عالم عرفان

غزلی از استاد #باقر_دهقان
آوا: مهربانو #مرجان_یادگار


ما کار خویش را به خدا واگذاشتیم
حاجات خود به خالق یکتا گذاشتیم

ما جز رضای دوست به عالم نخواستیم
دنیا برای مردم دنیا گذاشتیم

آسایش خیال ندیدیم تا که ما
پا بر مراد و میل و تمنا گذاشتیم

آزرده خاطری نشود تا زدست ما
آیین زندگی به مدارا گذاشتیم

بد از برای دشمن خود هم نخواستیم
رسمی نکو ز همت والا گذاشتیم

خوش عالمیست عالم عرفان و اهل دل
فرخ دمی که پای در آنجا گذاشتیم

فارغ شدیم از غم بود و نبود خویش
گویی که پا به عالم بالا گذاشتیم

جلوه نمی کند به نظر شاهی جهان
تا دست رد به سینه دنیا گذاشتیم

سعی صفا و مروه و کعبه به جای خود
ما سعی بر زیارت دلها گذاشتیم

شیرین شود مرارت ایام تا به کام
هر روز امید خویش به فردا گذاشتیم

دهقان به غیر خیر خلایق نگفته‌ایم
رفتیم و شعر نغز و دلارا گذاشتیم


🛫 https://instagram.com/marjanyadegar_?utm_medium=copy_link


با آرزوی تندرستی استاد باقر دهقان


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

‍ 💐

هفتم شهریور ماه زاد روز زنده‌یاد #کیومرث_صابری-فومنی (گل‌آقا)
۷ شهریور ۱۳۲۰ فومن -- ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ تهران نویسنده، روزنامه‌نگار و طنزنویس

گل آقا طنزپرداز مسلط وماهری بود.

آگاهی ودانش ادبی او ازطنز بی نظیر بود.
گل آقا درروزنامه ی اطلاعات با عنوان (دوکلمه حرف حساب )
مطالب طنز آمیز خودش را می نوشت.
مهمترین خدمت گل آقا چاپ چند ساله مجله ی طنز گل آقابود
مرحوم گل آقا دراین مجله بهترین طنز پردازهای ایرانی را درجمع خودمانی می پذیرفت .
وآثارطنز آمیز آنهارا منتشر می کرد.
مجله ی گل آقا با بیانی طنز آمیز
مشکلات ودردهای اجتماعی رابیان می کرد.
گل آقا برای پرورش استعدادهای جوان در طنز با جدیت تلاش می کرد.
جوانانی که امروزه از طنز پردازان معروف کشور هستند.
دست پرورده ی کیومرث صابری بوده اند.
درمتن زیر پارودی یا نقیضه ای از گل آقا را مطالعه می کنیم
نقیضه یا پارودی یکی از شیوه های طنز پردازی است
کتاب نقیضه ونقضیه پردازی مهدی اخوان ثالث یکی از بهترین آثاری است که درزمین نقضیه پردازی نوشته شده است
نقیضه ای
از
#کیومرث_صابری(=گل آقا )
بر
" کفشهایم کو ؟ "اثر #سهراب_سپهری :

" پاره ترین قسمت این دنیا "

كفش هایم كو؟!
دم در چیزی نیست.
لنگه ی كفش من این جاها بود!
زیر اندیشه ی این جا كفشی!
مادرم شاید این جا دیشب
كفش خندان مرا، برده باشد به اتاق
كه كسی پا نتپاند در آن!

هیچ جایی اثر از كفشم نیست
نازنین كفش مرا درك كنید
كفش من كفشی بود
كفشستان!
و به اندازه ی انگشتانم معنی داشت...
پای غمگین من احساس عجیبی دارد
شست پای من از این غصه ورم خواهد كرد
شست پایم به شكاف سر كفش عادت داشت...!

