غلوپژوهی

غلوپژوهی

🔺علم غیب، در آیات، روایات و کلمات عالمان امامی بخش3: مروری بر برخی آیات کتاب الله آیات بسیار زیادی در کلام الله وجود دارد که در آن سخن از مطلع ساختنِ انبیای الهی به برخی امور نهان یا غیبی سخن می‌گوید؛ از آن جمله تعلیم علم اسماء به آدم است که علمی بسیار گسترده،…

علم غیب، در آیات، روایات و کلمات عالمان امامی
بخش4: مروری بر کلمات عالمان امامی

پیشتر گفتیم خیل عظیمی از محدثان و متکلمان امامیه گرچه به علوم الهی امامان علیهم السلام، و وحی و الهام به ایشان و تجدید علمشان اذعان داشته‌اند، و خود راوی حجم عظیمی از روایات فضائل و علم امام بوده‌اند، اما در عین حال همسو با مصطلح آیات و روایات بر نفی علم غیب از امام تأکید داشته‌اند؛ زیرا مصطلح علم غیب به معنای اخبار از مغیبات و یا اطلاع بر امور ملکوتی و نهان از عموم مردم به وحی الهی نبوده است؛ بلکه علم غیب به علم نامحدود خداوند اطلاق می‌شده که تغییر در آن راه ندارد، و نه مستفاد از جایی بوده است. اما علم متغیر امام که متکی به وحی و الهام و تحدیث و به تعبیر «حدوث ساعة بعد ساعة/ یوماً بیوم» است. و به نص اخبار متواتر، چنین نیست که علم همه چیز نزد امام حاضر باشد.

علاوه بر راویان احادیث محدودیت‌های علم امام، از برخی عالمان متقدم نیز سخنانی بر جای مانده که هریک به جنبه‌هایی از نفی علم غیب برای غیر الله اشاره کرده‌اند:
- محمد بن الحسن الصفار (م 290ق)، ابن الولید (م 343ق)، شیخ صدوق (م 381ق)
ابن قبه رازی (م پیش از 317ق)، شیخ مفید (م 411ق)، سید مرتضی (م 436ق)، شیخ کراجکی (م 449ق)، شیخ طوسی (م 460ق)،
- از عالمان سده6: امين الإسلام الطبرسی صاحب المجمع (م 548ق)، ابوالفتوح رازی (م حدود 552ق)، قطب راوندی (م 573ق)، ابن شهر آشوب (م 588ق)، الطبرسی صاحب الإحتجاج (م 588ق)، ابن ادریس حلی (م 598ق)
- از عالمان سده 7-9: سید بن طاووس (م 664ق)، محقق حلی (م 676ق)، ابن میثم بحراني (م 679ق)، علامه حلی (م 726ق)، فاضل مقداد (م 876ق)، عاملی نباطی (م 877ق)،
- از عالمان عهد صفوی: مولى صالح المازندراني (م 1081ق)، فیض كاشاني (م 1091ق)، قاضي نور الله تستري (م 1019ق)، شیخ حر (م 1104ق)، علامه مجلسی (م 1110ق)،
- نمونه عالمان سده‌های اخیر: محدث بحرانی (م 1186ق)، صاحب جواهر، شیخ انصاری (م 1281ق)، محقق شوشتری (م 1415ق) و جمع بسیاری دیگر
نمونه شواهد بیشتر از اقوال این عالمان و غیر ایشان را در سال‌های پیش در کانال ارائه داده بودیم.

▪️نکته مهم این که در میان متقدمان امامی هیچ عالمی را نیافتیم که علم غیب برای امام، یا نامحدود بودن علم امام را پذیرفته باشد. هرچه هست بر ضد آن است. جمعی از عالمان امامی متقدم و متأخر تصریح کرده‌اند که غالیان بوده‌اند که اعتقاد به علم غیب امام داشته‌اند. البته، گذشت که در دوران اخیر بسیاری علم غیب را در معنایی متفاوت با مصطلح قدما و آیات و روایات به کار برده، و در اثبات آن برای امام، اموری مانند نامحدودیت، نامتغیر بودن و مستفاد نبودن را قصد نمی‌کنند. با این حال سزاست که برای اشاره به علوم الهی امام از تعبیر مورد استفاده غالیان قدیم و صوفیه و مورد انکار آیات و اخبار و قدمای امامی بپرهیزیم، خصوصاً که برخی غلوگرایان تا به امروز #علم_غیب را با همان معنای قدیمش برای امام به کار می‌برند، و البته از سوی دیگر نیز برخی از دشمنان تشیع همین ناهمخوانی تعبیر معاصران با آیات و اخبار و کلمات قدما را دستمایه طعن بر شیعه کرده‌اند.

