#ایمونولوژی

تست آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA)

▫️نمونه‌ای از سرم رقیق شده بیمار، به یک لایه سلول که روی لام شیشه ای قرار دارد، اضافه می‌شود.  اگر سرم بیماری حاوی آنتی‌بادی‌هایی‌ باشد که به آنتی‌ژن موجود در هسته‌های سلول‌های روی لام متصل شود، یک پیوند ایجاد می‌گردد.
سپس یک آنتی‌بادی ضد IgG نشاندار شده با فلورسنت به لام اضافه می‌شود. این کار برای تشخیص آنتی‌بادی  سرم بیمار که به هسته سلولی متصل شده است، انجام می‌شود. سپس نمونه با میکروسکوپ فلورسانس بررسی خواهد شد.
در این آزمایش اطلاعات مربوط به وجود آنتی‌بادی ضد هسته‌ای به دست می‌آید. همچنین ممکن است از روی الگوی رنگ آمیزی هسته‌ای و مشاهده میکروسکوپی آن، اختلالات خودایمنی خاص نیز شناسایی شوند.

بیماری‌های مرتبط با ANA

▫️زمانی که اتوآنتی‌بادی‌ها به سلول‌های خودی بدن حمله‌ور شوند، به بیماری‌های خودایمنی دچار می‌شوید. برخی از رایج‌ترینِ این بیماری‌ها عبارتند از:

•لوپوس اریتماتوس سیستمیک (شایع‌ترین نوع لوپوس)

•آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)

•اسکلرودرمی

•سندرم شوگرن

#میکروب‌شناسی🦠

▫️محیط‌های کشت باکتری🧫

محیط کشت (Culture Media)، پایه تمام میکروب‌شناسی آزمایشگاهی است و به میکروب‌ها امکان رشد و مطالعه در شرایط کنترل‌شده را می‌دهد. محیط‌ها بر اساس ترکیب مواد مغذی، انتخابی بودن و قابلیت افتراقی به انواع مختلف تقسیم می‌شوند:


1. محیط‌های غنی / عمومی (General Purpose Media)
رشد طیف وسیعی از باکتری‌ها را فراهم می‌کنند.

مثال: Nutrient agar, Tryptic Soy agar (TSA)

کاربرد: کشت اولیه نمونه‌ها، تولید کلنی برای آزمون‌های تکمیلی، رشد باکتری‌های نیازمند شرایط استاندارد.


2. محیط‌های انتخابی (Selective Media)
مهار رشد گونه‌های ناخواسته و اجازه رشد گونه هدف.

مثال: MacConkey agar (مهار باکتری‌های گرم مثبت، رشد گرم منفی)، Mannitol Salt agar (تجمع استافیلوکوک‌ها در غلظت بالای نمک).

کاربرد: جداسازی گونه‌های خاص از نمونه‌های پیچیده، آماده‌سازی برای آزمون‌های تشخیصی بعدی.


3. محیط‌های افتراقی (Differential Media)
تفاوت دادن بین میکروب‌ها بر اساس ویژگی‌های بیوشیمیایی یا فیزیولوژیک.

مثال‌ها:
MacConkey agar: تفکیک باکتری‌های لاکتوز‌تخمیرکننده و غیرتخمیرکننده.

Blood agar: افتراق بر اساس همولیز (α, β, γ).


کاربرد: شناسایی اولیه باکتری‌ها، کمک به تشخیص بالینی.


4. محیط‌های ترکیبی انتخابی + افتراقی.
ترکیبی از انتخابی و افتراقی، برای جداسازی و شناسایی سریع.

مثال: MacConkey agar، Mannitol Salt agar

کاربرد: غربالگری سریع نمونه‌های بالینی و تعیین خصوصیات کلنی.


5. محیط‌های نگهدارنده / حمل (Transport Media)
حفظ نمونه‌ها بدون رشد یا تخریب میکروب‌ها.

مثال: Amies, Stuart

کاربرد: حمل نمونه‌های بالینی از محل جمع‌آوری تا آزمایشگاه.