نبض جیبم امروز
تندتر می زند از قلب خروسی كه در اندوه غروب
كوپن مرغش باطل بشود ...
جیب من از غم فقدان هزار و صدو هشتاد و سه چوق
كه پی كفش، به كفاش محل خواهد داد
«خواب در چشم ترش می شكند.»
كفش من پاره ترین قسمت این دنیا بود
سیزده سال و چهل روز مرا در پا بود
« یاد باد آن نهانش نظری با ما بود »
دوستان! كفش پریشان مرا كشف كنید!
كفش من می فهمید كه كجا باید رفت
كه كجا باید خندید.
كفش من له می شد گاهی
زیر كفش حسن و جعفر و عباس و علی
توی صف های دراز .
من در این كله ی صبح پی كفشم هستم
تا كنم پای در آن
و به جایی بروم
كه به آن، نانوایی می گویند!
شاید آنجا بتوان ‌نان صبحانه فرزندان را
توی صف پیدا كرد
باید الان بروم... اما نه!
كفش هایم نیست!
كفش هایم كو؟

#ل_بهرامیان


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

📝 قحطی و شورش نان در سالهای اشغال ایران از سوی متفقین


در ایران هرگاه از #قحطی سخن می‌رود، ذهنها متوجه پایان روزگار قاجار و #جنگ_جهانی_اول می‌شود! باز آن که در سال‌های اشغال ایران از سوی متفقین در #جنگ_جهانی_دوم (۱۳۲۰–۱۳۲۴ش / ۱۹۴۱–۱۹۴۵م) وضعیت کمابیش مشابهی رخ داد و این یکی از بحران‌های بزرگ اجتماعی و انسانی تاریخ هم‌روزگار ماست و در کنار همه‌گیری‌ها (مانند تیفوس و وبا) زندگی مردم را به شدت تحت تأثیر قرار داد. و میلیونها ایرانی را به کشتن داد.


📛 ریشه‌های بروز قحطی


۱. مصادره و احتکار غله ازسوی متفقین

☠️نیروهای شوروی و انگلیس بخش زیادی از گندم، جو، برنج، گوشت و حتی دام‌های ایران را برای تأمین جبهه‌های جنگ مصادره کردند.

☠️ راه‌ها و راه‌آهن سراسری دربست در اختیار ارتش متفقین بود و اولویت، فرستادن آذوقه و مهمات به شوروی بود، نه تأمین مردم ایران.
کامیون‌ها، قطارها و حتی قاطرها و شترهای بارکش در اختیار ارتش‌های خارجی قرار گرفت و این مایه آن بود که حتی محصولاتی که در نقاط مختلف تولید می‌شد، به تهران یا شهرهای بزرگ نرسد.


۲. موانع ساختاری و اختلال در توزیع

☠️: افزون بر عوامل نظامی، خشکسالی، دوری کشاورزان از زمین (برای کار در پروژه‌های متفقین)، احتکار توسط دلالان، و عملکرد ضعیف دولت در حمل و جابه‌جایی غلات نیز در تشدید بحران نقش داشتند. حتی ایجاد وزارت خواربار در دولت #قوام‌السلطنه نیز کاری از پیش نبرد و بیش از ۹ ماه دوام نیاورد.
ن.ک. : وزارتخانه‌ای که بیش از نُه ماه عمر نکرد


۳. افزایش جمعیت و فشار بر بازار

☠️ حضور صدها هزار سرباز متفقین + آوارگان لهستانی، تقاضا برای آذوقه را بالا برد.


۴. رقابت قدرت و فساد اداری دولت(های) وقت

☠️ دولتها قادر نبودند نظام جیره‌بندی کارآمدی برقرار کند. دلالان و محتکران بازار را قبضه کردند.
به‌رغم اقدامات قوام در تأسیس وزارتخانه خواروبار و استخدام مستشاران خارجی از جمله شریدان آمریکایی و آرتور میلسپو، برای سامان دادن به وضعیت آن، مشکل خواروبار و مواد غذایی کشور بهبود نیافت و حتی بیشتر هم شد؛ به گونه‌ای که عملکرد نافرجام وزارت خواربار به تعمیق بحران، رواج قحطی و سرانجام بروز شورش نان در ۱۷ آذر ۱۳۲۱ش و سقوط دولت قوام (بهمن ۱۳۲۱ش) منجر شد.



