Forwarded from Fanoos | فانوس
🔴 کاندید
📚 باشگاه کتابخوانی شریف
8⃣ جلسه هشتم
🔸سخنران: دکتر زهرا زرگر
🔸 خلاصه کتاب: آیا خدا بهترین تبیین برای چیزهاست؟ یک گفتگو، اثر جوشوا راسموسن و فلیپه لئون
📌 برگزارکننده: مدرسه بین‌المللی فانوس
دانشگاه صنعتی شریف
⏰ زمان: دوشنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۴
💢 به صورت مجازی
⏰ ساعت ۱۶ الی ۱۸
💢 لینک ورود به جلسه:
https://vc.sharif.edu/ch/hoseinih
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
📚 باشگاه کتابخوانی شریف
8⃣ جلسه هشتم
🔸سخنران: دکتر زهرا زرگر
🔸 خلاصه کتاب: آیا خدا بهترین تبیین برای چیزهاست؟ یک گفتگو، اثر جوشوا راسموسن و فلیپه لئون
📌 برگزارکننده: مدرسه بین‌المللی فانوس
دانشگاه صنعتی شریف
⏰ زمان: دوشنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۴
💢 به صورت مجازی
⏰ ساعت ۱۶ الی ۱۸
💢 لینک ورود به جلسه:
https://vc.sharif.edu/ch/hoseinih
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤2👍1
🔴 آیا در دنیای دیجیتال، ما انسان‌ها کالا شده‌ایم؟
🔶 موضوع اصلی کتاب
کتاب «عصر سرمایه‌داری نظارتی» اثری عمیق و پیشگامانه است که ظهور شکلی جدید از قدرت اقتصادی – به نام سرمایه‌داری نظارتی – را تحلیل می‌کند. شوشانا زوباف، استاد دانشگاه هاروارد و از نظریه‌پردازان برجسته در حوزه‌ی فناوری و جامعه، در این اثر هشدار می‌دهد که شرکت‌های بزرگ فناوری، به‌ویژه گوگل و فیسبوک، با استخراج داده‌های شخصی انسان‌ها، ساختارهای سنتی سرمایه‌داری را دگرگون کرده‌اند و نوعی سلطه‌ی دیجیتال بر ذهن، رفتار و آینده‌ی بشر بنا نهاده‌اند.
🔶 محورهای اصلی کتاب
🔸 سرمایه‌داری نظارتی: تعریف و پیامدها
زوباف سرمایه‌داری نظارتی را شکلی نو از سرمایه‌داری توصیف می‌کند که در آن «تجربه‌ی شخصی انسان» به منبعی برای استخراج و پیش‌بینی رفتار تبدیل شده است. برخلاف سرمایه‌داری صنعتی که بر منابع طبیعی و نیروی کار تمرکز داشت، این مدل جدید داده‌های رفتاری کاربران را به کالاهای پیش‌بینی‌پذیر تبدیل می‌کند.
🔸 فراتر از رضایت: نظارت پنهان و ناخواسته
یکی از نکات کلیدی کتاب این است که کاربران اغلب بدون رضایت آگاهانه، اطلاعات شخصی خود را واگذار می‌کنند. شرکت‌ها با طراحی‌های پنهان، سیاست‌های مبهم و الگوریتم‌های پیچیده، داده‌ها را از ما استخراج می‌کنند و آنها را به محصولاتی برای فروش به نهادها و تبلیغ‌دهندگان تبدیل می‌کنند.
🔸 پیش‌بینی و هدایت رفتار: از آگاهی تا کنترل
زوباف توضیح می‌دهد که هدف سرمایه‌داری نظارتی تنها پیش‌بینی رفتار نیست، بلکه فراتر از آن، "هدایت" و "کنترل" رفتار است. این مدل به‌جای تقویت آزادی فردی، انسان را به ابزاری برای بهینه‌سازی سود و الگوریتم تبدیل می‌کند؛ انسانی که تصمیماتش نه از آگاهی، بلکه از داده‌کاوی هدایت می‌شود.
