“Qoʻlim qaltirab, tahrirlay ham olmay qoldim...” – “Laylo” asari haqida muharrir fikrlari

Jinni oʻzini davolatishga uringanini hech koʻrganmisiz? U qanday davolanishni bilmaydi. Atrofidagilar yordam bersagina yo oʻziga keladi, yoki butun umr shundayligicha qolib ketadi. Laylo ham uzoq davolangach, tushunib yetadiki, uning tuzalishga ehtiyoji bor...

Bosniya urushi haqida avval oʻqigan kitoblarimda asosan tarixiy faktlar keltirilgan edi. Bu jihatdan solishtirilganda, oʻqishli ekanligi bilan, albatta, ustunlik “Laylo” tomonda.

Shuningdek, ayni mavzudagi aksar manbalarda serb va xorvatlar butkul bosqinchiga chiqarilib, musulmon boshnoqlarninggina yoni olingan. “Laylo”da esa har ikki tomonda ham yaxshi va yomon odamlar borligi koʻrsatiladi. Axir aytishadi-ku, tanganing boshqa tomoniga ham qarab qoʻyish kerak deb.

Layloning oʻsmir yoshdagi qiz ekanligi, unga nisbatan qilingan zoʻravonliklar, onaizorining chekkan mislsiz iztiroblari bilan ham bu asar jafokash xalqimizning diliga ancha yaqin.

Ayniqsa, xoʻrlik koʻrgan insonga u qattiq taʼsir qilishi aniq. Hatto dod deb yigʻlashi ham mumkin. Zoʻravonlik deganda faqat nomusga tegish tushunilmaydi. Zoʻravonlik shu qadar yomon narsaki, u insonning ruhiyatida bir umr qolib ketadi...

Bizda ham koʻplab ayollar Layloning holatiga tushmagan deya olmayman. Hamma ichidan nima oʻtganini oʻzi biladi...

Shu ma’noda, bu kitob kimningdir qarashlariga toʻgʻri kelmasligi mumkin. Ammo men va menga oʻxshagan ayollar, hatto zoʻravonlikdan aziyat chekkan oʻgʻil bolalar, yoshligida tazyiqqa duchor boʻlganlar uchun u alohida qiymat kasb etadi.

Ha, psixologik travmalar bilan yashash juda ham qiyin. Masalan, men ishxonada berilib ishlab oʻtirsam, ortimdan kimdir kelib, yelkamga qoʻlini qoʻyib, bir nima demoqchi boʻlsa, dodlab oʻrnimdan turib ketaman. Chunki qoʻrqib qolganman, shuncha vaqt oʻtsa-da, eski asoratlar ketmaydi... Layloda esa mening holatimdan ming marta kuchliroq ruhiy jarohatlar bor.

Ehtimol, shuning uchundir baʼzi sahifalarda qoʻlim qaltirab, tahrirlay ham olmay qoldim. Ammo ichimdagi yaralarni qanday davolashni mana shu kitobdan oʻrgandim.

©️Xosiyat Rajapova, muharrir

Huzur sari: 👉@huzurkitoblari