📛 پیامدهای قحطی

☠️ گرانی شدید: قیمت نان چند برابر شد. روزنامه‌های آن دوره پر است از خبر اعتراض مردم به کمیابی نان و ازدحام در صف نانوایی‌ها.
در برخی گزارش‌ها اشاره شده تورم تا ۴۰۰–۴۵۰ درصد افزایش یافت و اعتراض‌ها به‌سرعت به شورش‌ها و درگیری‌ها منجر شد.

☠️ مرگ و میر ناشی از گرسنگی: آمار دقیقی در دست نیست، اما منابع معاصر به مرگ هزاران نفر در شهرهای مختلف اشاره می‌کنند. در روستاها، قحطی همراه با بیماری‌های واگیردار، تلفات سنگینی برجای گذاشت.

☠️ ضعف بهداشتی و گسترش بیماری‌ها: سوءتغذیه سیستم ایمنی مردم را ضعیف کرد و بستر مناسبی برای اپیدمی تیفوس و وبا فراهم آورد.

☠️ ناامنی و آشوب‌های شهری: در بسیاری از شهرها شورش‌های نان اتفاق افتاد. در تهران چند بار مردم به نانوایی‌ها یا انبارهای غله حمله کردند.
نگرانی شاه جوان از قدرت یافتن احمد قوام به عنوان رقیبی قدرتمند و خطرناک که در کارنامه کاری خود تجربه‌هایی چون بیش از ۲۰ بار وزارت و دو بار نخست‌وزیری داشت، عاملی موثر در به راه انداختن غائله ۱۷ آذر و دست دربار را موثر در ایجاد بلوای نان گفته شده. (اینجا را ببینید)



📛 واکنش‌ها

☠️ دولت ایران کوشید با وضع «کارت نان» و جیره‌بندی تا حدی اوضاع را کنترل کند، اما ناکام بود.

☠️ مطبوعات پی‌درپی بحران نان و گرسنگی را گزارش می‌کردند؛ برخی از روزنامه‌ها صریحاً سیاست‌های متفقین را عامل دانستند.

☠️ اعتراض‌های مردمی: گاه کار به شورش و درگیری با پلیس کشید.

☠️ واکنش‌های بین‌المللی: اسناد سفارت آمریکا (اینجا) نشان می‌دهد، دولت‌های خارجی نسبت به پیچیدگی اوضاع آگاه بودند؛ برخی مدارک اشاره به مذاکرات بین آمریکا و بریتانیا برای کمک غذایی دارد.



📛 روایت‌های تاریخی

☠️ محمدعلی جمالزاده و حسین مکی در خاطرات خود از صف‌های طولانی نان، ضعف مردم و مرگ کودکان یاد کرده‌اند.

☠️ در اسناد آمریکایی و انگلیسی هم گزارش‌هایی وجود دارد که به قحطی و گرسنگی مردم ایران اذعان کرده‌اند، اما آن را «بهایی ناگزیر برای جنگ» توصیف کرده‌اند.



✅ کوتاه سخن:

قحطی در زمان اشغال متفقین نه‌تنها برآیند خشکسالی نبود، بلکه نتیجه‌ی مصادره‌ی غلات و منابع توسط ارتش‌های بیگانه، اولویت دادن به جبهه جنگ ، همچنین رقابت برای قدرت میان دربار و دولت بود؛ بحرانی که همراه با اپیدمی‌ها، رنج عمیقی بر مردم ایران تحمیل کرد. تاریخ هرگز این فاجعه انسانی را فراموش نخواهد کرد.


پلنگ این شناسد که پیکار و جنگ،
نه خوب‌ست و داند همین کوه و سنگ!
#فردوسی


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰


گفتار ششم :
🔥#قحطی و گرسنگی مردم ایران در جنگ جهانی دوم


✅ شهریور ۱۳۲۰؛ ایران شاهد رویدادهای سرنوشت‌ساز بود که با اشغال ایران از سوی #متفقین آغاز شد و به سقوط #رضاشاه و تبعید او انجامید. بهانهٔ رسمی آنان حضور کارشناسان آلمانی در ایران بود.

