Hossein Dabbagh حسین دباغ

🗞 امید معطوف به عدالت

✍🏻 حسین دباغ

جان رالز، فیلسوف پرآوازه سیاست، در کتاب *قانون مردمان* استدلال می کند که نظریه های سیاسی باید در پی نوعی عدالت واقع گرایانه باشند تا امید سیاسی را در میان ما تقویت کنند. رالز معتقد بود با دفاعی معقول از حقوق سیاسی و عدالت که روابط میان مردمان را بهبود می بخشد، می باید امید را ترویج دهیم. چنین امیدی در نظر او البته امید معقولی خواهد بود (1999، 22-23). 

در پی ساختاری عادلانه دویدن و تلاش برای زدودن ناعدالتی های ساختاری در یک جامعه می تواند انگیزه معقولی برای احیای امید اجتماعی سیاسی فراهم کند.

عدالت ساختاری به چه معناست؟ جامعه ای که ساختار آن با قوانین و سیاست های عادلانه پشتیبانی و حمایت می شود، موسسات و نهادهایی می طلبد که در آنها نسبت به حقوق شهروندان تبعیض ناموجه صورت نمی گیرد. تبعیض ناموجه زمانی رخ می دهد که شهروندان از منافع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و... به خاطر موقعیتی که آنان دخالتی در به وجود آوردنش نداشتند محروم می شوند.

برای مثال، اگر در جامعه ای افراد یک قومیت و طبقه خاص صرفا به این جهت که در یک قومیت و طبقه خاصی به دنیا آمده اند از منافع اجتماعی و سیاسی خود بی نصیب شوند یک تبعیض و ناعدالتی ساختاری رخ داده است. عموم ناعدالتی های ساختاری به سبب غلبه و سلطه ای صورت می گیرد که یک گروه به شکل نامنصفانه ای بر گروه دیگری از جامعه روا می دارد.

فراهم آوردن عدالت ساختاری امیدپرور است چون اولا به خودی خود امری مطلوب است و نفس تلاش برای برقراری عدالت اخلاقا امری نیکوست. ثانیا، و شاید مهمتر، عدالت ساختاری امیدآور است چون نتیجه ای مطلوب دارد: اعتماد و امنیت برای جامعه می آورد. برای شهروندان خاطر امن فراهم می کند و این خود البته آغازی امیدبخش است.

مولانا راست می گفت که "امید سرِ راهِ ایمنیست". شهروندان یک جامعه وقتی با ساختاری عادلانه مواجه می شوند که می توانند حق خود را بی زحمت بستانند رفته رفته خوش بین می شوند و بذر امید در ذهن و ضمیر آنان کاشته می شود.

هر چه سرکوب و سلطه و ناعدالتی های ساختاری کمتر شود اعتماد شهروندان بیشتر می شود و به شکل خودجوش امید زاده می شود. گویی زحمت مضاعفی برای تزریق امید نباید کشید؛ همین که رد پای عدالت دیده می شود و جاده پیش رو ایمن به نظر برسد، امید از راه می رسد.

به نظر می آید تمرکز بیش از اندازه بر روی گفتمان امید شیپور را از سر گشاد زدن است. معقولتر آن است که بر روی گفتمان عدالت و حقوق سیاسی و اجتماعی تمرکز کنیم آنگاه می بینیم که در نتیجه آن امید دفعتا در جامعه ریشه می دواند.

ما برای تقویت امید اجتماعی و سیاسی محتاج عدالتیم. در جهت عدالت دویدن فی نفسه امید را تقویت می کند. اگر در پی تقویت و تحکیم ساختارهای امیدبخش در جامعه هستیم می بایست به ساختارهای عادلانه توجه ویژه داشته باشیم. عدالت از پی خود امید می آورد. و اگر بنا داریم ندای امیدبخشی در جامعه بلند کنیم آن ندا و آن امید باید معطوف به تقویت ساختارهای عادلانه و زدودن ناعدالتی های ساختاری باشد.

