یادداشت

کافه های اردبیل و بازار فرهیختگی

محمد زینالی اُناری
یکی از پدیده های امروزی فضای عمومی است، جایی فراتر از خانه و کار که برای مداخله در امور جمعی پدید آمده است. در دوره های پادشاهی دربار، میادین و خطابه هایی که امر جمعی را تعیین می کرد تحت تصرف شاهان بود اما در دوره جدید به عنوان قلمروی مداخله یا مشارکت مدنی از سطح پایین قدرت (مردم و نخبگان شان) به شمار می رود. این فضا، به اعتقاد محققان در سالن های تئاتر، سالن های گفت و گو، کافه ها در حضور جمعی افراد شکل می گیرد و این افراد بواسطه مطبوعات سخن شان را به گوش باقی مردم می رسانند لذا شکل گیری مطبوعاتی بی ربط با ارتباطات حضوری افراد شائبه تبلیغاتی صنفی یا سیاسی را به ذهن می آورد.

لازمه حضور افراد در این فضا، داشتن احساس و امکان مسئولیت به همراهی سطحی از فرهیختگی است، به عبارت دیگر، افراد وقتی به رتبۀ حضور در جمعی می رسند که به امر جمعی می پردازد، که مستقل از نیازهای معیشتی و رسیدگی به خانه و سربار باشند، به عبارت دیگر به درجه ای از تشخص و تأمین زندگی می رسند که به عنوان بورژوازی جامعه مطرح شوند. به علاوه این که سطحی از فرهیختگی یعنی آشنایی با مسائل عمومی، گفت و گو و منطق انتقادی را داشته باشند که بتوانند از طریق استدلال ورزیدن دیگران به توافق برسند. اگرچه معمولا و به اشتباه کافه ها و چایخانه ها را به عنوان محل نشست عموم در اردبیل می شناسیم، اما گروه های ذینفعی در اردبیل هستند که برای نشست های خودشان سالن های اختصای گفت و گو و جلسه ساخته و در آن جا از طریق برگزاری جلسات منظم با هم به هماهنگی و توافق رسیده اند و اینک برای قلمروی عموم، چه برای رأس قدرت و چه برای توده مردم، تکلیف تعیین می کنند.

گروه های اقتصادی ای که امروز با آرایش خود به عنوان فرهیختگان جامعه از تحمیل لیست انتخاباتی به عموم مردم، فرستادن نماینده به شورای شهر، جهت گیری اقتصاد استان، مشارکت گروهی در مسائل صنفی و حقوقی کشور تا انتشار مطبوعات اختصاصی و نشست های گفت و گو با دولت برگزار کرده اند در این تجمع ها دیده می شوند. اتاق بازرگانی، نظام مهندسی استان، نظام پزشکی استان، انجمن بازار اردبیل، خیریه ها و موسسات غیردولتی، شاعران و مداحان، lنمایشگاه داران، سوداگران مسکن و مصالح فروش ها، انجمن صنفی معلمان، وکلا و دفترخانه ها، شهرک های صنعتی از جمله این گروه های صنفی یا بورژوایی استان اردبیل به شمار می روند. نکته مهم این است که همواره از میان گروه های مهندسین و پیمانکاران، دفترخانه داران و پزشکان نماینده در مجلس وجود داشته و منافع عامه را به سود منافع صنفی سوق داده است. به همین خاطر مشارکت نخبگان محلی در قالب رسمی و غیررسمی و مداخله ملّی در قالب انتخاب نماینده، تحت تأثیر این جریانات صنفی قرار داشته است.

در دهه های منتهی به انقلاب اسلامی، در برابر بورژوازی وقت در سیاست زمانه سرآمد شده بودند، گروه های معارضی پیدا شد که تحت عنوان چپ، ملی مذهبی و روحانیت در کافه ها، حسینیه ها و هیئت های مذهبی شهرهای بزرگ جریان انتقادی به راه انداختند به نحوی که انعکاس این گروه ها در اردبیل هم موج انقلابی بر انگیخته بود و نه میادین و کافه ها که تحت نظارت ساواک بود، بلکه برنامه های مذهبی در مسجد یا جلسات پنهان در منازل به راه می افتاد و سپس نوبت به توزیع اعلامیه ها که نقش مطبوعات انقلابی را داشتند می رسید. اما در حال حاضر، مطبوعات استانی اردبیل نیز تحت نفوذ جریان بازار سنتی، خدماتی و صنعتی استان بوده و محفل یا پاتق مستقلی که در مورد مسائل عامه مردم صحبت کند وجود ندارد. به همین خاطر اغلب کافه ها و چایخانه ها مکانی برای گذران فراغت و قرارهای دوستانه بوده و گفت و گو و دیالکتیک برای تعیین امر جمعی در اردبیل نهادینه نشده، مگر این که سالی دو سه موضوع برای اظهار فرهیختگی درقالب نقد ادبیات و شعرخوانی در کافه کتاب های مدرن شهر با حضور ده نفر به راه افتد.

