیون و احزاب) تا مسائل موردی/غیرکلان مانند بلاتکلیفی طولانی مدت در موضوعاتی همانند «ورزشگاه رفتن زنان» ، «موسیقی» و ... نمونه هایی از عدم جسارت های مدیریتی در حل مسائلی هستند که مدت طولانی (و سال ها) بلاتکلیف رها می شوند. در واقع مدیریت ها، از کنار این موضوعات عبور می کنند و این ها مشمول روزمرگی می شوند.
@solseghalam
*ادامه، قسمت دوم یادداشت🔻
BY ارزیابی شتابزده
Share with your friend now:
tgoop.com/solseghalam/1620