tgoop.com/Minavash/1214
Last Update:
📘میرزاکوچک‌خان جنگلی
📝فخرائی - کسروی - بهار
از مهم‌ترین و مستندترین کتابهای نوشته‌شده دربارۀ میرزاکوچک‌خان جنگلی، شاید بتوان به کتاب مشهور «سردار جنگل»، اثر ابراهیم فخرایی اشاره نمود که مورد تمجید بزرگانی چون ایرج افشار، سعید نفیسی و دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن قرار گرفته است.
یونس استادسرایی (۱۲۵۷-۱۳۰۰)، مشهور به میرزاکوچک‌خان جنگلی، در استادسرایِ رشت در خانواده‌ای متوسط دیده به‌جهان گشود (فخرائی، ۱۳۵۷: ۳۵). به ورزش علاقه‌مند بود، دخانیات مصرف نمی‌کرد و در آخرین سال‌های عمر خویش ازدواج نمود (همان: ۳۶-۳۷). میرزا یک ایرانی ایده‌آلیست و مردی به‌غایت مذهبی بود (همان: ۳۸). به استخاره اعتقاد عجیبی داشت (همان: ۳۷). ابتدا مشق آخوندی می‌کرد، اما در ادامه به سبب حوادث کشور مسیر افکارش را تغییر داد و عبا و نعلین و عمامه را به تفنگ و فشنگ مبدّل ساخت (همان: ۳۵) و درنهایت در گریز از دشمنان خود، بر اثر سرما و یخ‌زدگی، وفات یافت (همان: ۳۸۹).
دربارۀ میرزاکوچک‌خان جنگلی سخنان موافق و مخالف متعددی وجود دارد. تا آنجا که بسیاری او را مردی فهمیده، شجاع و دلسوز کشور معرفی کرده و برخی نیز مانند احمد کسروی و ملک‌الشعرای بهار به نقد وی پرداخته‌اند. کسروی در کتاب «تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان»، ضمن اقرار به عدمِ‌اطلاعات کافی از میرزاکوچک‌خان و تحسین او به‌خاطر نبرد با بیگانگان، می‌نویسد:
جنگلیان برای دشمنی با انگلیسان با آلمان و عثمانی [و در گام بعدی با روسیه] بستگی پیدا کرده بودند و سرکردگان اتریشی درمیان خود می‌داشتند... این می‌رساند که مردان کوتاه‌بین و ساده‌ای هستند و از دوراندیشی و شناختن سود و زیان کشور بی‌بهره می‌باشند (کسروی، ۱۳۵۷: ۲/ ۸۱۲ الی۸۱۴).
ملک‌الشعرای بهار هم در کتاب «تاریخ مختصر احزاب سیاسی»، میرزاکوچک‌خان جنگلی را متّهم به قدرت‌خواهی نموده و معتقد است که قصد میرزا تصرّف ایران و تشکیل یک حکومت مرکزی صالح نبوده است و تنها به داشتن همان ولایت تحت امر خویش راضی بوده است (ملک‌الشعرای بهار، ۱۳۵۷: ۱/ ۱۵۹).
منابع:
_ فخرائی، ابراهیم، ۱۳۵۷، سردار جنگل، تهران، جاویدان.
_ کسروی، احمد، ۱۳۵۷، تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان، تهران، امیرکبیر.
_ ملک‌الشعرای بهار، ۱۳۵۷، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی.
https://www.tgoop.com/Minavash
BY میناوش
Share with your friend now:
tgoop.com/Minavash/1214