🔸 دموکراسی در خطر: قدرت بی‌پاسخ‌گو
نویسنده هشدار می‌دهد که سرمایه‌داری نظارتی، تهدیدی جدی برای آزادی، حریم خصوصی و دموکراسی است. شرکت‌های بزرگ فناوری نه‌تنها بدون نظارت عمل می‌کنند، بلکه در حال بازتعریف مفهوم قدرت در عصر دیجیتال هستند؛ قدرتی که از نگاه، لمس و حتی مقاومت خارج شده است.
🎯 جمع‌بندی
کتاب The Age of Surveillance Capitalism اثری بنیادی و افشاگر است که خواننده را به مواجهه‌ای بی‌پرده با واقعیت پنهان دنیای دیجیتال فرا می‌خواند. زوباف با تحلیلی عمیق و مستند، نشان می‌دهد که مسئله فقط استفاده از اینترنت نیست، بلکه این است که چه کسی ما را رصد می‌کند، چگونه ما را شکل می‌دهد و در نهایت به چه قیمتی ما را از خودمان دور می‌کند.
📌 مخاطبان هدف
این کتاب برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران، فعالان حقوق دیجیتال و هر کسی که به آینده‌ی آزادی و انسانیت در عصر فناوری علاقه‌مند است، اثری ضروری است.
🔸🔸معرفی: امین خداپرست
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
🔶 موضوع اصلی کتاب
کتاب «عصر سرمایه‌داری نظارتی» اثری عمیق و پیشگامانه است که ظهور شکلی جدید از قدرت اقتصادی – به نام سرمایه‌داری نظارتی – را تحلیل می‌کند. شوشانا زوباف، استاد دانشگاه هاروارد و از نظریه‌پردازان برجسته در حوزه‌ی فناوری و جامعه، در این اثر هشدار می‌دهد که شرکت‌های بزرگ فناوری، به‌ویژه گوگل و فیسبوک، با استخراج داده‌های شخصی انسان‌ها، ساختارهای سنتی سرمایه‌داری را دگرگون کرده‌اند و نوعی سلطه‌ی دیجیتال بر ذهن، رفتار و آینده‌ی بشر بنا نهاده‌اند.
🔶 محورهای اصلی کتاب
🔸 سرمایه‌داری نظارتی: تعریف و پیامدها
زوباف سرمایه‌داری نظارتی را شکلی نو از سرمایه‌داری توصیف می‌کند که در آن «تجربه‌ی شخصی انسان» به منبعی برای استخراج و پیش‌بینی رفتار تبدیل شده است. برخلاف سرمایه‌داری صنعتی که بر منابع طبیعی و نیروی کار تمرکز داشت، این مدل جدید داده‌های رفتاری کاربران را به کالاهای پیش‌بینی‌پذیر تبدیل می‌کند.
🔸 فراتر از رضایت: نظارت پنهان و ناخواسته
یکی از نکات کلیدی کتاب این است که کاربران اغلب بدون رضایت آگاهانه، اطلاعات شخصی خود را واگذار می‌کنند. شرکت‌ها با طراحی‌های پنهان، سیاست‌های مبهم و الگوریتم‌های پیچیده، داده‌ها را از ما استخراج می‌کنند و آنها را به محصولاتی برای فروش به نهادها و تبلیغ‌دهندگان تبدیل می‌کنند.
🔸 پیش‌بینی و هدایت رفتار: از آگاهی تا کنترل
زوباف توضیح می‌دهد که هدف سرمایه‌داری نظارتی تنها پیش‌بینی رفتار نیست، بلکه فراتر از آن، "هدایت" و "کنترل" رفتار است. این مدل به‌جای تقویت آزادی فردی، انسان را به ابزاری برای بهینه‌سازی سود و الگوریتم تبدیل می‌کند؛ انسانی که تصمیماتش نه از آگاهی، بلکه از داده‌کاوی هدایت می‌شود.
🔸 دموکراسی در خطر: قدرت بی‌پاسخ‌گو
نویسنده هشدار می‌دهد که سرمایه‌داری نظارتی، تهدیدی جدی برای آزادی، حریم خصوصی و دموکراسی است. شرکت‌های بزرگ فناوری نه‌تنها بدون نظارت عمل می‌کنند، بلکه در حال بازتعریف مفهوم قدرت در عصر دیجیتال هستند؛ قدرتی که از نگاه، لمس و حتی مقاومت خارج شده است.
