زندگی به من بازگردانده شد
و من اینجا در مقابل زندگی هستم
چونان کسی که به لباسی نگاه می‌کند
که نمی‌تواند آن را به تن کند.

شارلوت دلبو، پس از بازگشت از اردوگاه مرگ

📖 پسافاجعه نوشتهٔ سوزان برایسون، زن فیلسوفی است که چهارم ژوئیۀ ۱۹۹۰ در جنوب فرانسه، در مسیر پیاده‌روی صبحگاهی، مهاجمی از پشت به او حمله می‌کند، سخت کتکش می‌زند، تجاوز می‌کند و پس از خفه کردنش او را که مرده می‌پندارد همان‌جا رها می‌کند. سوزان اما از مرگ حتمی نجات می‌یابد اگرچه جهانش نابود می‌شود و تحصیلات و دانشش، به زندگی‌اش معنایی نمی‌بخشد و باورهایش دربارۀ ماهیت خود و جهان فرومی‌شکند.

او سرانجام ده سال بعد، موفق می‌شود روایت همراه با تحلیل خود را از این اتفاق منتشر کند. اینکه چطور وقتی «بیشتر از خودش عمر کرده» با خویشتن تازه و روان‌زخم (ترومای) پس از فاجعه کنار آمده است. پسافاجعه کتاب خوش‌خوانی‌ست با ترجمه‌ای روان که به‌سختی می‌توان آن را زمین گذاشت. اگرچه بر خشونت جنسی متمرکز است، اما چهرهٔ بسیاری از ما با تروماهای ریز و درشت‌مان، در آن قابل تشخیص است. آن لحظه‌ای که احساس کرده‌ایم رنجی را تجربه کرده‌ایم که سزاوارش نبوده‌ایم. از تجربهٔ جنگ، خشونت، تجاوز، اسیدپاشی، شکنجه، بازداشت، بازجویی و تحقیرشدن گرفته تا تجربهٔ اخراج از کار، تعرض محارم، ترک‌شدن توسط والدین یا یار و معشوق؛ تجربیاتی که باعث شده از خودمان بپرسیم: «نکند که واقعاً بیدارم و این کابوس نیست؟»

کتاب اطمینان می‌دهد: «شما هرگز مانند قبل نمی‌شوید، اما می‌توانید بهتر از قبل شوید». اعتمادتان به جهان و آدمها نابود می‌شود، ولی راه‌هایی هست که کمک می‌کند دوباره و جور دیگری از نو به جهان برگردید: آسیب‌دیده، حساس‌تر، ولی هشیارتر، پَروادارتر و احتمالاً اخلاقی‌تر.

برایسون در بخشی از کتاب به ایدۀ «خودمختاری/خودآیینی» در فلسفه اشاره می‌کند: ایده‌ای که «من» را منبع کنشگری و انتخاب آزاد می‌داند. او می‌گوید این خودِ خودآیین در فاجعه می‌شکند و خرد می‌شود. بازمانده از یک فاجعه با خود پیشین‌اش یکی نیست و نیاز به کمک مشاوران و همراهان همدل دارد تا «خودش را پیدا کند». او به نفع این ایدۀ زنانه‌نگر استدلال می‌کند که «خودمختاری/خودآیینی اساساً وابسته به دیگران است... خودمختاری/خودآیینی کشیدن دیوار دور خود یا اموال خود نیست، بلکه شکل دادن روابطی اساسی با دیگران است». دیگران می‌توانند ما را نابود کنند، اما به همان اندازه در آفرینش و استمرار فهم ما از خودمان موثرند...

این کتاب روایتی واقعی، زیبا و جسورانه از فرایند بهبود برایسون و پژوهش فلسفی او دربارۀ تروماست؛ موضوعی میان‌رشته‌ای دربارۀ ماهیت هویت، خاطرات، جامعه، و تروما. برایسون شرح می‌دهد که چگونه در پسا‌فاجعۀ خشونت ناشی از تعرض جنسی، هویتش نابود ‌شد و چگونه کوشید تا آن را از نو بسازد.

📚 پسافاجعه؛ خشونت و بازساختن خود
✍🏼 سوزان جی برایسون
📝 ترجمه: امیر صائمی، نشر برج، ۱۴۰۳
🔗 منابع: ۱ و ۲
#کتاب #روان‌زخم #تاب‌آوری #زنانه‌نگری
@Jaryaann