🆔 @hossein_dabbagh

www.tgoop.com/hossein_dabbagh/356

3.18K viewsMar 5, 2023 at 15:40

🗞 امید معطوف به عدالت

✍🏻 حسین دباغ

جان رالز، فیلسوف پرآوازه سیاست، در کتاب *قانون مردمان* استدلال می کند که نظریه های سیاسی باید در پی نوعی عدالت واقع گرایانه باشند تا امید سیاسی را در میان ما تقویت کنند. رالز معتقد بود با دفاعی معقول از حقوق سیاسی و عدالت که روابط میان مردمان را بهبود می بخشد، می باید امید را ترویج دهیم. چنین امیدی در نظر او البته امید معقولی خواهد بود (1999، 22-23). 

در پی ساختاری عادلانه دویدن و تلاش برای زدودن ناعدالتی های ساختاری در یک جامعه می تواند انگیزه معقولی برای احیای امید اجتماعی سیاسی فراهم کند.

عدالت ساختاری به چه معناست؟ جامعه ای که ساختار آن با قوانین و سیاست های عادلانه پشتیبانی و حمایت می شود، موسسات و نهادهایی می طلبد که در آنها نسبت به حقوق شهروندان تبعیض ناموجه صورت نمی گیرد. تبعیض ناموجه زمانی رخ می دهد که شهروندان از منافع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و... به خاطر موقعیتی که آنان دخالتی در به وجود آوردنش نداشتند محروم می شوند.

برای مثال، اگر در جامعه ای افراد یک قومیت و طبقه خاص صرفا به این جهت که در یک قومیت و طبقه خاصی به دنیا آمده اند از منافع اجتماعی و سیاسی خود بی نصیب شوند یک تبعیض و ناعدالتی ساختاری رخ داده است. عموم ناعدالتی های ساختاری به سبب غلبه و سلطه ای صورت می گیرد که یک گروه به شکل نامنصفانه ای بر گروه دیگری از جامعه روا می دارد.

فراهم آوردن عدالت ساختاری امیدپرور است چون اولا به خودی خود امری مطلوب است و نفس تلاش برای برقراری عدالت اخلاقا امری نیکوست. ثانیا، و شاید مهمتر، عدالت ساختاری امیدآور است چون نتیجه ای مطلوب دارد: اعتماد و امنیت برای جامعه می آورد. برای شهروندان خاطر امن فراهم می کند و این خود البته آغازی امیدبخش است.

مولانا راست می گفت که "امید سرِ راهِ ایمنیست". شهروندان یک جامعه وقتی با ساختاری عادلانه مواجه می شوند که می توانند حق خود را بی زحمت بستانند رفته رفته خوش بین می شوند و بذر امید در ذهن و ضمیر آنان کاشته می شود.

هر چه سرکوب و سلطه و ناعدالتی های ساختاری کمتر شود اعتماد شهروندان بیشتر می شود و به شکل خودجوش امید زاده می شود. گویی زحمت مضاعفی برای تزریق امید نباید کشید؛ همین که رد پای عدالت دیده می شود و جاده پیش رو ایمن به نظر برسد، امید از راه می رسد.

به نظر می آید تمرکز بیش از اندازه بر روی گفتمان امید شیپور را از سر گشاد زدن است. معقولتر آن است که بر روی گفتمان عدالت و حقوق سیاسی و اجتماعی تمرکز کنیم آنگاه می بینیم که در نتیجه آن امید دفعتا در جامعه ریشه می دواند.

ما برای تقویت امید اجتماعی و سیاسی محتاج عدالتیم. در جهت عدالت دویدن فی نفسه امید را تقویت می کند. اگر در پی تقویت و تحکیم ساختارهای امیدبخش در جامعه هستیم می بایست به ساختارهای عادلانه توجه ویژه داشته باشیم. عدالت از پی خود امید می آورد. و اگر بنا داریم ندای امیدبخشی در جامعه بلند کنیم آن ندا و آن امید باید معطوف به تقویت ساختارهای عادلانه و زدودن ناعدالتی های ساختاری باشد.

🆔 @hossein_dabbagh

BY Hossein Dabbagh حسین دباغ