🎯 جمع‌بندی
کتاب The Age of Surveillance Capitalism اثری بنیادی و افشاگر است که خواننده را به مواجهه‌ای بی‌پرده با واقعیت پنهان دنیای دیجیتال فرا می‌خواند. زوباف با تحلیلی عمیق و مستند، نشان می‌دهد که مسئله فقط استفاده از اینترنت نیست، بلکه این است که چه کسی ما را رصد می‌کند، چگونه ما را شکل می‌دهد و در نهایت به چه قیمتی ما را از خودمان دور می‌کند.
📌 مخاطبان هدف
این کتاب برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران، فعالان حقوق دیجیتال و هر کسی که به آینده‌ی آزادی و انسانیت در عصر فناوری علاقه‌مند است، اثری ضروری است.
🔸🔸معرفی: امین خداپرست
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤4👍1
🔴 آلبرت اَینشتَین : فیزیکدان برجسته یا الهیدان پنهان ؟
🔸موضوع کتاب
ماکس یامر در کتاب «اَینشتَین: فیزیک و الاهیات» به بررسی دیدگاه‌های مذهبی آلبرت اَینشتَین، می‌پردازد. یامر کتاب خود را با این عبارت آغاز می‌کند: "ممکن است کسی گمان کند او یک الهیدان پنهان (مبدل) بوده است." این جمله نشان‌دهنده آن است که آلبرت اینشتین، با وجود اینکه یک فیزیکدان برجسته بود، به‌طور عمیق به جستجوی حقیقت معنوی مشغول بوده است. این علاقه به حدی بود که فراتر از حد انتظار برای یک دانشمند به نظر می‌رسید.
🔸هدف کتاب
ماکس یامر، فیزیکدان و فیلسوف معروف، نشان می‌دهد که با وجود وسعت آثار درباره زندگی و کارهای اینشتین، توضیحات کافی درباره تصورات و احساسات دینی او وجود ندارد و ایده‌های او درباره دین، اغلب توسط ملحدان و گروه‌های مذهبی تحریف شده‌اند.
او در این اثر تلاش می‌کند تا تصورات نادرست رایج درباره عقاید دینی اینشتین را روشن کند و درک او از «دین کیهانی» و ارتباط بین علم و معنویت را تحلیل کند و به‌طور خاص به این پرسش کلیدی پاسخ دهد که باور دینی اینشتین دقیقاً چه بوده است.
🔸موضوعات مورد بررسی در کتاب
- ریشه‌های باورهای دینی اینشتین:
کتاب با بررسی آموزش دینی دوران کودکی اینشتین و فضایی که در خانواده و بین دوستانش وجود داشت، آغاز می‌شود. این بخش به عوامل مؤثر در شکل‌گیری دیدگاه‌های اولیه او می‌پردازد.
- تکامل فکری به سمت "مذهب کیهانی" (Cosmic Religion):
یامر توسعه فکری اینشتین را که او را به سمت مفاهیم مذهب کیهانی سوق داد، به تفصیل توضیح می‌دهد. این مذهب بر احساس هیبت و احترام به نظم و زیبایی جهان هستی استوار است و به خدایی غیرشخصی (مانند "خدای اسپینوزا") اعتقاد دارد، نه یک خدای شخصی که در ادیان سنتی مطرح می‌شود.
- پیامدهای کلامی نظریه‌های علمی:
یکی از بخش‌های مهم کتاب به بررسی این موضوع می‌پردازد که نظریه‌های علمی اینشتین، به ویژه نظریه نسبیت، چگونه در محافل الهیاتی و دینی درک و مورد بحث قرار می‌گرفتند.
- تفسیر دقیق جمله معروف اینشتین:
یامر به تحلیل معنای دقیق جمله معروف اینشتین، "علم بدون مذهب لنگ است و مذهب بدون علم کور" می‌پردازد. او توضیح می‌دهد که چرا این جمله می‌تواند چکیده‌ای از فلسفه دین اینشتین باشد و منظور او از "دین" در این جمله چه بوده است.
- برخورد با سوءتفسیرها:
کتاب همچنین به انتقاد از چگونگی تحریف و استفاده نادرست از دیدگاه‌های اینشتین در مورد دین، هم توسط گروه‌های آتئیست (بی‌دین) و هم گروه‌های مذهبی، می‌پردازد.
