tgoop.com/doornamaa/1029
Last Update:
#خیلی_دور_خیلی_نزدیک (۱۰)
#معرفی_مهمان
▪️امپراتوری قدرت‌مند ساسانی چگونه سقوط کرد؟*
✍️ #خداداد_رضاخانی
🔹این سؤال نقطۀ عطفِ تقریباً تمام کاری است که من به‌عنوان مورخ دورۀ ساسانی انجام می‌دهم. من مانند بسیاری از همکارانم، این سؤال را از دیدگاه مدیریت، جنگ‌های ساسانی-بیزانس، روابط ساسانیان و اعراب، زرتشتیان و دیگر جنبش‌های مذهبی، تغییرات اجتماعی در دوران پساباستان و تاریخ اقتصاد بررسی کرده‌ام. امیدوارم که تمرکز ویژۀ من بر روی عامل آخر، یعنی اقتصاد، برای این بحث مؤثر و مفید باشد. به جز این‌ها، معتقدم پاسخ‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند از دیدگاه آسیای میانه یا ایران شرقی، یکی از حوزه‌های تحقیقی من، ارائه شوند و به‌خصوص در این مورد راه‌گشا باشند.
🔹 مشکل در پیدا کردن جواب مناسب به این سؤال تا حدی مربوط به عدم دسترسی فارسی‌زبانان، چه به دلایل زبانی و چه به دلایل جغرافیایی، به منابع اولیه و تحقیقات جدیدتر است. بخش دیگری از این مشکل نگرش عمومی است که در میان گروه موردنظر به تاریخ وجود دارد. در این نگرش «تاریخ» چیزی است که قبلاً اتفاق افتاده است و برای پاسخ به سؤال «چه شد؟» تحقیق و منبع جدیدتری احتیاج نیست! در این دیدگاه، منابع جدید فقط برای تأیید آنچه قبلاً می‌دانستیم فایده دارند و هر تغییری در روایت ثبت شدۀ قبلی تحت عنوان «تجدیدنظرطلبی» کنار گذاشته می‌شود. اطلاعات قدیمی تکرار می‌شوند و هر صدای مخالف «خیانت» به منافع ملی و «افتخارات» میهنی تلقی می‌شود. در این عرصه، من مدت‌هاست که خیانت‌کار خوانده می‌شوم و به این موضوع عادت کرده‌ام، اما اینکه بعضی هم مرا عروسک خیمه‌شب‌بازی شرق‌شناسان غربی خطاب می‌کنند برایم سنگین است! (روح ادوارد سعید شاد باد که کلمه‌ای کلیدی تحویل اشخاصی داد که کتابش را هرگز نخوانده‌اند!)
🔹هنگام بررسی موضوع ظهور اسلام در سرزمین‌های سابق ساسانی، باید یک روند تدریجی از تغییرات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مورد توجه قرار گیرد. به علاوه، با کنار گذاشتن این ایده که به پایان رسیدن حکومت ساسانی یک شکست ملی و فروپاشی فرهنگی یک‌پارچه و غالب بوده‌است، می‌توانیم فرایندی را که در طی آن دولت ساسانی، که دیگر برای ادارۀ سرزمین‌هایش مناسب نبود و به تدریج جای خود را به یک سیستم جدید اما عمدتاً مبتنی بر همان عقاید اداری می‌دهد درک کنیم. به معنی دیگر، مناسب‌تر است اگر مسئلۀ «سقوط» ساسانیان از منظر به پایان رسیدن حکومت یک خاندان دیده شود. گرویدن به اسلام در سرزمین‌های ساسانیان و ارتقای فارسی جدید دو راهی هستند که می‌توان از طریق آن‌ها این تداوم را مشاهده و بررسی کرد. این امر به ما این امکان را می‌دهد که تغییرات اجتماعی-اقتصادی و سیاسیِ تدریجی را که در اواخر دورۀ ساسانیان آغاز شد و تنها با تبدیل سرزمین‌های سابق ساسانیان به مراکز فرهنگ جدید قرون وسطایی به پایان می‌رسد درک کنیم؛ بنابراین، در این چهارچوب می‌توان فهمید که دنیای اواخر سلطنت ساسانی چگونه سرانجام به جهان اسلام قرون وسطایی تبدیل می‌شود.
* متن حاضر نقل دقیقِ بخش‌هایی از این مقاله است:
خداداد رضاخانی، «فتوحات اعراب و ایران ساسانی»، ترجمۀ سارا مشایخ، فصلنامۀ جندی‌شاپور (دانشگاه شهید چمران اهواز)، سال ششم، شمارۀ ۲۳، پاییز ۱۳۹۹، ص۱۴۱-۱۶۶.
@doornamaa
BY دورنما
Share with your friend now:
tgoop.com/doornamaa/1029