✅ #قحطی در زمان اشغال ایران از سوی متفقین پی‌آمد مصادره‌ی غلات و منابع توسط ارتش‌های بیگانه، اولویت دادن به جبهه جنگ ، همچنین رقابت برای قدرت میان دربار و دولت بود؛ بحرانی که همراه با اپیدمی‌ها، رنج عمیقی بر مردم ایران تحمیل کرد.



🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا در این ماه، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ را از آبشخورهای گوناگون و در قالبهای گوناگون ارایه نماید.
هرچند بسیار دشوار است ولی تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.


☑️ دیدگاه‌های آگاهان -با هر سوی‌گیری!- یاری‌گر خواهد بود.
تنها قید، احترام متقابل و پرهیز از توهین و برچسب‌زدن است.


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار🎼

🎶 غوغای ستارگان (شور)
بازخوانی : #محمد_اصفهانی
اجرای اصلی: زنده‌یاد بانو #پروین

آهنگ : زنده‌یاد #همایون_خرم
ترانه : زنده‌یاد #کریم_فکور
با یاد و به بهانه سالروز درگذشت شاعر (۵ اسفند ۱۳۰۴ مشهد -- ۷ شهریور ۱۳۷۵ تهران)

رقص کلاسیک : بانو #شیدا_دبیر


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

محمدعلی_فروغی :
دلم به درد می‌آید وقتی می‌بینم ایرانیان به جای آنکه دست در دست هم برای سربلندی مملکت بکوشند، درگیر تفرقه و حسادت‌اند. اگر این ملت متحد بود، چه کارهای بزرگی می‌توانست انجام دهد.

به یاری یزدان،

نشست فرهنگی این هفته
انجمن شاهنامه فردوسی یزد
و خردسرای فردوسی یزد
سر ساعت ۱۸:۰۰ شنبه هشتم شهریور

با حضور استاد دکتر #کافی
گفتار : رویدادهای شهریور ۱۳۲۰


جایگاه : دانشگاه امام‌جواد(ع) یزد
میدان اطلسی؛ بلوار شهیدان اشرف، بلوارجوادالائمه

تو با دشمن ار خوب گویی رواست،
از آزادگان خـوب‌گفتـن سـزاست!

🆔 @shahname_yazd

🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

مداخله خارجی و وجدان عمومی: "مساله #مشروعیت"
در حاشیه شصت و هفتمین سالگشت کودتای ۲۸ مرداد

✍️ #حمیدرضا_عابدیان



🔴 ایران .... دوبار شاهد مداخله خارجی به منظور جابجایی قدرت سیاسی بوده است. نخستین در شهریور ۱۳۲۰ و به بهانه "غفلت پادشاه و شیطنت آلمان‌ها" انجام گرفت. این مداخله که با اشغال کشور توسط قوای نظامی دول متفق همراه بود و با کمترین مقاومت از سوی نیروهای نظامی و مردمی مواجه شد، منجر به استعفای رضاشاه و تبعید او از ایران گردید.

🔴 دوازده سال بعد و در مرداد ۱۳۳۲، قدرت‌های خارجی یکبار دیگر پروژه جابجایی قدرت سیاسی در ایران را به اجرا گذاشتند هرچند به دلیل تغییر شرایط بین‌المللی پس از جنگ جهانی دوم، این مداخله از مکانیسمی متفاوت، پیچیده و پنهان برخوردار بود.
کودتا علیه دولت دکتر مصدق که پس از قیام سی تیر، خود را به درستی نخست وزیر منتخب ملت می‌دانست، منجر به سقوط دولت او و روی کارآمدن دولت غیرملی زاهدی شد. بهانه مداخله، این بار "غفلت نخست وزیر و شیطنت شوروی‌ها از طریق حزب کمونیست توده" بود.

🔴 در شرایطی که ایران دوران سخت و دشواری را سپری می‌کند و با تهدیدهای خارجی بسیار مواجه است، مطالعه واکنش عمومی به مداخله خارجی در دو مقطع پیش گفته، حاوی نکات قابل تاملی برای امروز ما می‌تواند بود.