🔸نکاتی در باب خواندن کتاب
- بخش‌های فنی: برخی خوانندگان ممکن است بخش‌هایی از کتاب که به پیامدهای الهیاتی نظریه‌های اینشتین پرداخته‌اند را کمی فنی و دشوار بیابند، به ویژه اگر پیش‌زمینه قوی در فیزیک نداشته باشند. اما هدف کتاب فهم کلی دیدگاه‌ها است و نیازی به جزئیات فنی عمیق نیست.
- نقل‌قول‌های طولانی: ممکن است خوانندگان در برخی بخش‌ها با نقل‌قول‌های طولانی از سایر منابع مواجه شوند که ممکن است تجربه خواندن را کمی سنگین کند. با این حال، این نقل‌قول‌ها اعتبار و دقت تحلیل‌های کتاب را افزایش داده‌اند.
📌در نهایت، با وجود اینکه درباره زندگی و کارهای اینشتین کتاب‌های زیادی نوشته شده است، کتاب «اَینشتَین: فیزیک و الاهیات» اولین اثر جامع، بی‌طرفانه و مستند در زمینه درک باورهای دینی یکی از بزرگترین متفکران تاریخ شناخته شده است.
🔸🔸معرفی: الیناز احمدی لاریجانی
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
🔸موضوع کتاب
ماکس یامر در کتاب «اَینشتَین: فیزیک و الاهیات» به بررسی دیدگاه‌های مذهبی آلبرت اَینشتَین، می‌پردازد. یامر کتاب خود را با این عبارت آغاز می‌کند: "ممکن است کسی گمان کند او یک الهیدان پنهان (مبدل) بوده است." این جمله نشان‌دهنده آن است که آلبرت اینشتین، با وجود اینکه یک فیزیکدان برجسته بود، به‌طور عمیق به جستجوی حقیقت معنوی مشغول بوده است. این علاقه به حدی بود که فراتر از حد انتظار برای یک دانشمند به نظر می‌رسید.
🔸هدف کتاب
ماکس یامر، فیزیکدان و فیلسوف معروف، نشان می‌دهد که با وجود وسعت آثار درباره زندگی و کارهای اینشتین، توضیحات کافی درباره تصورات و احساسات دینی او وجود ندارد و ایده‌های او درباره دین، اغلب توسط ملحدان و گروه‌های مذهبی تحریف شده‌اند.
او در این اثر تلاش می‌کند تا تصورات نادرست رایج درباره عقاید دینی اینشتین را روشن کند و درک او از «دین کیهانی» و ارتباط بین علم و معنویت را تحلیل کند و به‌طور خاص به این پرسش کلیدی پاسخ دهد که باور دینی اینشتین دقیقاً چه بوده است.
🔸موضوعات مورد بررسی در کتاب
- ریشه‌های باورهای دینی اینشتین:
کتاب با بررسی آموزش دینی دوران کودکی اینشتین و فضایی که در خانواده و بین دوستانش وجود داشت، آغاز می‌شود. این بخش به عوامل مؤثر در شکل‌گیری دیدگاه‌های اولیه او می‌پردازد.
- تکامل فکری به سمت "مذهب کیهانی" (Cosmic Religion):
یامر توسعه فکری اینشتین را که او را به سمت مفاهیم مذهب کیهانی سوق داد، به تفصیل توضیح می‌دهد. این مذهب بر احساس هیبت و احترام به نظم و زیبایی جهان هستی استوار است و به خدایی غیرشخصی (مانند "خدای اسپینوزا") اعتقاد دارد، نه یک خدای شخصی که در ادیان سنتی مطرح می‌شود.
- پیامدهای کلامی نظریه‌های علمی:
یکی از بخش‌های مهم کتاب به بررسی این موضوع می‌پردازد که نظریه‌های علمی اینشتین، به ویژه نظریه نسبیت، چگونه در محافل الهیاتی و دینی درک و مورد بحث قرار می‌گرفتند.