دیگر بار برای نمونه‌ای از کلمات عالمان امامی، سخنان علامه مجلسی در تعریف علم غیب و نفی آن از غیر الله را می‌آوریم. ایشان این نفی را ضروری دین دانسته، و اطلاق آن برای امام را روش غالیان شمرده‌اند:

اعلم أن الغلو في النبي و الأئمة ع إنما يكون بالقول‏ بألوهيتهم‏ أو بكونهم شركاء الله تعالى في المعبودية أو في الخلق و الرزق أو أن الله تعالى حل فيهم أو اتحد بهم أو أنهم يعلمون الغيب بغير وحي أو إلهام من الله تعالى أو بالقول في الأئمة ع إنهم كانوا أنبياء أو القول بتناسخ أرواح بعضهم إلى بعض أو القول بأن معرفتهم تغني عن جميع الطاعات و لا تكليف معها بترك المعاصي.
و القول بكل منها إلحاد و كفر و خروج عن الدين كما دلت عليه الأدلة العقلية و الآيات و الأخبار السالفة و غيرها (بحار الأنوار، ج‏25، ص346)

المراد من نفي علم‏ الغيب‏ عنهم أنهم لا يعلمونه من غير وحي و إلهام و أما ما كان من ذلك فلا يمكن نفيه إذ كانت عمدة معجزات الأنبياء و الأوصياء ع الإخبار عن المغيبات (بحار الأنوار، ج‏25، ص268)

الكذب عليهم يشمل افتراء الحديث عليهم (ع)، و صرف حديثهم إلى غير مرادهم و الجزم به و نسبة فعل إليهم لا يرضون به، أو ادعاء مرتبة لهم لم يدعوها كالربوبية و خلق العالم و علم‏ الغيب‏، أو فضلهم على الرسول صلى الله عليه و آله (مرآة العقول، ج‏10، ص326)

‏الغلاة الواصفون للأئمة بصفات الألوهية حتى يتمسكوا به على مذهبهم الباطل و يشبهوا على الناس بأنهم يعلمون الغيب. و لا يعلم الغيب إلا الله... لأن علم‏ الغيب‏ من غير تعلم و وحي و إلهام من صفات الله تعالى و كل الأنبياء و الأوصياء كانوا يعلمون بعض الغيوب بوحيه أو بإلهامه سبحانه. (مرآة العقول، ج‏6، ص131)
@gholow2

Telegram

غلوپژوهی

سخن شیخ مفید درباره #علم_غیب

«می‌گویم:‌ امامان آل محمد (ص) درون برخی از بندگان را می‌شناختند و رخداد‌ها را پیش از وقوعش می‌دانستند؛ ولی این از ویژگی‌های ضروری آن‌ها نیست و شرط امامتشان نمی‌باشد؛ بلکه تنها خداوند متعال ایشان را به آن گرامی داشته و از روی…

www.tgoop.com/gholow2/2252

3.49K viewsedited  Jan 8, 2022 at 19:24

علم غیب، در آیات، روایات و کلمات عالمان امامی
بخش4: مروری بر کلمات عالمان امامی

پیشتر گفتیم خیل عظیمی از محدثان و متکلمان امامیه گرچه به علوم الهی امامان علیهم السلام، و وحی و الهام به ایشان و تجدید علمشان اذعان داشته‌اند، و خود راوی حجم عظیمی از روایات فضائل و علم امام بوده‌اند، اما در عین حال همسو با مصطلح آیات و روایات بر نفی علم غیب از امام تأکید داشته‌اند؛ زیرا مصطلح علم غیب به معنای اخبار از مغیبات و یا اطلاع بر امور ملکوتی و نهان از عموم مردم به وحی الهی نبوده است؛ بلکه علم غیب به علم نامحدود خداوند اطلاق می‌شده که تغییر در آن راه ندارد، و نه مستفاد از جایی بوده است. اما علم متغیر امام که متکی به وحی و الهام و تحدیث و به تعبیر «حدوث ساعة بعد ساعة/ یوماً بیوم» است. و به نص اخبار متواتر، چنین نیست که علم همه چیز نزد امام حاضر باشد.