🔴 درحالیکه مداخله نخست در شهریور بیست با تحمیل هزینه‌های هنگفت مادی و معنوی همراه بود، تاریخ نشان می‌دهد که علیرغم نارضایتی مردم از اشغال، در پی استعفا و خروج پهلوی اول از کشور، وصف حال مردم گویا این ابیات #حافظ بوده است که:

شد آن که اهل نظر بر کناره می‌رفتند
هزارگونه سخن در دهان و لب خاموش
به بانگ چنگ بگوییم آن حکایت‌ها
که از نهفتن آن دیگ سینه می زد جوش!

🔴 در همان روزها، ... روزنامه ایران ... به قلم کاظم عمادی نوشته بود: "مجلس و ملت ایران بیست سال است چنان تشنه ی آزادی زبان و قلم بودند که مانند شخص گنگی که غفلتاً به زبان آمده باشد، می‌خواهند در آن واحد، هرچه در دل دارند، بگویند." [۱]


🔴 کودتای سال ۳۲ اما خاکستری از یاس و نومیدی بر جامعه ایران پاشاند که رد آن را می‌توان در ادبیات دوره مورد نظر پی گرفت. با این حال، گروهی از هواداران نخست وزیر مصدق و معتقدان به آرمان نهضت ملی بلافاصله دست به تاسیس نهضت مقاومت زدند. نهضتی که آنقدر وزن داشت تا محمدرضاشاه در دیدار با نمایندگان مجلس شورا در خرداد ۱۳۳۴، صراحتاً به برخی مفاد نشریات آن که مخفیانه منتشر می‌شده است، اشاره کند.

🔴 هرچند مداخله خارجی در کودتا علیه دولت ملی، مخفیانه و پنهان بود اما افکار عمومی به سبب پیوند مستحکم با دولت و ضعفی که در انسجام ائتلاف مخالفین سراغ داشت، نمی‌توانست بپذیرد که این تحول بی‌دخالت خارجی صورت گرفته باشد. در این رابطه یک تلگرام سری از سوی سفارت آمریکا به وزارت خارجه این کشور که تنها دو روز پس از کودتا ارسال شد، قابل توجه است. تلگرامی که با این عبارات شروع می‌شد: "متاسفانه این تصور در حال گسترش است که سفارت آمریکا، یا دست کم دولت این کشور، با پول و کمکهای فنی، در سرنگونی دولت مصدق و استقرار حکومت زاهدی نقش داشته است." [۲]

🔴 تحلیل این دو واکنش متفاوت می‌تواند کمک کار رهبران امروز ایران در یک انتخاب خطیر راهبردی میان مشی پهلوی اول و نخست وزیر دولت ملی باشد. این که چرا افکار عمومی ایران دو واکنش متفاوت به مداخله‌ی خارجی در برکناری رضاشاه و مصدق نشان داده است آن هم در حالی‌که هیچ مورخ و پژوهشگر منصفی نمی‌تواند انکار کند که رضا شاه چه نقش مهمی در نوسازی ایران داشته و در عوض مصدق متهم است به این که در دوران صدارت او "یک بندر که هیچ، حتی یک پل هم ساخته نشد!" [۳]

🔴 یک پاسخ ساده شاید این باشد:
سیاست‌های رفاهی را نباید رشوه به طبقات مختلف اجتماع تلقی کرد و انتظار داشت تا این طبقات در بزنگاه‌ها به عنوان نیروهای حامی و پاسدار قدرت مستقر عمل کنند. این سیاستها با توانمندسازی تدریجی گروههای هدف، به نیازهای جدیدی دامن می‌زنند که اگر به موقع پاسخ لازم را دریافت نکند، خود این گروه‌های برخوردار از مزایای رفاهی به عنوان نیروهای مخالف وارد میدان شده و علیه قدرت مستقر عمل می‌کنند. از این منظر، سخن نیروهایی که مدام خطر مداخله‌ی خارجی را گوشزد می‌کنند درنمی‌گیرد اگر در مواجهه با حاکمان، زبان در کام بگیرند و آنها را دعوت به رعایت حقوق اساسی ملت نکنند؛ زیرا در این صورت دور از انتظار نخواهد بود که استیصال در تغییر توسط نیروی داخلی، مداخله خارجی را تئوریزه کرده و به آن مشروعیت ببخشد.