- تفسیر دقیق جمله معروف اینشتین:
یامر به تحلیل معنای دقیق جمله معروف اینشتین، "علم بدون مذهب لنگ است و مذهب بدون علم کور" می‌پردازد. او توضیح می‌دهد که چرا این جمله می‌تواند چکیده‌ای از فلسفه دین اینشتین باشد و منظور او از "دین" در این جمله چه بوده است.
- برخورد با سوءتفسیرها:
کتاب همچنین به انتقاد از چگونگی تحریف و استفاده نادرست از دیدگاه‌های اینشتین در مورد دین، هم توسط گروه‌های آتئیست (بی‌دین) و هم گروه‌های مذهبی، می‌پردازد.
🔸نکاتی در باب خواندن کتاب
- بخش‌های فنی: برخی خوانندگان ممکن است بخش‌هایی از کتاب که به پیامدهای الهیاتی نظریه‌های اینشتین پرداخته‌اند را کمی فنی و دشوار بیابند، به ویژه اگر پیش‌زمینه قوی در فیزیک نداشته باشند. اما هدف کتاب فهم کلی دیدگاه‌ها است و نیازی به جزئیات فنی عمیق نیست.
- نقل‌قول‌های طولانی: ممکن است خوانندگان در برخی بخش‌ها با نقل‌قول‌های طولانی از سایر منابع مواجه شوند که ممکن است تجربه خواندن را کمی سنگین کند. با این حال، این نقل‌قول‌ها اعتبار و دقت تحلیل‌های کتاب را افزایش داده‌اند.
📌در نهایت، با وجود اینکه درباره زندگی و کارهای اینشتین کتاب‌های زیادی نوشته شده است، کتاب «اَینشتَین: فیزیک و الاهیات» اولین اثر جامع، بی‌طرفانه و مستند در زمینه درک باورهای دینی یکی از بزرگترین متفکران تاریخ شناخته شده است.
🔸🔸معرفی: الیناز احمدی لاریجانی
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤10👏1
🔴 علوم شناختی دین: پیامدهایی برای دینداری؟
🔸موضوع مقاله
علوم شناختی دین (CSR) یک رویکرد علمی است که به بررسی تأثیر فرآیندهای شناختی و ساختار مغز بر شکل‌گیری باورهای دینی می‌پردازد. هدف اصلی این علم، تبیین دلایل تمایل انسان‌ها به باورهای دینی است.
🔸چکیده مقاله
دیوید لیچ و آکو ویسالا، در مقاله «علوم شناختی دین: پیامدهایی برای دینداری» به این می پردازند که با این که این علم، رویکردی جدید در مطالعه علمی دین محسوب می شود که نزدیک به بیست سال بر مطالعه دین تأثیر گذاشته است، با این حال سوال درباره سازگاری یا عدم سازگاری آن با دینداری تا به امروز به طور جدی مورد بحث نبوده است.
به طور کلی، دو دیدگاه اصلی در این زمینه وجود دارد:
1. دیدگاه منتقدان دین:
- برخی از منتقدان معتقدند که CSR می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که چرا افراد مذهبی به باورهای نادرست پایبند هستند، و در نتیجه این شاخه علمی با خداباوری ناسازگار است.
2. دیدگاه حامیان خداباوری:
- برعکس، گروهی از خداباوران استدلال می‌کنند که ملاحظات CSR می‌توانند با باور به خدا سازگار باشند و حتی آن را تقویت کنند.
🔸استدلال‌هایی که CSR را منجر به تضعیف خداباوری می دانند
- توضیح طبیعی دین:
برخی از فیلسوفان بر این باورند که اگر باورهای دینی تنها نتیجه‌ای طبیعی از فرآیندهای شناختی ما باشند—مانند «دستگاه شناسایی عامل فوق‌فعال» (HADD) که ما را به شناسایی عامل‌ها (موجودات با قصد و هدف) در پدیده‌های طبیعی ترغیب می‌کند، یا «ماژول‌های نظریه ذهن» (ToMM) که در فهم قصد و نیت دیگران به ما کمک می‌کند—آنگاه این توضیحات طبیعی می‌توانند دین را به‌طور کامل تبیین کنند.
در این صورت، دیگر نیازی به توضیحات الهیاتی یا متافیزیکی نیست و حتی ممکن است چنین توضیحاتی را نادرست یا غیرضروری جلوه دهند.
