عصیانگر

عصیانگر

🔵 استدلال چیست؟ و چه تفاوتی با مغالطه دارد؟ پیش از آن‌که بتوانی مغالطه‌ای را تشخیص دهی، باید بفهمی «استدلال» دقیقاً چیست. زیرا بسیاری از آن‌چه در ظاهر استدلال به‌نظر می‌رسند، در واقع تنها رشته‌ای از جملات‌اند، بدون انسجام، بدون بنیان، و گاه کاملاً گمراه‌کننده.…

🔵 انواع استدلال: قیاسی، استقرایی، تمثیلی


پیش از آن‌که مغالطه وارد گفت‌وگو شود، استدلال باید شکل گرفته باشد. و برای فهم هر استدلالی، نخست باید شناخت که آن استدلال از کدام نوع است. زیرا هر نوع، منطق خاص خود را دارد؛ و به‌همان اندازه، خطاهای خاص خود را.

تمام استدلال‌ها، در حالت پایه، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
قیاسی، استقرایی، و تمثیلی
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

1. استدلال قیاسی (Deductive reasoning)

قیاس یعنی حرکت از یک اصل کلی به نتیجه‌ای جزئی (کل به جز). در این نوع استدلال، اگر مقدمات درست باشند و ساختار منطقی رعایت شده باشد، نتیجه نیز ناگزیر درست خواهد بود.

مثال:
1. همه‌ی انسان‌ها فانی‌اند.
2. سقراط انسان است.
3. پس سقراط فانی است.

1. پرندگان پرواز میکنند.
2. کبوتر پرواز میکند.
3. پس کبوتر پرنده است.

در قیاس، رابطه‌ی بین مقدمات و نتیجه، رابطه‌ای ضروری است. اما همین ویژگی، آن را آسیب‌پذیر می‌کند. اگر حتی یکی از مقدمات نادرست باشد، نتیجهٔ هرچند ظاهراً منطقی، بی‌اعتبار می‌شود. در بسیاری از مغالطات، از مقدمات نادرست استفاده می‌شود تا نتیجه‌ "اجتناب‌ناپذیر" به نظر برسد.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2. استدلال استقرایی (Inductive reasoning)

استقرا، مسیر معکوس دارد: حرکت از موارد جزئی به یک نتیجه‌ی کلی ( جز به کل). در این‌جا، نتیجه قطعی نیست، بلکه احتمالی‌ست اما در بسیاری از موقعیت‌ها، چاره‌ای جز استقرا نیست.

مثال:
1. این کلاغ سیاه است.
2. آن کلاغ هم سیاه است.
3. پس احتمالاً همه‌ی کلاغ‌ها سیاه‌اند.

1. نروژی ها بلندقامت هستند.
2. مارتین نروژی است.
3. پس احتمالاً مارتین بلندقامت است.

استقرا، بنیان علوم تجربی است. اما به همان میزان، مستعد خطاست. زیرا از تعداد محدود نمونه، نتیجه‌ی کلی گرفته می‌شود. و اگر نمونه‌ها جهت‌دار یا ناکافی باشند، نتیجه، فریبنده خواهد بود.

مغالطاتی مانند تعمیم ناروا یا نتیجه‌گیری شتاب‌زده، دقیقاً از همین ضعف استقرا سوءاستفاده می‌کنند.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

3. استدلال تمثیلی (Analogical reasoning)

تمثیل، یعنی مقایسه‌ی دو چیز، و نتیجه‌گیری بر پایه‌ی شباهت میان آن‌ها. این نوع استدلال، در اخلاق، فلسفه و حتی قانون‌گذاری کاربرد فراوان دارد.

مثال:
«ذهن انسان مثل کامپیوتر است. اگر ورودی‌اش آلوده باشد، خروجی‌اش هم آلوده خواهد بود.»

«زن، خانه است و حجاب درب ضد سرقت، اگر زن حجاب نداشته باشد، از او سرقت میشود.» (مضحک ترین استدلال)

تمثیل، به دلیل قدرت تصویرسازی، قانع‌کننده به‌نظر می‌رسد. اما همین قدرت، گاه پنهان‌کننده‌ی شکاف‌های منطقی‌ست. مهم‌ترین خطر، قیاس مع‌الفارق است: جایی که دو چیز، شباهت‌های سطحی دارند اما تفاوت‌های بنیادی‌شان نادیده گرفته می‌شود.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

هر استدلال، از هر نوعی که باشد، اگر بدون دقت به مفروضات، محدودیت‌ها و ساختار درونی‌اش به‌کار گرفته شود، به‌راحتی به ابزار فریب تبدیل می‌شود.
و همین‌جاست که مغالطه، جای تفکر را می‌گیرد؛ نه با زور، بلکه با شباهت.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

در پست بعد، وارد بستر واقعی این خطاها می‌شویم:
سیاست، دین، رسانه، و شبکه‌های اجتماعی. جاهایی که مغالطه نه صرفاً ابزار است، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر ساختار گفتار شده است.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

🟦 #تفکرنقادانه

#مغالطه
#استدلال

✅ #عصیانگر | OSIANGAR ✅

❤14👍4👌1

www.tgoop.com/osiangar24/941

2.57K views𝙑𝙤𝙘𝙤, Aug 1 at 17:51

🔵 انواع استدلال: قیاسی، استقرایی، تمثیلی


پیش از آن‌که مغالطه وارد گفت‌وگو شود، استدلال باید شکل گرفته باشد. و برای فهم هر استدلالی، نخست باید شناخت که آن استدلال از کدام نوع است. زیرا هر نوع، منطق خاص خود را دارد؛ و به‌همان اندازه، خطاهای خاص خود را.