ارجاعات:
[۱] گذشته چراغ راه آینده است، جامی، ص ۱۱۱
[۲] اسناد سیاسی سفارت آمریکا در تهران، جان پی.گلنون، ترجمه محمد آقاجری، ص ۳۲۲
[۳] خاطرات و تالمات، محمد مصدق، ص ۲۷۵


🛫 @iranfardamag



🖍 پ.ن.
نظریه #آبراهام_مزلو بند پایانی جستار بالا را پشتیبان است.

✍️خردسرای فردوسی یزد


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰


گفتار هفتم :
عملیات نیروهای آمریکا در #دالان_ایران در روزهای اشغال از سوی متفقین در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۱ـ۱۹۴۵ برابر با ۱۳۲۰ـ۱۳۲۴)


☑️ در جریان جنگ جهانی دوم، ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود، اما موقعیت ژئوپلیتیکی و راه‌آهن سراسری ایران برای متفقین بسیار مهم بود.
مستند یک‌‌ساعته پیوست -که نمایشگر مجموعه‌ای از فعالیت‌های نیروهای آمریکا در #دالان_ایران است- شوربختانه بی‌صداست.
به هر روی این بهترین مستند برای قرار گرفتن در محیط #دالان_ایران آن روزگار و آشنایی بیش‌تر با آن است.

#مستند
🛫 @tarikhandishi


🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا در این ماه، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ را از آبشخورهای گوناگون و در قالبهای گوناگون ارایه نماید.
هرچند بسیار دشوار است ولی تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.


☑️ دیدگاه‌های آگاهان -با هر سوی‌گیری!- یاری‌گر خواهد بود.
تنها قید، احترام متقابل و پرهیز از توهین و برچسب‌زدن است.


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

#نوای_ماندگار🎼

🎶خاک من
اجرای گروهی هنرمندان

آهنگ: زنده‌یاد#احمد_پژمان
شعر : بانو #هما_میرافشار

با آرزوی روان هنرمند تازه‌درگذشته، شادروان استاد #احمد_پژمان


خفته بر لب‌های کوچه
نغمه‌های آشنایی
در خیابان‌های ساکت
مانده تنها رد پایی

خاک من کو خاک من کو
خانه‌ی من در وطن کو
ای خدا این جا وطن نیست
عشق من ایران من کو


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

نگاهی به نشست فرهنگی
انجمن شاهنامه فردوسی یزد
و خردسرای فردوسی یزد

هنگام : شنبه هشتم شهریور ۱۴۰۴
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد


🆔 @shahname_yazd

👌صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را
تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید

دیدار نخستین روداوه با زال
شاهنامه خوانی نوباوه آینده‌ساز ایران #کیان_بخششی
(گرانمایه تیزهوش شش ساله)


چُنین تا سَپیده برآمد ز جای
تَبیره برآمد ز پرده‌سَرای

پس آن ماه را شاه پَدرود کرد؛
برِ خویش تار و برش پود کرد!

سر میژه کردند هر دو پُر آب
زُوان برگُشادند بر آفتاب،

که «ای فرِّ گیتی یَکی لخت نیز
یَکایَک ببایِست پردخت نیز،
❤️‍🔥 ❤️‍🔥 ❤️‍🔥


نشست انجمن شاهنامه فردوسی یزد و خردسرای فردوسی یزد
هنگام : شنبه هشتم شهریور ۱۴۰۴
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد


