tgoop.com/bashgahandishe/10851
Last Update:
چکیده‌ای از دیدگاه‌های هاوتینگ در کتاب انگاره بت‌پرستی و پیدایش اسلام
📝اعظم پویا (مترجم کتاب)
بازنشر از صفحه اینستاگرام شخصی مترجم
در نشست نقد و بررسی کتاب انگاره بت‌پرستی و ظهور اسلام که در باشگاه اندیشه برگزار شد، به طور فشرده مدعاهای جرالد هاوتینگ (شاگرد جان وانزبرا و استاد بازنشسته دپارتمان زبان‌های سامی و مطالعات اسلامی در دانشگاه سواس لندن) را بیان کردم. آن فشرده را هم قدری فشرده‌ام و در این جا می‌آورم.
هاوتینگ معتقد است که این تلقی رایج از اسلام، که اسلام بخشی از سنت یکتاپرستی ابراهیمی است، درست است، اما به نظر او مشکل آن جاست که کسانی که به این تلقی معتقدند، لوازم آن را نمی‌پذیرند. یکی از علل مهم این عدم پذیرش، گزارش‌های منابع سنتی اسلامی از خاستگاه اسلام و ریشه‌های آن است. منظورش از منابع اسلامی مجموعه آثار و منابع کهن اسلامی شامل سیره، تفاسیر قرآن و احادیث نبوی است. او معتقد است این آثار از حدود قرن دوم هجری/ هشتم میلادی به بعد پدید آمده‌اند.
هاوتینگ مدعی است که تصویری که سنت اسلامی از محیط (فرهنگی و جغرافیایی) ظهور اسلام ارائه می‌دهد با تصویری که خود قرآن ارائه می‌دهد تفاوت دارد. تصویر منابع سنتی از شکل‌گیری اسلام شامل این مؤلفه‌هاست:
۱) دین اسلام در منطقه دورافتاده غرب عربستان، یعنی حجاز، و در اوائل قرن هفتم میلادی، پدید آمده است و این منطقه دور از مناطق یکتاپرستی بوده است.
۲) اسلام نتیجه وحی خدا به محمد(ص) بوده و اولین هدفش هم جامعه‌ای بوده که محمد در آن زندگی می‌کرده است، یعنی مکه و قبایل اطراف آن. هاوتینگ از راه نقد تاریخی و نقد متون به دنبال پاسخ به این دو پرسش است که چرا منابع سنتی اسلام را نتیجه وحی دانسته‌اند و چرا هدف اولیه از رسالت محمد را مکیان بیان می‌کند. به نظر هاوتینگ علت این که منابع سنتی اسلام را نتیجه وحی دانسته‌اند این است که می‌خواسته‌اند بگویند مستقل از سنت یکتاپرستی، یعنی یهودیت و مسیحیت، بار دیگر وحی مستقلی در تاریخ سنت یکتاپرستی صورت گرفته است و اسلام از دل این سنت بیرون نیامده است، بلکه سنت می‌خواهد محمد را آغازگر دوباره سنت یکتاپرستی معرفی کند.
۳) دین مکیان، چند خدا پرستی و بت‌پرستی، به معنای واقعی کلمه بوده است. هاوتینگ میان دو نوع بت‌پرستی یا شرک تمایز قایل می‌شود. بت پرستی ناب که اشاره دارد به پرستیدن واقعی بت‌های فیزیکی و بت‌پرستی به عنوان برچسبی که پیروان هر دینی در یک سنت به پیروان دینی دیگر در همان سنت یا حتی فرقه‌ای از یک دین به فرقه‌ای دیگر در همان دین می‌زنند که به نظر آن‌ها دارای انحراف هستند. در واقع او به دنبال آن است که نشان دهد واژه «شرک» در قرآن بر بت‌پرستی ناب دلالت ندارد، بلکه اشاره به یهودیان یا مسیحیان دارد. این منابع اسلامی هستند که شرک را به بت پرستی ناب معنا کرده اند. از خود قرآن چنین معنایی برنمی آید.
۴) محیطی که اسلام در آن شکل گرفته تهی از مسیحیت، یهودیت یا هر نوع یکتاپرستی دیگری بوده است. هاوتینگ هر چهار مولفه تصویر سنت را به چالش می‌کشد. او می‌خواهد نشان دهد که از قرآن برمی‌آید که در محیط نزول حضور یهودیان و مسیحیان پررنگ بوده است. در نهایت مدعایش این است که اسلام نتیجه مجادلات میان پیروان یکتاپرستی است نه اسلام و بت‌پرستان، و اسلام از دل سنت یکتاپرستی یهودیت و مسیحیت در طول چند قرن پدید آمده است و این مطلب از قرآن قابل برداشت است.
هاوتینگ با به چالش کشیدن این تصویر سنت از پیدایش اسلام نتیجه می‌گیرد که اسلام نمی‌توانسته است در عربستان اوایل قرن هفتم ظهور یافته باشد و فضای قرآن بر خلاف سنت، محیط بین‌النهرین قرن نهم را نشان می‌دهد. هاوتینگ در مورد ارزش گزارش‌های منابع سنتی در باره دین عرب عصر نزول معتقد است منطقی نیست همه جزییات آمده در آن را ساختگی دانست. این احتمال هست که بعضی یا بیشتر این جزییات تا حدی منعکس‌کننده حقایق تاریخی باشند. می‌توان گفت دست‌کم این جزییات نقطه آغازی برای بازسازی تاریخی آن‌ها باشند.
#مطالعات_دین #اسلام_نخستین #بت‌پرستی #هاوتینگ #گودرزی #آقایی #پویا #پیروان #انعکاس #باشگاه_اندیشه
@diinschool
@bashgahandishe
BY باشگاه اندیشه
Share with your friend now:
tgoop.com/bashgahandishe/10851