tgoop.com/notesofabdullah/393
Last Update:
Falastin - tarixdan o'chirilish.
"Falastin savoli" (Edward Said) kitobini o'qishni boshladim - bu uzun, lekin juda muhim post kitobning birinchi bo'limidan olgan xulosalarim haqida bo'ladi. Akademik E. Said Falastin haqidagi tasavvur qanchalar buzilganligi haqida qiziq fikrlar va tahlil bilan bo'lishgan.
1. Falastin mavzusi ko'tarilganda bugun uning yonida doim sionizm harakati esga olinadi. Sionizm bu shunchaki yahudiylar uchun milliy harakat emas, balki Britaniyaga o'xshash imperial kuchlar bosqinchilik harakatining g'oyaviy davomi hamdir. Buning dalillaridan biri - 1917 yildagi Balfor deklaratsiyasi mahalliy aholisi mavjud yerni (Falastin hududlarini) yahudiylarga "milliy uy" qilib berishida ko'rinadi.
2. Sharqshunoslik (orientalism) bilan tasavvurlari shakllangan g'arb jamiyatlari ancha vaqtgacha Falastin hududlarini "yersiz odamlar uchun odamlardan holi yer" sifatida ko'rib kelishgan. Huddiki falastinlik arablar odatdagi "sharq vakili" kabi qoloq, passiv, madaniyatsiz - odam nomiga yetarlicha mos emasday.
3. Oqibatda, "Falastin savoli"ga falastinliklarning o'zlari qanday fikrda ekanligi hech kimni qiziqtirmagan. Balfor singari siyosatchilar matbuotda Falastin haqida muntazam "yahudiylar uchun vatan" sifatida gapirib kelgan - asl tub aholi - falastinliklarning huquqlari va o'zligini butunlay pisand qilmagan holda.
4. "Davlat" qurilishida huquqlar yoki demokratiya hisobga olinmagan. 1917 yil, Balfor deklaratsiyasi qabul qilinganda hududdagi 90% aholi yahudiy bo'lmagan arablardan iborat edi. 1947 yilda ham yahudiy bo'lmaganlar aholining 2/3 qismini tashkil qilgan - lekin ko'pchilik ovozi e'tiborga olinmagan.
5. So'ngra, 1948 yil "Naqba" (katta fojia) si sodir bo'ldi. 750 000 dan ortiq mahalliy yahudiy bo'lmagan arablar yerlaridan haydaldi, 400 dan ortiq hayotga to'la qishloqlar buzib tashlandi. BMT ning 194 chi rezolyutsiyasi qochqinlar o'z uylariga qaytish huquqiga egaligini ta'kidlasa-da, falastinliklarga bunga hech qachon qo'l qo'yilmadi.
O'zimga juda qiziq tuyulgan jihati - Said muammo faqat yerda emasligini tushuntiryapti. Haqiqiy muammo kimning ovozi eshitilishi va kimlarning haqiqati e'tirof etilishida.
Shu prizma bilan bugun Falastindagi holatga qaraganimizda nima o'zgarganini ham tushunganday bo'laman - endi Falastin haqida falastinliklar ovozi ko'proq eshitilyapti, haqiqat faqat antisemit bòlmasligi ma'lum bo'lyapti. Natijada, "Falastin savoli"ga nisbatan jamiyatlar munosabatlari ham o'zgarib boryapti. Afsuski, bu anchagina qurbonliklar talab qildi...
BY Manguberdi Lapasov | blog
Share with your friend now:
tgoop.com/notesofabdullah/393