tgoop.com/MorphoSyntax/481
Last Update:
☰
📝 ویرایش | معلوم و مجهول
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
● بخون ببین چطور نوشتم.
«عارف قزوینی، موسیقی‌دان، سخن‌سرا و تصنیف‌ساز اهل ایران در سال ۱۲۵۹ خورشیدی از مادر زاده شد. صرف و نحو عربی و فارسی توسط پدر بزرگوارش به او آموزش داده شد. عارف خوش‌نویس هم بود و خط شکسته و نستعلیق توسط او خوب نوشته می‌شد. در هفده‌سالگی، توسط دختری به‌نام خانم‌بالا مورد علاقه قرار گرفت و پنهانی با او ازدواج کرد. اما وقتی خانوادۀ دختر از این اتفاق مطلع شدند، عارف یک‌چند توسط یکی از دوستانش به رشت برده شد و پس از بازگشت . . . »
○ چرا این طوری نوشتی؟ بذار برات درست کنم.
● نه، دست نزن. همین‌طوری خوبه.
○ آخه چرا؟! برای چی در متن‌ات از این همه جملۀ مجهول استفاده کردی؟
● دایرةالمعارفی که دارم براش مدخل می‌نویسم، کلمه‌شمار پول می‌ده. اگه فعل‌ها رو به معلوم تبدیل کنی، جمله‌ها کوتاه می‌شن.
○ لااقل عبارت «از مادر» رو حذف کن. آخه کی از پدر زاده می‌شه؟!
● دست به متن من نزن!
ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ
🖊 به‌کارگیری فعل مجهول در زبان، دلایل مختلفی دارد که در کتاب‌های دستور زبان و نگارش به آنها اشاره شده است (از قضا همین فعلی که الآن خواندید)؛ از جمله نامشخص بودن کنشگر یا کم‌اهمیت بودن آن در برابر مفعول و کنشی که رخ داده است.
🖊 البته به‌نظر می‌رسد که استفادۀ افراطی از ساخت مجهول و تبدیل بی‌رویهٔ جهت معلوم به مجهول در گزارش‌های خبری، متن‌های علمی و به‌ویژه چکیدهٔ رساله‌ها و مقالات، تا اندازۀ زیادی تحت تأثیر زبان انگلیسی رخ داده است.
🖊 در انگلیسی، یکی از انگیزه‌های مجهول کردن فعل، مبتداسازی مفعول است تا از این رهگذر، گروه اسمی مفعول به آغاز جمله انتقال یابد و کنشگر، در درون عبارت کُنادی، جایگاه پایین‌تری در ساختار نحوی بیابد:
❂ Active:
► The postman is delivering the mail.
❂ Passive:
► The mail is being delivered by the postman.
🖊 نحو توانمند زبان فارسی به‌جز مجهول‌سازی، راه‌های دیگری نیز پیش پایمان گذاشته است و اگر می‌خواهیم از اشاره به کنشگر بپرهیزیم، یا مفعول را با انتقال به آغاز جمله برجسته کنیم، امکانات دیگری هم در اختیار داریم. آوردن فعل سوم شخص جمع و جای‌گردانی مفعول در جملۀ معلوم، از ابزارهایی‌اند که به کمک آنها می‌توانیم از ساخت مجهول غیرضروری اجتناب کنیم، مانند نمونه‌های آشنای زیر:
❂ فعل سوم شخص جمع:
◄ کیف پولم در مترو دزدیده شد.
◄ کیف پولم را در مترو دزدیدند.
❂ مبتداسازی مفعول:
◄ کیف پولم توسط پلیس مترو پیدا شد.
◄ کیف پولم را پلیس مترو پیدا کرد.
✔️Voice = جهت
✔️Active = معلوم
✔️Passive = مجهول
✔️By phrase = عبارت کنادی
✔️Scrambling = جای‌گردانی
✔️Topicalization = مبتداسازی
@MorphoSyntax
BY MorphoSyntax
Share with your friend now:
tgoop.com/MorphoSyntax/481