- غیرقابل اعتماد بودن فرآیندهای شکل‌گیری باور:
برخی استدلال می‌کنند که شناسایی مکانیسم‌های شناختی تولیدکننده باورهای دینی در CSR، نشان‌دهنده غیرقابل اعتماد بودن این فرآیندها است. اگر این روندها قابل اعتماد نباشند، نمی‌توانند مبنای معقول و مستحکمی برای باور به خدا فراهم آورند.
🔸استدلال‌هایی که نشان می دهند CSR با خداباوری سازگار است یا حتی آن را تقویت می‌کند
- قابل اعتماد بودن سیستم‌های شناختی:
این دیدگاه ادعا می‌کند که باورهای دینی در واقع خروجی همان سیستم‌های شناختی هستند که در دیگر زمینه‌های زندگی نیز قابل اعتماد و مفیدند. بنابراین، به‌جای آنکه CSR باورهای دینی را تضعیف کند، می‌تواند پشتیبانی معرفتی مثبت برای آنها فراهم کند.
- سازگاری با الهیات طبیعی:
برخی بر این باورند که CSR می‌تواند از دیدگاه فلسفی‌ای به نام «معرفت‌شناسی اصلاح‌شده» (Reformed Epistemology) حمایت کند. این دیدگاه تأکید دارد که برخی باورهای اساسی نظیر باور به وجود خدا می‌توانند «اساساً درست» (properly basic) باشند و نیازی به توجیه عقلانی بیرونی ندارند.
- بی‌طرفی روش‌شناختی:
یک استدلال کلیدی این است که CSR از نظر روش‌شناختی بی‌طرف است. این علم به بررسی این موضوع نمی‌پردازد که آیا باورهای دینی درست هستند یا نادرست؛ بلکه فقط نحوه شکل‌گیری این باورها در ذهن انسان را توضیح می‌دهد.
توضیح شناختی یک باور به معنای نادرست بودن آن نیست و این توضیحات می‌توانند برای هر دو نوع باورهای صحیح و نادرست به کار روند.
🔸دیدگاه ها و بحث‌های جاری
- تمرکز بر ماهیت توضیح CSR:
برخی بر این باورند که پیامدهای CSR برای خداباوری به ماهیت توضیحات خود CSR بستگی دارد. به عبارتی خداباوران تشویق می‌شوند تا به جای پذیرش پیش‌فرض‌هایی که ممکن است باورهای آنها را تضعیف کند، به‌طور صریح برای سازگاری CSR با خداباوری استدلال کنند.
- اهمیت زمینه فرهنگی و تاریخی:
به منظور درک کامل اینکه چگونه باورهای دینی شکل می‌گیرند و گسترش می‌یابند، باید علاوه بر مکانیسم‌های شناختی، به عوامل فرهنگی و تاریخی گسترده‌تر نیز توجه کرد.
- هم‌بستگی شناخت شهودی و تاملی:
درک کامل‌تر دینداری نیازمند شناخت هم‌بستگی بین شناخت شهودی (باورهای غریزی و ناخودآگاه) و شناخت بازتابی و تاملی (باورهایی که با تفکر و آگاهی شکل می‌گیرند) در افراد مذهبی است. این دیدگاه از تفسیرهای ساده‌انگارانه که تنها یک نوع شناخت را در نظر می‌گیرند، فراتر می‌رود.
🔸نتیجه‌گیری
نویسندگان مقاله بر این باورند که صحبت درباره سازگاری یا عدم سازگاری CSR و خداباوری در حال شکل‌گیری است. و این دیدگاه که علوم شناختی دین با عقاید دینی سازگار نیست، شاید به سادگی آنچه که به نظر می‌رسد، قابل دفاع نباشد.
🔸🔸معرفی: الیناز احمدی لاریجانی
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
🔸موضوع مقاله
علوم شناختی دین (CSR) یک رویکرد علمی است که به بررسی تأثیر فرآیندهای شناختی و ساختار مغز بر شکل‌گیری باورهای دینی می‌پردازد. هدف اصلی این علم، تبیین دلایل تمایل انسان‌ها به باورهای دینی است.