🆔 @shahname_yazd

🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

به بهانه سالگرد رویدادهای #شهریور_۱۳۲۰ و اشغال ایران

✍️ #علی_مرادی_مراغه‌ای
@tarikhanehmoradi

✅در «تاریخِ بی ‌قرار ما» حوادث تلخ زیادی وجود دارد که هر کدام زخمی بر دل این ملک نشانده است؛ اما تلخترین اتفاقات همیشه زمانی بر سر کشور و مردم آوار شده که در اثر استبداد ، عقلای قوم و مردان استخواندار و نخبگان، خانه نشین و از حوزه سیاست به حاشیه رانده شده و جامعه از عقلانیت و خرد آنان بی‌بهره مانده و هشدارهای لازم برای اعلام خطر یا وجود نداشته و یا ناشنیده مانده و معمولا کشور با یک حمله خارجی ویرانگر مواجه می‌شده که به نمونه‌های تلخی چون حمله مغول، شورش و حمله محمود افغان یا در دوره معاصر به حمله متفقین در ۱۳۲۰ش می‌توان اشاره کرد...

🌾در آن زمان #ساعد_مراغه‌ای سفير ايران در مسكو بود او که از مردان پخته بود گزارش بسیار مهمی به دفتر مخصوص رضاشاه، ارسال می‌کند؛ اما یکدندگی دیکتاتور مانع شنیدن حقیقت می‌گردد! چرا که اصلا به مشورت اعتقادی نداشت و در آخرین دیدار با کابینه‌اش، گفته بود که راز موفقیتش این بوده که هرگز با کسی مشورت نکرد! (مقاومت شکننده، جان فوران...ص۳۸۱).
ساعد از زبان سفير تركيه نوشته بود «كه اوليای تركيه يقين و اطمينان كامل دارند كه فتح و ظفر بالاخره نصيب انگليسیها و متفقین خواهد بود». امّا رضاشاه بلافاصله خشمگین شده و رئيس دفترش به ساعد پاسخ می‌دهد: «بر حسب فرمان مبارك تذكراتی ابلاغ می‌نمايد... این حرفها، تبليغاتی بيش نيست؛ اگر قضايا روشن شود از اينجا به جنابعالی دستور لازم داده می‌شود» (اسناد نقص بی طرفی ايران، محمد تركمان...ص ۷۱).
این کلمه «از اینجا» جالب است!

🌾هنگامی‌که متفقین راههای کمک به روسیه را بررسی کردند امن‌ترین راه، دو کشور ترکیه و ایران بود که هر دو هم اعلام بی‌طرفی کرده بودند. اما چون ترکیه دارای ارتشی قوی بود و امکان مقاومت مخصوصا در تنگه بسفر و داردانل در مقابل قوای انگلیسی داشت، ایران به عنوان #پل_پیروزی انتخاب گردید. چون متفقین می‌دانستند که ارتش ایران قدرت مقاومت ندارد. در آستانه اشغال ایران، جاسوسان شوروی چنان اطلاعات دقیقی از ارتش ایران و تجهیزات آن گردآوری کرده بودند که حتی در آن زمان برای خود مورخین ایرانی چنان دقیق شناخته شده نبود!
این اطلاعات از میزان عمق رودخانه‌ها تا ارتفاعات کوهها را شامل می‌شد! در گزارشی دیگر که جاسوسان شوروی بعدا در ۲۳۶ برگ از وضعیت ارتش ایران تهیه کرده اند چنین آمده بود:
«تعداد کل ارتش ایران ۱۲۳۰۰۰ نفر و تعداد افسران ۹۰۰۰ نفر هستند؛ وزیر جنگ دو نفر معاون دو نفر ژنرال ستاد، ۱۷نفر ژنرال عملیات ۳۴ نفر سرتیپ؛ ۳۳۸ نفر سرهنگ؛ ۲۳۹ نفر سرهنگ دوم؛ ۳۲۰ نفر سرگرد؛ ۱۴۷۰ سروان؛ ۱۹۶۰ نفر ستوان یکم؛ ۱۲۴۷ نفر ستوان دوم؛ ۸۷۰ نفر ستوان سوم ارتش را اداره می‌کنند»
Həsənli C.P.Günеy: Azərbaycan:Tеhran-Bakı-Moskva arasında (1939-1945)...S.66.