6. محیط‌های تخصصی / مولکولی (Specialized / Molecular Media)
طراحی شده برای رشد میکروب‌های خاص یا بررسی خصوصیات ژنتیکی/بیوشیمیایی.

مثال:
Lowenstein–Jensen agar Mycobacterium tuberculosis
Sabouraud agar → قارچ‌ها

کاربرد: تحقیقات، شناسایی میکروب‌های دشوار رشد، مطالعات مولکولی و تشخیص اختصاصی.


🔺انتخاب محیط مناسب به نوع نمونه، نوع میکروب و هدف آزمایش بستگی دارد. همچنین دمای مناسب و زمان انکوباسیون بر رشد و ظاهر کلنی‌ها اثر مستقیم دارد.
محیط‌های انتخابی و افتراقی باعث تسهیل شناسایی اولیه و کاهش نیاز به تست‌های تکمیلی می‌شوند.
تفسیر نتایج همیشه باید همراه با Gram stain، آزمون‌های بیوشیمیایی یا مولکولی انجام شود.

@SAMLS_GMU

🔬 نسخه جدید اپلیکیشن تخصصی علوم آزمایشگاهی منتشر شد!

اگه دانشجوی علوم آزمایشگاهی هستی یا کارشناس این حوزه، این اپ مخصوص خود توئه!

✅ اطلاعات تخصصی تمام بخش‌های آزمایشگاه (هماتولوژی، بیوشیمی، میکروب، ایمونولوژی و...)
✅ آموزش گام‌به‌گام انجام آزمایش‌ها
✅ تصاویر باکیفیت از مراحل، دستگاه‌ها و نمونه‌ها
✅ مناسب برای مطالعه، آموزش، کار عملی و مرور سریع

📲 این یه جزوه نیست؛ یه آزمایشگاه همراهه!
🌐 دانلود مستقیم از سایت:

🔗 www.tataklab.ir
🔗 www.tataklab.com

🧪 علم آزمایشگاهی رو حرفه‌ای یاد بگیر، همیشه همراهت داشته باش!

#هماتولوژی

🎭 کم‌خونی داسی‌شکل

🔬 چی می‌شه که گلبول قرمز داسی می‌شه؟

هموگلوبین (Hb)، اون پروتئینیه که توی گلبول‌های قرمز هست و اکسیژن رو جا‌به‌جا می‌کنه. حالا اگه یه جهش ژنتیکی کوچیک توی ژن β-گلوبین اتفاق بیفته (فقط یه حرف اشتباه توی دستور ژنتیکی!)، به جای گلوتامیک اسید، والین قرار می‌گیره.

نتیجه؟
⬇️
هموگلوبین S ساخته می‌شه، که وقتی اکسیژن کم میاد، مثل لِگو به هم می‌چسبه و یه زنجیره سفت درست می‌کنه. این زنجیره گلبول بیچاره رو از گرد به یه داس (هلالی) تبدیل می‌کنه! 🌙


🩸 وضعیت خونی چه شکلی می‌شه؟

تو آزمایش خون این افراد معمولاً می‌بینی:
• کم‌خونی نرموکروم نرموستیک (اندازه و رنگ RBC نرمال ولی تعدادش کمه)
• افزایش رتیکولوسیت (نشونه‌ی فعالیت زیاد مغز استخوان برای جبران)
• بالا رفتن بیلی‌روبین غیرمستقیم و LDH
• کاهش هاپتوگلوبین (چون توسط هموگلوبین آزاد خورده می‌شه!)
• تو اسمیر محیطی: سلول‌های داسی‌شکل، سلول‌های ‌تارگت 🎯 و هاول ژولی بادی


💢 بحران‌های دردناک: درد بی‌دعوت!

گلبول‌های داسی‌شکل به راحتی گیر می‌افتن توی رگ‌های باریک. نتیجه؟
⬇️
انسداد رگ، کاهش خون‌رسانی، درد شدید، و گاهی مرگ بافت‌ها!
اسم اینو گذاشتن: بحران داسی‌شکل یا Vaso-occlusive crisis.
دست، پا، قفسه سینه، مغز، و طحال جزو قربانیان محبوب هستن.