🔸چکیده مقاله
دیوید لیچ و آکو ویسالا، در مقاله «علوم شناختی دین: پیامدهایی برای دینداری» به این می پردازند که با این که این علم، رویکردی جدید در مطالعه علمی دین محسوب می شود که نزدیک به بیست سال بر مطالعه دین تأثیر گذاشته است، با این حال سوال درباره سازگاری یا عدم سازگاری آن با دینداری تا به امروز به طور جدی مورد بحث نبوده است.
به طور کلی، دو دیدگاه اصلی در این زمینه وجود دارد:
1. دیدگاه منتقدان دین:
- برخی از منتقدان معتقدند که CSR می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که چرا افراد مذهبی به باورهای نادرست پایبند هستند، و در نتیجه این شاخه علمی با خداباوری ناسازگار است.
2. دیدگاه حامیان خداباوری:
- برعکس، گروهی از خداباوران استدلال می‌کنند که ملاحظات CSR می‌توانند با باور به خدا سازگار باشند و حتی آن را تقویت کنند.
🔸استدلال‌هایی که CSR را منجر به تضعیف خداباوری می دانند
- توضیح طبیعی دین:
برخی از فیلسوفان بر این باورند که اگر باورهای دینی تنها نتیجه‌ای طبیعی از فرآیندهای شناختی ما باشند—مانند «دستگاه شناسایی عامل فوق‌فعال» (HADD) که ما را به شناسایی عامل‌ها (موجودات با قصد و هدف) در پدیده‌های طبیعی ترغیب می‌کند، یا «ماژول‌های نظریه ذهن» (ToMM) که در فهم قصد و نیت دیگران به ما کمک می‌کند—آنگاه این توضیحات طبیعی می‌توانند دین را به‌طور کامل تبیین کنند.
در این صورت، دیگر نیازی به توضیحات الهیاتی یا متافیزیکی نیست و حتی ممکن است چنین توضیحاتی را نادرست یا غیرضروری جلوه دهند.
- غیرقابل اعتماد بودن فرآیندهای شکل‌گیری باور:
برخی استدلال می‌کنند که شناسایی مکانیسم‌های شناختی تولیدکننده باورهای دینی در CSR، نشان‌دهنده غیرقابل اعتماد بودن این فرآیندها است. اگر این روندها قابل اعتماد نباشند، نمی‌توانند مبنای معقول و مستحکمی برای باور به خدا فراهم آورند.
🔸استدلال‌هایی که نشان می دهند CSR با خداباوری سازگار است یا حتی آن را تقویت می‌کند
- قابل اعتماد بودن سیستم‌های شناختی:
این دیدگاه ادعا می‌کند که باورهای دینی در واقع خروجی همان سیستم‌های شناختی هستند که در دیگر زمینه‌های زندگی نیز قابل اعتماد و مفیدند. بنابراین، به‌جای آنکه CSR باورهای دینی را تضعیف کند، می‌تواند پشتیبانی معرفتی مثبت برای آنها فراهم کند.
- سازگاری با الهیات طبیعی:
برخی بر این باورند که CSR می‌تواند از دیدگاه فلسفی‌ای به نام «معرفت‌شناسی اصلاح‌شده» (Reformed Epistemology) حمایت کند. این دیدگاه تأکید دارد که برخی باورهای اساسی نظیر باور به وجود خدا می‌توانند «اساساً درست» (properly basic) باشند و نیازی به توجیه عقلانی بیرونی ندارند.
- بی‌طرفی روش‌شناختی:
یک استدلال کلیدی این است که CSR از نظر روش‌شناختی بی‌طرف است. این علم به بررسی این موضوع نمی‌پردازد که آیا باورهای دینی درست هستند یا نادرست؛ بلکه فقط نحوه شکل‌گیری این باورها در ذهن انسان را توضیح می‌دهد.
توضیح شناختی یک باور به معنای نادرست بودن آن نیست و این توضیحات می‌توانند برای هر دو نوع باورهای صحیح و نادرست به کار روند.
🔸دیدگاه ها و بحث‌های جاری
- تمرکز بر ماهیت توضیح CSR:
برخی بر این باورند که پیامدهای CSR برای خداباوری به ماهیت توضیحات خود CSR بستگی دارد. به عبارتی خداباوران تشویق می‌شوند تا به جای پذیرش پیش‌فرض‌هایی که ممکن است باورهای آنها را تضعیف کند، به‌طور صریح برای سازگاری CSR با خداباوری استدلال کنند.
