tgoop.com/MorphoSyntax/881
Last Update:
☰
💎 نحو | اتوی بخار:
🔹 موصوف و صفت یا مضاف و مضاف‌الیه
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
ـ🅐ـ
□ می‌دانیم که پدیدهٔ انضمام (incorporation) می‌تواند از گروه‌های نحوی، واژهٔ مرکب بسازد؛ از جمله هر دو گروه نحوی موصوف و صفت، و نیز مضاف و مضاف‌الیه می‌توانند به واژهٔ مرکب تبدیل شوند:
□ گروه نحوی موصوف و صفت:
◄ جارویِ برقی، کاغذِ دیواری، تختهٔ سفید
□ واژهٔ مرکب:
◄ جاروبرقی، کاغذدیواری، تخته‌سفید
□ گروه نحوی مضاف و مضاف‌الیه:
◄ لباسِ عروس، معلمِ ریاضی، پسرِ عمه
□ واژهٔ مرکب:
◄ لباس‌عروس، معلم‌ریاضی، پسرعمه
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
ـ🅑ـ
□ در گروه نحوی موصوف و صفت، صفت بعدی معمولاً به انتهای گروه نحوی افزوده می‌شود:
◄ جارویِ برقی ژاپنی
◄ کاغذِ دیواری طرح‌دار
◄ تختهٔ سفید خارجی
□ در گروه نحوی مضاف و مضاف‌الیه، صفت معمولاً به بعد از هستهٔ گروه افزوده می‌شود:
◄ لباسِ توری عروس
◄ معلمِ جدید ریاضی
◄ پسرِ جوان عمه
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
ـ🅒ـ
□ در مورد گروه نحوی «اتوی بخار»، هفتاد درصد از پاسخ‌دهندگان گرامی پذیرفته‌اند که صفت «ژاپنی» به انتهای گروه نحوی افزوده می‌شود: «اتوی بخار ژاپنی».
□ شم زبانی نگارنده نیز با این گروه از رأی‌دهندگان همسوست و زنجیرهٔ «*اتوی ژاپنی بخار» را نمی‌پذیرد. بنابراین، رفتار نحوی گروه «اتوی بخار» به مجموعهٔ موصوف و صفت (مانند: جاروی برقی) نزدیک‌تر است، تا به مجموعهٔ مضاف و مضاف‌الیه (مانند: لباس عروس).
□ اگر این تحلیل درست باشد، «بخار» در «اتوی بخار» صفتی است که ویژگی «اتو» را نشان می‌دهد و رابطهٔ اضافی میان «اتو» و «بخار» برقرار نیست. در واقع، «اتوی بخار» همان «اتوی بخاری» است؛ مانند «ظرف نقره» که اگرچه «نقره» اسم می‌نماید، اما آن را باید «ظرف نقره‌ای» تلقی کرد و گروه وصفی دانست. شواهد نحوی دیگر نیز این گمان را تقویت می‌کنند که ساخت یادشده، گروه وصفی است.
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
✍🏿 پی‌نوشت:
ساحت نحو برخی گروه‌های وصفی و اضافی را به همان شکل به سطح آوایی نمی‌رساند؛ بلکه فرایند انضمام لزوماً بر آنها اعمال می‌شود و در نتیجه، چنین نمونه‌هایی تنها به‌صورت واژهٔ مرکب بازنمون می‌شوند:
◄ مادرِ بزرگ ← مادربزرگ
◄ راهِ بزرگ ← بزرگ‌راه
◄ راهِ آهن ← راه‌آهن
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
@MorphoSyntax
BY MorphoSyntax
Share with your friend now:
tgoop.com/MorphoSyntax/881