🧠 مغز استخوان: قهرمان پشت پرده

وقتی بدن متوجه می‌شه گلبول‌ها دارن زودتر از موعد می‌میرن، اریتروپویتین از کلیه میاد وسط، مغز استخوان رو به کار می‌ندازه.
این وسط ممکنه صورت استخوانی بشه، پیشانی برجسته شه (Frontal bossing)، و حتی توی عکس رادیولوژی جمجمه شبیه “برس” دربیاد! 🦴


🧪 تست‌های تشخیصی چیا هستن؟
• الکتروفورز هموگلوبین: نبود HbA، حضور زیاد HbS، شاید کمی HbF
• تست داسی‌شکل شدن سلول‌ها: مثبت
• تجزیه خون: آنمی + رتیکولوسیت بالا + اسمیر خاص


🧬 وراثت: بازی ارث و میراث ژنی

کم‌خونی داسی‌شکل یه بیماری اتوزومال مغلوبه، یعنی اگه از مامان و بابا هر دو ژن معیوب بگیری، بیماری کامل رو داری (HbSS).
اگه فقط از یکی بگیری (HbAS)، بهش می‌گن سیکل‌سل تریت که معمولاً علائم نداره، ولی تو شرایط خاص می‌تونه دردسرساز شه.


💊 درمان و مراقبت
• هیدروکسی‌اوره: شاه‌کلید درمانه! باعث می‌شه هموگلوبین F بیشتر ساخته بشه و جلوی داسی شدن رو بگیره.
• انتقال خون در بحران‌های شدید
• پیوند مغز استخوان: تنها روش درمان قطعی
• مراقبت حمایتی: مایعات، مسکن، پیشگیری از عفونت و واکسیناسیون


🌍 یه نکته‌ی جالب ژنتیکی

حامل‌های HbS (یعنی افراد با سیکل‌سل تریت) در برابر مالاریا (پلاسمودیوم فالسی‌پاروم) تا حدی مقاوم‌ترن!
پس یه جورایی این جهش توی مناطق مالاریاخیز، بیشتر باقی مونده. 🎯


📌 جمع‌بندی:

کم‌خونی داسی‌شکل یعنی وقتی یه نقطه کوچیک توی DNA می‌تونه دنیای یه گلبول رو زیر و رو کنه!
از مولکول تا مغز استخوان، همه درگیرن. این بیماری هم یک چالش پزشکیه، هم یک درس فوق‌العاده درباره‌ی تأثیر جهش‌های ژنی.
@SAMLS_GMU

#هماتولوژی

🩸 تالاسمی بتا به زبان ساده اما علمی 😎

خب بریم سراغ یکی از معروف‌ترین بیماری‌های خونی ارثی: تالاسمی بتا!
اگه دوست داری بدونی چرا بعضی‌ها همیشه کم‌خونن، صورت استخوانی دارن یا مدام خون می‌گیرن، اینجا دقیقاً جای درستیه. بزن بریم 👇


🧬 تالاسمی بتا چیه؟

تالاسمی بتا یه بیماری ژنتیکی‌ـه که به خاطر مشکل در ساخت زنجیره‌های بتا‌ی هموگلوبین به وجود میاد. این مشکل یا باعث میشه بتا کم ساخته بشه (که بهش می‌گیم β⁺)، یا کلاً ساخته نشه (β⁰).
وقتی زنجیره بتا کم باشه، زنجیره آلفا بی‌جفت می‌مونه، جمع میشه و توی سلول‌های خون‌ساز رسوب می‌کنه. این باعث میشه سلول قبل از اینکه حتی از مغز استخوان بیاد بیرون، خودش نابود بشه!
به این اتفاق می‌گن اریتروپوئز ناکارآمد (یعنی تولید بی‌فایده‌ی گلبول قرمز).


😵 بدن چطوری واکنش نشون می‌ده؟

بدن وقتی ببینه خون کافی ساخته نمیشه، می‌خواد جبران کنه. چی کار می‌کنه؟ مغز استخوان رو گسترش می‌ده تا خون بیشتری بسازه.
این گسترش حتی به استخوان‌های صورت و جمجمه می‌رسه و باعث تغییر شکل ظاهری میشه؛ مثلاً پیشانی برآمده یا گونه‌های پهن.
گاهی بدن برای تولید خون، از جاهایی مثل کبد و طحال هم کمک می‌گیره (به این می‌گن هماتوپوئز خارج مغز استخوان).