@ardabilnote

www.tgoop.com/ardabilnote/377

387 viewsNov 25, 2023 at 07:32

کافه های اردبیل و بازار فرهیختگی

محمد زینالی اُناری
یکی از پدیده های امروزی فضای عمومی است، جایی فراتر از خانه و کار که برای مداخله در امور جمعی پدید آمده است. در دوره های پادشاهی دربار، میادین و خطابه هایی که امر جمعی را تعیین می کرد تحت تصرف شاهان بود اما در دوره جدید به عنوان قلمروی مداخله یا مشارکت مدنی از سطح پایین قدرت (مردم و نخبگان شان) به شمار می رود. این فضا، به اعتقاد محققان در سالن های تئاتر، سالن های گفت و گو، کافه ها در حضور جمعی افراد شکل می گیرد و این افراد بواسطه مطبوعات سخن شان را به گوش باقی مردم می رسانند لذا شکل گیری مطبوعاتی بی ربط با ارتباطات حضوری افراد شائبه تبلیغاتی صنفی یا سیاسی را به ذهن می آورد.

لازمه حضور افراد در این فضا، داشتن احساس و امکان مسئولیت به همراهی سطحی از فرهیختگی است، به عبارت دیگر، افراد وقتی به رتبۀ حضور در جمعی می رسند که به امر جمعی می پردازد، که مستقل از نیازهای معیشتی و رسیدگی به خانه و سربار باشند، به عبارت دیگر به درجه ای از تشخص و تأمین زندگی می رسند که به عنوان بورژوازی جامعه مطرح شوند. به علاوه این که سطحی از فرهیختگی یعنی آشنایی با مسائل عمومی، گفت و گو و منطق انتقادی را داشته باشند که بتوانند از طریق استدلال ورزیدن دیگران به توافق برسند. اگرچه معمولا و به اشتباه کافه ها و چایخانه ها را به عنوان محل نشست عموم در اردبیل می شناسیم، اما گروه های ذینفعی در اردبیل هستند که برای نشست های خودشان سالن های اختصای گفت و گو و جلسه ساخته و در آن جا از طریق برگزاری جلسات منظم با هم به هماهنگی و توافق رسیده اند و اینک برای قلمروی عموم، چه برای رأس قدرت و چه برای توده مردم، تکلیف تعیین می کنند.

گروه های اقتصادی ای که امروز با آرایش خود به عنوان فرهیختگان جامعه از تحمیل لیست انتخاباتی به عموم مردم، فرستادن نماینده به شورای شهر، جهت گیری اقتصاد استان، مشارکت گروهی در مسائل صنفی و حقوقی کشور تا انتشار مطبوعات اختصاصی و نشست های گفت و گو با دولت برگزار کرده اند در این تجمع ها دیده می شوند. اتاق بازرگانی، نظام مهندسی استان، نظام پزشکی استان، انجمن بازار اردبیل، خیریه ها و موسسات غیردولتی، شاعران و مداحان، lنمایشگاه داران، سوداگران مسکن و مصالح فروش ها، انجمن صنفی معلمان، وکلا و دفترخانه ها، شهرک های صنعتی از جمله این گروه های صنفی یا بورژوایی استان اردبیل به شمار می روند. نکته مهم این است که همواره از میان گروه های مهندسین و پیمانکاران، دفترخانه داران و پزشکان نماینده در مجلس وجود داشته و منافع عامه را به سود منافع صنفی سوق داده است. به همین خاطر مشارکت نخبگان محلی در قالب رسمی و غیررسمی و مداخله ملّی در قالب انتخاب نماینده، تحت تأثیر این جریانات صنفی قرار داشته است.

در دهه های منتهی به انقلاب اسلامی، در برابر بورژوازی وقت در سیاست زمانه سرآمد شده بودند، گروه های معارضی پیدا شد که تحت عنوان چپ، ملی مذهبی و روحانیت در کافه ها، حسینیه ها و هیئت های مذهبی شهرهای بزرگ جریان انتقادی به راه انداختند به نحوی که انعکاس این گروه ها در اردبیل هم موج انقلابی بر انگیخته بود و نه میادین و کافه ها که تحت نظارت ساواک بود، بلکه برنامه های مذهبی در مسجد یا جلسات پنهان در منازل به راه می افتاد و سپس نوبت به توزیع اعلامیه ها که نقش مطبوعات انقلابی را داشتند می رسید. اما در حال حاضر، مطبوعات استانی اردبیل نیز تحت نفوذ جریان بازار سنتی، خدماتی و صنعتی استان بوده و محفل یا پاتق مستقلی که در مورد مسائل عامه مردم صحبت کند وجود ندارد. به همین خاطر اغلب کافه ها و چایخانه ها مکانی برای گذران فراغت و قرارهای دوستانه بوده و گفت و گو و دیالکتیک برای تعیین امر جمعی در اردبیل نهادینه نشده، مگر این که سالی دو سه موضوع برای اظهار فرهیختگی درقالب نقد ادبیات و شعرخوانی در کافه کتاب های مدرن شهر با حضور ده نفر به راه افتد.

@ardabilnote

BY یادداشت