علاوه بر راویان احادیث محدودیت‌های علم امام، از برخی عالمان متقدم نیز سخنانی بر جای مانده که هریک به جنبه‌هایی از نفی علم غیب برای غیر الله اشاره کرده‌اند:
- محمد بن الحسن الصفار (م 290ق)، ابن الولید (م 343ق)، شیخ صدوق (م 381ق)
ابن قبه رازی (م پیش از 317ق)، شیخ مفید (م 411ق)، سید مرتضی (م 436ق)، شیخ کراجکی (م 449ق)، شیخ طوسی (م 460ق)،
- از عالمان سده6: امين الإسلام الطبرسی صاحب المجمع (م 548ق)، ابوالفتوح رازی (م حدود 552ق)، قطب راوندی (م 573ق)، ابن شهر آشوب (م 588ق)، الطبرسی صاحب الإحتجاج (م 588ق)، ابن ادریس حلی (م 598ق)
- از عالمان سده 7-9: سید بن طاووس (م 664ق)، محقق حلی (م 676ق)، ابن میثم بحراني (م 679ق)، علامه حلی (م 726ق)، فاضل مقداد (م 876ق)، عاملی نباطی (م 877ق)،
- از عالمان عهد صفوی: مولى صالح المازندراني (م 1081ق)، فیض كاشاني (م 1091ق)، قاضي نور الله تستري (م 1019ق)، شیخ حر (م 1104ق)، علامه مجلسی (م 1110ق)،
- نمونه عالمان سده‌های اخیر: محدث بحرانی (م 1186ق)، صاحب جواهر، شیخ انصاری (م 1281ق)، محقق شوشتری (م 1415ق) و جمع بسیاری دیگر
نمونه شواهد بیشتر از اقوال این عالمان و غیر ایشان را در سال‌های پیش در کانال ارائه داده بودیم.

▪️نکته مهم این که در میان متقدمان امامی هیچ عالمی را نیافتیم که علم غیب برای امام، یا نامحدود بودن علم امام را پذیرفته باشد. هرچه هست بر ضد آن است. جمعی از عالمان امامی متقدم و متأخر تصریح کرده‌اند که غالیان بوده‌اند که اعتقاد به علم غیب امام داشته‌اند. البته، گذشت که در دوران اخیر بسیاری علم غیب را در معنایی متفاوت با مصطلح قدما و آیات و روایات به کار برده، و در اثبات آن برای امام، اموری مانند نامحدودیت، نامتغیر بودن و مستفاد نبودن را قصد نمی‌کنند. با این حال سزاست که برای اشاره به علوم الهی امام از تعبیر مورد استفاده غالیان قدیم و صوفیه و مورد انکار آیات و اخبار و قدمای امامی بپرهیزیم، خصوصاً که برخی غلوگرایان تا به امروز #علم_غیب را با همان معنای قدیمش برای امام به کار می‌برند، و البته از سوی دیگر نیز برخی از دشمنان تشیع همین ناهمخوانی تعبیر معاصران با آیات و اخبار و کلمات قدما را دستمایه طعن بر شیعه کرده‌اند.

دیگر بار برای نمونه‌ای از کلمات عالمان امامی، سخنان علامه مجلسی در تعریف علم غیب و نفی آن از غیر الله را می‌آوریم. ایشان این نفی را ضروری دین دانسته، و اطلاق آن برای امام را روش غالیان شمرده‌اند:

اعلم أن الغلو في النبي و الأئمة ع إنما يكون بالقول‏ بألوهيتهم‏ أو بكونهم شركاء الله تعالى في المعبودية أو في الخلق و الرزق أو أن الله تعالى حل فيهم أو اتحد بهم أو أنهم يعلمون الغيب بغير وحي أو إلهام من الله تعالى أو بالقول في الأئمة ع إنهم كانوا أنبياء أو القول بتناسخ أرواح بعضهم إلى بعض أو القول بأن معرفتهم تغني عن جميع الطاعات و لا تكليف معها بترك المعاصي.
و القول بكل منها إلحاد و كفر و خروج عن الدين كما دلت عليه الأدلة العقلية و الآيات و الأخبار السالفة و غيرها (بحار الأنوار، ج‏25، ص346)

المراد من نفي علم‏ الغيب‏ عنهم أنهم لا يعلمونه من غير وحي و إلهام و أما ما كان من ذلك فلا يمكن نفيه إذ كانت عمدة معجزات الأنبياء و الأوصياء ع الإخبار عن المغيبات (بحار الأنوار، ج‏25، ص268)

الكذب عليهم يشمل افتراء الحديث عليهم (ع)، و صرف حديثهم إلى غير مرادهم و الجزم به و نسبة فعل إليهم لا يرضون به، أو ادعاء مرتبة لهم لم يدعوها كالربوبية و خلق العالم و علم‏ الغيب‏، أو فضلهم على الرسول صلى الله عليه و آله (مرآة العقول، ج‏10، ص326)

‏الغلاة الواصفون للأئمة بصفات الألوهية حتى يتمسكوا به على مذهبهم الباطل و يشبهوا على الناس بأنهم يعلمون الغيب. و لا يعلم الغيب إلا الله... لأن علم‏ الغيب‏ من غير تعلم و وحي و إلهام من صفات الله تعالى و كل الأنبياء و الأوصياء كانوا يعلمون بعض الغيوب بوحيه أو بإلهامه سبحانه. (مرآة العقول، ج‏6، ص131)
@gholow2

BY غلوپژوهی