🔬 آزمایش خون CBC چی نشون می‌ده؟

تو تالاسمی بتا، هموگلوبین معمولاً خیلی کمه. گلبول‌های قرمز کوچیک و کم‌رنگ هستن. به اینا می‌گن میکروسیتیک هیپوکرومیک.
اندازه سلول‌ها هم یکنواخت نیست، پس RDW بالا میره.
نکته جالب اینه که برخلاف آنمی‌های دیگه، تعداد رتیکولوسیت‌ها خیلی بالا نیست، چون خون‌سازی ناکارآمده و سلول‌ها هنوز تو مغز استخوان از بین می‌رن!


🧫 در اسمیر خون چی می‌بینیم؟

اگر یک قطره خون این افراد رو زیر میکروسکوپ نگاه کنیم، صحنه جالبی می‌بینیم!
گلبول‌های قرمز کوچیکن، رنگشون کمه، بعضیاشون شبیه تارگت یا هدف تیراندازی هستن، یه سری هم شکل عجیب‌غریب دارن.
حتی ممکنه گلبول‌های قرمزی رو ببینیم که هنوز هسته دارن (که نباید باشن)، یا سلول‌هایی با نقطه‌های آبی داخلشون (بازوفیلیک استیپلینگ).


⚡ چه جوری تشخیص می‌دیم؟

مهم‌ترین راه تشخیص، تست الکتروفورز هموگلوبین یا HPLC هست.
تو افراد مبتلا به تالاسمی بتا:
• مقدار هموگلوبین A یا خیلی کمه یا اصلاً وجود نداره
• هموگلوبین F (که نوزادان دارن) بالاست
• و در بعضی از انواع، هموگلوبین A₂ هم افزایش پیدا می‌کنه

در واقع، اگه HbA₂ بیشتر از ۳٫۵٪ باشه، خیلی به نفع تالاسمی بتا مینور یا همون فرم خفیفه.



🔍 فرقش با آنمی فقر آهن چیه؟

ممکنه CBC خیلی شبیه باشه، چون هر دو کم‌خونی میکروسیتیک هیپوکرومیک می‌دن.
اما تو فقر آهن، آهن و فریتین خون پایینه؛ تو تالاسمی آهن معمولا نرمال یا حتی زیاده.
اگه بدون اینکه آهن پایین باشه، فردی گلبول‌های قرمزش کوچیک و کم‌رنگ باشن و HbA₂ش هم بالا باشه، احتمال تالاسمی بالاست.


🧩 انواع تالاسمی بتا

تالاسمی بتا به سه شکل اصلی دیده میشه:

۱. ماژور: شدیدترین نوعه، کودک از چند ماهگی آنمی شدید پیدا می‌کنه و باید مرتب خون بگیره. صورت استخوانی، بزرگی کبد و طحال، مشکلات رشد و اضافه‌بار آهن از عوارضشن.

۲. اینترمدیا: یه جور تالاسمی متوسطه. نیاز به خون‌گیری داره، ولی نه به طور مداوم.

۳. مینور (یا صفت حامل): معمولاً علائمی نداره. فرد سالمه ولی آزمایشات خونش غیرطبیعیه. این فرم بیشتر توی غربالگری ازدواج یا چک‌آپ‌ها کشف میشه.

📌 جمع‌بندی سریع

✅ هموگلوبین بتا کم یا غایبه
✅ گلبول‌های قرمز کوچولو و کم‌رنگن
✅ خون‌سازی ناکارآمده و مغز استخوان گسترش پیدا می‌کنه
✅ تو اسمیر: تارگت سل، RBC هسته‌دار، استیپلینگ و اشکال عجیب
✅ HbA₂ و HbF بالا می‌رن
✅ با فقر آهن فرق داره، حواست باشه اشتباه نگیری!
@SAMLS_GMU