سازمان اطلاعات ارتش شوروی نه تنها ترکیب نظامی ارتش ایران را چنین دقیق شناسایی کرده بود حتی اسم و مشخصات و حتی آدرس و نقشه خانه آنها را هم تهیه کرده بود! (همان منبع)
بنابراین، متفقین دقیقا می‌دانستند که ارتش رضاشاه قدرت ایستادگی در مقابل آنها را ندارد.

🌾اولین تذکر برای اخراج فوری اتباع آلمانی در ۲۵ مرداد ۱۳۲۰ ش به دولت ایران داده شد اما دولت ایران طفره رفته و اعلام کرد که آلمانی‌ها در ایران تحت کنترل هستند. اما متفقین راضی نشده تذکر دوم را دادند. اما حکومت ایران که منتظر نتیجه جنگ و پیروزی آلمان بر شوروی بود سیاست دفع‌الوقت را انتخاب کرده همان پاسخ قبلی را دوباره تکرار کرد.
درخواست اخراج آلمانی‌ها از ایران بهانه‌ای بیش نبوده اما حکومت رضاشاه کاملا آچمز شده بود!
اولا، درخواست اخراج آلمان‌ها بهانه بود حتی اگر ایران آنها را اخراج می‌کرد باز هم اسناد نشان می‌دهد که آنان ایران را اشغال می‌کردند.
ثانیا. اخراج آلمانها از سوی ایران به منزله اقدامی خصمانه علیه آلمان تلقی می‌شد و چه بسا آلمانِ در حال پیشروی در خاک روسیه، می‌توانست پس از پیروزی بر روسیه به سراغ ایران آمده و دست به اقدامی تلافی‌جویانه بزند...

🌾در همین زمان، قبل از حمله و به حرکت درآمدن قوای نظامی متفقین، ابتدا مطبوعات، رادیوها و رسانه‌های تبلیغاتی بر علیه حکومت رضاشاه به حرکت درآمده و در عرض دو ماه، تصویری اهریمنانه از حکومت ایران ارائه شد و آنوقت ارتشهای متفقین حمله خود را آغاز کردند...

https://media.khabaronline.ir/d/2023/06/13/4/5867153.jpg?ts=1686664518000

نگاهی به جنگ جهانی دوم و اشغال ایران از سوی متفقین

🗣 استاد #جلال‌الدین_پورکافی
🗣 استاد #مهدی_مدرسی_سریزدی


نشست انجمن شاهنامه فردوسی یزد و خردسرای فردوسی یزد
هنگام : شنبه هشتم شهریور ۱۴۰۴
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد


🆔 @shahname_yazd


🔭 «خردسرای فردوسی یزد» برآن است تا در این ماه، مجموعه‌ای از آگاهی‌ها در باره رویدادهای شهریور ۱۳۲۰ را از آبشخورهای گوناگون و در قالبهای گوناگون ارایه نماید.
هرچند بسیار دشوار است ولی تلاش شده تا مطالب دور از هر سوی‌گیری سیاسی و با پرهیز از داوری گزیده و ارائه شوند. داوری با یاران.

به یاری یزدان.


☑️ در جریان جنگ جهانی دوم، ایران اعلام بی‌طرفی کرده بود، اما موقعیت ژئوپلیتیکی و راه‌آهن سراسری ایران برای متفقین بسیار مهم بود.

☑️ سوم شهریور ۱۳۲۰ شوروی از شمال و بریتانیا از جنوب و غرب به ایران حمله کردند. بهانهٔ رسمی آنان حضور کارشناسان آلمانی در ایران بود.

☑️ دیدگاه‌های آگاهان -با هر سوی‌گیری!- یاری‌گر خواهد بود.
تنها قید، احترام متقابل و پرهیز از توهین و برچسب‌زدن است.


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd

‌#نوای_ماندگار🎼

🎶مرد تنهای شب
زنده‌یاد #حبیب_محبیان


تـرانه‌ : زنده‌یاد #سعید_قائم‌مقامی
آهنگ : زنده‌یاد #حبیب محبیان


بی فکر فردا ؛با خود و تنها؛
عابر این شبها منم!
من مرد تنهای شبم
مهر خموشی بر لبم
من مرد تنهای شبم
صد قصه مانده بر لبم!


شب آرام


🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd