Rodnaja historyja

Колькасць выбранецкага войска Вялікага Княства, відаць, ніколі не дасягала нават аднае тысячы. У 1579 г. падчас Полацкай выправы іх было сабрана 614, у 1621–1622 гг., калі ішла вайна са Швецыяй — 482. Пазней іх фармаванне істотна скарачалася. Дзяржаўцы часам не выстаўлялі выбранцаў з маёнткаў, якімі кіравалі. Нават Леў Сапега у 1628 г. не выставіў іх з Берасцейскай і Магілёўскай эканомій. Самі сяляне былі неахвотныя да службы ў войску. 

Падчас службы выбранцы першыя паўгода ўтрымлівалі сябе самастойна, а потым ім плацілі па 2 злотыя на месяц. Спачатку яны мусілі і зброю забяспечваць сабе самі — ручніцай (пазней — мушкетам), сякерай ды шабляй (дзесятнік яшчэ меў алебарду), але ў XVII ст. ім стаў набываць гэта дзяржаўны скарб. Прадугледжаную соймавай канстытуцыяй уніформу («барву») з-за фінансавых цяжкасцей яны мелі далёка не заўсёды. 

Баявыя якасці выбранцаў у параўнанні з найманай чужаземнай пяхотай былі вельмі нізкія. Адной з прычын іх слабасці з’яўлялася тое, што яны не атрымлівалі патрэбнай падрыхтоўкі, не ведалі ваеннай муштры. Харугвы выбранцаў звычайна нават не выкарыстоўвалі ў полі, а пасылалі на абарону замкаў. Выбранцы з Менкага Слонімскага і Ваўкавыскага паветаў, а таксама з Наваградскага ваяводства, служылі ў замках, памежных з Маскоўскай дзяржавай — у Смаленску, Себежы, Роснаве, Невелі і г. д., іншыя — у некаторых інфлянцкіх гарадах. У XVII ст., падчас вайны са Швецыяй, гетман Крыштаф Радзівіл дамагаўся таго, каб абавязкам выбрашаў сталі толькі земляныя і фартыфікацыйныя працы. 
З прычыны відавочнай неэфектыўнасці гэтага віду войска Сойм Рэчы Паспалітай у 1649 г. ліквідаваў выбранецкую пяхоту, а замест яе ўвёў спецыяльны падатак з выбранецкіх валокаў. Аднак і гэта не апраўдала сябе. Ужо ў 1652 г., у цяжкія часы ўнутраных канфліктаў, Рэч Паспалітая зноў вярнулася да выбранцаў як пастаяннай інстытуцыі.  У XVII ст. прыватныя атрады выбранцаў пачалі ствараць магнаты. У радзівілаўскім Слуцку ў 1619 г. 97 выбранцаў ужо служылі ў складзе замкавай залогі. У 1637 г. Багуслаў Радзівіл загадаў выбіраць на службу па аднаму селяніну з 10 валок. Яны вербаваліся з навакольных вёсак — Івана, Вызна, Старніцы, Яромічы і іншых. Былі таксама выбранцы койданаўскія, смалявіцкія, капыльскія, рубяжэвіцкія. Канцлер Леў Сапега ў 1621 г. набраў у сваім Лепельскім маёнтку па аднаму чалавеку з кожных 30 двароў для вайны з Турцыяй, пры гэтым усе яны мусілі мець мушкет і барву (уніформу).

www.tgoop.com/historianinBelarus/2247

355 viewsMay 11 at 10:01

Колькасць выбранецкага войска Вялікага Княства, відаць, ніколі не дасягала нават аднае тысячы. У 1579 г. падчас Полацкай выправы іх было сабрана 614, у 1621–1622 гг., калі ішла вайна са Швецыяй — 482. Пазней іх фармаванне істотна скарачалася. Дзяржаўцы часам не выстаўлялі выбранцаў з маёнткаў, якімі кіравалі. Нават Леў Сапега у 1628 г. не выставіў іх з Берасцейскай і Магілёўскай эканомій. Самі сяляне былі неахвотныя да службы ў войску. 

Падчас службы выбранцы першыя паўгода ўтрымлівалі сябе самастойна, а потым ім плацілі па 2 злотыя на месяц. Спачатку яны мусілі і зброю забяспечваць сабе самі — ручніцай (пазней — мушкетам), сякерай ды шабляй (дзесятнік яшчэ меў алебарду), але ў XVII ст. ім стаў набываць гэта дзяржаўны скарб. Прадугледжаную соймавай канстытуцыяй уніформу («барву») з-за фінансавых цяжкасцей яны мелі далёка не заўсёды. 

Баявыя якасці выбранцаў у параўнанні з найманай чужаземнай пяхотай былі вельмі нізкія. Адной з прычын іх слабасці з’яўлялася тое, што яны не атрымлівалі патрэбнай падрыхтоўкі, не ведалі ваеннай муштры. Харугвы выбранцаў звычайна нават не выкарыстоўвалі ў полі, а пасылалі на абарону замкаў. Выбранцы з Менкага Слонімскага і Ваўкавыскага паветаў, а таксама з Наваградскага ваяводства, служылі ў замках, памежных з Маскоўскай дзяржавай — у Смаленску, Себежы, Роснаве, Невелі і г. д., іншыя — у некаторых інфлянцкіх гарадах. У XVII ст., падчас вайны са Швецыяй, гетман Крыштаф Радзівіл дамагаўся таго, каб абавязкам выбрашаў сталі толькі земляныя і фартыфікацыйныя працы. 
З прычыны відавочнай неэфектыўнасці гэтага віду войска Сойм Рэчы Паспалітай у 1649 г. ліквідаваў выбранецкую пяхоту, а замест яе ўвёў спецыяльны падатак з выбранецкіх валокаў. Аднак і гэта не апраўдала сябе. Ужо ў 1652 г., у цяжкія часы ўнутраных канфліктаў, Рэч Паспалітая зноў вярнулася да выбранцаў як пастаяннай інстытуцыі.  У XVII ст. прыватныя атрады выбранцаў пачалі ствараць магнаты. У радзівілаўскім Слуцку ў 1619 г. 97 выбранцаў ужо служылі ў складзе замкавай залогі. У 1637 г. Багуслаў Радзівіл загадаў выбіраць на службу па аднаму селяніну з 10 валок. Яны вербаваліся з навакольных вёсак — Івана, Вызна, Старніцы, Яромічы і іншых. Былі таксама выбранцы койданаўскія, смалявіцкія, капыльскія, рубяжэвіцкія. Канцлер Леў Сапега ў 1621 г. набраў у сваім Лепельскім маёнтку па аднаму чалавеку з кожных 30 двароў для вайны з Турцыяй, пры гэтым усе яны мусілі мець мушкет і барву (уніформу).

BY Rodnaja historyja