- اهمیت زمینه فرهنگی و تاریخی:
به منظور درک کامل اینکه چگونه باورهای دینی شکل می‌گیرند و گسترش می‌یابند، باید علاوه بر مکانیسم‌های شناختی، به عوامل فرهنگی و تاریخی گسترده‌تر نیز توجه کرد.
- هم‌بستگی شناخت شهودی و تاملی:
درک کامل‌تر دینداری نیازمند شناخت هم‌بستگی بین شناخت شهودی (باورهای غریزی و ناخودآگاه) و شناخت بازتابی و تاملی (باورهایی که با تفکر و آگاهی شکل می‌گیرند) در افراد مذهبی است. این دیدگاه از تفسیرهای ساده‌انگارانه که تنها یک نوع شناخت را در نظر می‌گیرند، فراتر می‌رود.
🔸نتیجه‌گیری
نویسندگان مقاله بر این باورند که صحبت درباره سازگاری یا عدم سازگاری CSR و خداباوری در حال شکل‌گیری است. و این دیدگاه که علوم شناختی دین با عقاید دینی سازگار نیست، شاید به سادگی آنچه که به نظر می‌رسد، قابل دفاع نباشد.
🔸🔸معرفی: الیناز احمدی لاریجانی
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤9
🔴 بزرگترین رویداد علمی_فلسفی سال در دانشگاه صنعتی شریف
💢 اعطای گواهینامه معتبر دانشگاه صنعتی شریف
💢 همراه با ترجمه همزمان
🟢🟢 آیا تا به حال درباره مبدا جهان از دیدگاه فیزیک و علوم شناختی، شنیده‌اید؟
شما در پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس، از زبان ۱۲ استاد برجسته بین‌المللی و ایرانی با رویکردی علمی، این بحث پرچالش رو دنبال خواهید کرد.
🔸🔸 ۲۱ تا ۲۴ مهرماه ۱۴۰۴
🔸🔸 به صورت مجازی
🔺مهلت ثبت نام: ۱۸ مهرماه ۱۴۰۴
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
💢 اعطای گواهینامه معتبر دانشگاه صنعتی شریف
💢 همراه با ترجمه همزمان
🟢🟢 آیا تا به حال درباره مبدا جهان از دیدگاه فیزیک و علوم شناختی، شنیده‌اید؟
شما در پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس، از زبان ۱۲ استاد برجسته بین‌المللی و ایرانی با رویکردی علمی، این بحث پرچالش رو دنبال خواهید کرد.
🔸🔸 ۲۱ تا ۲۴ مهرماه ۱۴۰۴
🔸🔸 به صورت مجازی
🔺مهلت ثبت نام: ۱۸ مهرماه ۱۴۰۴
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤11👏2👎1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور جرالد کلیور
استاد فیزیک دانشگاه بیلر آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @advertis_manager
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
استاد فیزیک دانشگاه بیلر آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @advertis_manager
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤5👏2👍1👎1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور رابرت مک‌کاولی، استاد فلسفه دانشگاه اموری، آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @advertis_manager
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @advertis_manager
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤5👏1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور فیلیپ کلیتون، استاد دانشگاه کلرمونت آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤4👏1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور لوک بارنز استاد دانشگاه وسترن سیدنی، استرالیا
اخترفیزیکدان نظری و کیهان‌شناس
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
اخترفیزیکدان نظری و کیهان‌شناس
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤2👏1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور مایکل اپرسون، استاد فلسفه فیزیک دانشگاه ایالتی کالیفرنیا آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤1
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور دین زیمرمن، استاد دانشگاه راتگرز آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
❤1👏1
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🔴 ویدئوی معرفی پروفسور پاول دیویس، فیزیکدان و استاد دانشگاه آریزونا آمریکا
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos
سخنران پنجمین مدرسه بین‌المللی فانوس
💢 لینک ثبت نام:
https://theismschool.com/ثبت-نام/
ارتباط با ما:
🆔 @AliMahmoudabadi
➖➖➖➖➖➖
💟 Inst: Fanoos
🆔 Tele: Fanoos