tgoop.com/schematherapyforempowerment/12904
Last Update:
ویژگی‌های کلیدی طرحواره‌های ناسازگار اولیه عبارتند از:
1. ریشه در کودکی و نوجوانی: این طرحواره‌ها از تجارب منفی و ناکام‌کننده دوران کودکی و نوجوانی با مراقبان اصلی (والدین، خواهر و برادر، همسالان) نشأت می‌گیرند. نیازهای هیجانی اساسی کودک (مثل دلبستگی ایمن، خودگردانی، آزادی در بیان نیازها و هیجانات، محدودیت‌های واقع‌بینانه، بازی و خودانگیختگی) به طور مداوم برآورده نشده‌اند.
2. خودتداوم‌بخش : افراد به گونه‌ای رفتار می‌کنند که طرحواره‌هایشان را تایید و تقویت می‌کند. مثلاً فردی با طرحواره "رهاشدگی" ممکن است به شریک عاطفی خود بیش‌ازحد چسبیده یا به طور پیش‌دستانه رابطه را ترک کند تا از طرد واقعی جلوگیری کند، که این رفتارها خود منجر به پایان رابطه می‌شود و طرحواره را تایید می‌کند.
3. فراگیر و عمیق: طرحواره‌ها الگوهای گسترده و عمیقاً ریشه‌داری هستند که بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد (روابط عاطفی، شغل، دوستی‌ها، تصور از خود) تأثیر می‌گذارند. فقط مربوط به یک موقعیت خاص نیستند.
4. موجب پریشانی قابل توجه می‌شوند: فعال‌شدن طرحواره‌ها معمولاً با هیجانات شدید و منفی (مانند خشم شدید، غم عمیق، اضطراب فلج‌کننده، شرم سوزاننده، احساس پوچی) همراه است. این پریشانی می‌تواند بسیار شدید و طولانی‌مدت باشد.
5. ناسازگار: اگرچه این طرحواره‌ها در اصل سازوکارهای انطباقی برای بقا در محیط ناکام‌کننده دوران کودکی بوده‌اند، اما در بزرگسالی و در محیط‌های جدید، راهبردهای ناکارآمد و آسیب‌زایی برای مقابله با موقعیت‌ها ارائه می‌دهند و مانع رشد و شادی فرد می‌شوند.
6. مقاوم به تغییر: به دلیل ریشه‌دار بودن و خودتداوم‌بخشی، تغییر این طرحواره‌ها دشوار است. افراد اغلب به‌رغم آگاهی از مشکلاتشان، در چرخه‌های تکراری رفتار و رابطه گرفتار می‌مانند.
7. دارای مؤلفه‌های شناختی، هیجانی، بدنی و رفتاری:
* شناختی: باورهای بنیادین منفی درباره خود، دیگران و جهان (مثلاً "من دوست‌داشتنی نیستم"، "دیگران قابل اعتماد نیستند"، "جهان جای خطرناکی است").
* هیجانی: هیجان‌های شدید مرتبط با طرحواره (غم، خشم، ترس، شرم، حس پوچی).
* بدنی: احساسات جسمانی که هنگام فعال‌شدن طرحواره تجربه می‌شود (مثلاً احساس سنگینی در سینه، گره در گلو، تنش عضلانی).
* رفتاری: الگوهای رفتاری ناسازگارانه‌ای که برای کنار آمدن با طرحواره به کار می‌روند (مثل اجتناب، تسلیم، جبران افراطی).
8. غالباً ناهشیار یا نیمه‌هشیار: بسیاری از افراد به طور کامل از وجود این طرحواره‌ها یا میزان تأثیرگذاری آن‌ها بر زندگی‌شان آگاه نیستند. رفتارها و واکنش‌هایشان ممکن است خودکار و بدون تفکر آگاهانه باشد.
9. **در پاسخ به موقعیت‌های مرتبط فعال می‌شوند:
** طرحواره‌ها معمولاً در حالت "خفته" هستند، اما وقتی فرد در موقعیتی قرار می‌گیرد که یادآور تجارب اولیه آسیب‌زاست (مثلاً مورد انتقاد قرار گرفتن، احساس طرد شدن، نیاز به استقلال)، به شدت فعال می‌شوند و پاسخ‌های هیجانی و رفتاری شدیدی را برمی‌انگیزند.
❎ آکادمی طرحواره درمانی ایران با مدیریت دکتر عباس شفیعی
@schematherapyforempowerment
BY آکادمی طرحواره درمانی ایران با مدیریت دکتر عباس شفیعی
Share with your friend now:
tgoop.com/schematherapyforempowerment/12904