تمام استدلال‌ها، در حالت پایه، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
قیاسی، استقرایی، و تمثیلی
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

1. استدلال قیاسی (Deductive reasoning)

قیاس یعنی حرکت از یک اصل کلی به نتیجه‌ای جزئی (کل به جز). در این نوع استدلال، اگر مقدمات درست باشند و ساختار منطقی رعایت شده باشد، نتیجه نیز ناگزیر درست خواهد بود.

مثال:
1. همه‌ی انسان‌ها فانی‌اند.
2. سقراط انسان است.
3. پس سقراط فانی است.

1. پرندگان پرواز میکنند.
2. کبوتر پرواز میکند.
3. پس کبوتر پرنده است.

در قیاس، رابطه‌ی بین مقدمات و نتیجه، رابطه‌ای ضروری است. اما همین ویژگی، آن را آسیب‌پذیر می‌کند. اگر حتی یکی از مقدمات نادرست باشد، نتیجهٔ هرچند ظاهراً منطقی، بی‌اعتبار می‌شود. در بسیاری از مغالطات، از مقدمات نادرست استفاده می‌شود تا نتیجه‌ "اجتناب‌ناپذیر" به نظر برسد.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2. استدلال استقرایی (Inductive reasoning)

استقرا، مسیر معکوس دارد: حرکت از موارد جزئی به یک نتیجه‌ی کلی ( جز به کل). در این‌جا، نتیجه قطعی نیست، بلکه احتمالی‌ست اما در بسیاری از موقعیت‌ها، چاره‌ای جز استقرا نیست.

مثال:
1. این کلاغ سیاه است.
2. آن کلاغ هم سیاه است.
3. پس احتمالاً همه‌ی کلاغ‌ها سیاه‌اند.

1. نروژی ها بلندقامت هستند.
2. مارتین نروژی است.
3. پس احتمالاً مارتین بلندقامت است.

استقرا، بنیان علوم تجربی است. اما به همان میزان، مستعد خطاست. زیرا از تعداد محدود نمونه، نتیجه‌ی کلی گرفته می‌شود. و اگر نمونه‌ها جهت‌دار یا ناکافی باشند، نتیجه، فریبنده خواهد بود.

مغالطاتی مانند تعمیم ناروا یا نتیجه‌گیری شتاب‌زده، دقیقاً از همین ضعف استقرا سوءاستفاده می‌کنند.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

3. استدلال تمثیلی (Analogical reasoning)

تمثیل، یعنی مقایسه‌ی دو چیز، و نتیجه‌گیری بر پایه‌ی شباهت میان آن‌ها. این نوع استدلال، در اخلاق، فلسفه و حتی قانون‌گذاری کاربرد فراوان دارد.

مثال:
«ذهن انسان مثل کامپیوتر است. اگر ورودی‌اش آلوده باشد، خروجی‌اش هم آلوده خواهد بود.»

«زن، خانه است و حجاب درب ضد سرقت، اگر زن حجاب نداشته باشد، از او سرقت میشود.» (مضحک ترین استدلال)

تمثیل، به دلیل قدرت تصویرسازی، قانع‌کننده به‌نظر می‌رسد. اما همین قدرت، گاه پنهان‌کننده‌ی شکاف‌های منطقی‌ست. مهم‌ترین خطر، قیاس مع‌الفارق است: جایی که دو چیز، شباهت‌های سطحی دارند اما تفاوت‌های بنیادی‌شان نادیده گرفته می‌شود.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

هر استدلال، از هر نوعی که باشد، اگر بدون دقت به مفروضات، محدودیت‌ها و ساختار درونی‌اش به‌کار گرفته شود، به‌راحتی به ابزار فریب تبدیل می‌شود.
و همین‌جاست که مغالطه، جای تفکر را می‌گیرد؛ نه با زور، بلکه با شباهت.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

در پست بعد، وارد بستر واقعی این خطاها می‌شویم:
سیاست، دین، رسانه، و شبکه‌های اجتماعی. جاهایی که مغالطه نه صرفاً ابزار است، بلکه بخش جدایی‌ناپذیر ساختار گفتار شده است.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

🟦 #تفکرنقادانه

#مغالطه
#استدلال

✅ #عصیانگر | OSIANGAR ✅

BY عصیانگر