✨مختصر فقه ✨

آنچه براي ميت واجب است


انجام چهار چيز بر بازماندگان ميت و غير در حق او واجب است : غسل، تکفين، نماز، تدفين.



اولاً- غسل:
وجوب غسل ميت از احاديث زير که پيامبرr به آن امر فرموده، گرفته شده است :

1- پيامبرr درباره شخصي که احرام بسته بود و از مرکبش بر زمين افتاد و فوت کرد فرمود : (واغسلوه بماء و سدر ...)[1] او را با آب و سدر غسل دهيد...».

2- پيامبرr پس از فوت دخترش زينب(رض) فرمود :

(اغسلنها ثلاثا أو خمسا أو سبعا...)[2] «او را سه يا پنج يا هفت بار غسل دهيد...».



چگونگي غسل:
از ام عطيه روايت است : پيامبرr هنگام غسل دخترش به آنان فرمود : (إبدأن بميامنها و مواضع الوضوء منها)[3] «از طرف راست بدن و اعضاي وضوي او شروع کنيد».

همچنين از ام عطيه روايت است : در حال شستن دختر پيامبرr بوديم که پيامبر زند ما آمد و فرمود : (اغسلنها ثلاثا أو خمسا أو أکثر من ذلک إن رأيتن ذلک، بماء و سدر، و اجعلن في الآخرة کافورا أو شيئا من کافور، فإذا فرغتن فآذنني، فلما فرغنا آذناه فألقي إلينا حقوه(*)، فقال : أشعرنها إياه(**))[4] (او را با آب و سدر سه بار يا پنج بار يا بيشتر از آن اگر لازم دانستيد، بشوييد، و آخرين بار او را با کافور يا چيزي از کافور بشوئيد، و وقتي که تمام شديد، مرا صدا بزنيد، وقتي تمام شديم، او را صدا زديم، إزارش را به ما داد و فرمود : با اين پارچه او را بپوشانيد بطوريکه اين پارچه اولين پوشش او باشد».

همچنين از او روايت است : (فضفرنا شعرها ثلاثة أثلاث قرنيها و ناصيتها)[5] «موي سرش را در دو طرف سر و پيشاني‌اش سه قسمت کرديم و بافتيم».

همچنين از او روايت است : (فضفرنا شعرها ثلاثة قرون و ألقيناها خلفها)[6] «موي سرش را در سه دسته بافتيم و آنرا در پشت سرش قرار داديم».



چه کسي غسل را بر عهده گيرد؟
کسي که از همه بهتر سنتهاي غسل را مي‌داند، غسل ميت را بعهده گيرد؛ و اگر از خانواده و نزديکانش باشد بهتر است. چون کساني که عهده‌دار غسل پيامبرr شدند از خانواده ايشان بودند :

از علي روايت است : (غسلت رسول اللهr فجعلت أنظر ما يکون من الميت فلم أر شيئا، و کان طيبا حيا و ميتا -صلى الله عليه وسلم-)[7] «پيامبرr را شستم، نگاه کردم آيا چيزي که از ميت خارج مي‌شود، ديده مي‌شود، چيزي را نديدم، او در حال حيات و مرگش پاک و خوشبو بود».

لازم است که غسل مذکر را مردان و غسل مؤنث را زنان بر عهده گيرند، ولي زن و شوهر از اين قاعده مستثني هستند و هر کدام از آنها مي‌‌تواند ديگري را غسل دهد :

از عايشه روايت است : (لو کنت استقبلت من أمري ما استدبرت ما غسل النبيr غير نسائه)[8] «اگر آنچه را الان مي‌دانم قبلا مي‌دانستم، پيامبرr را کسي جز زنانش نمي‌شست».

همچنين از عايشه(رض) روايت شده که گفت : (رجع إلي رسول اللهr من جنازة بالبقيع، و أنا أجد صداعا في رأسي و أقول : وارأساه فقال : بل أنا و اراساه، ما ضرک لو مت قبلي فغسلتک و کفنتک ثم صليت عليک و دفنتک)[9] «پيامبرr بعد از به خاک سپاري جنازه‌اي در بقيع، نزد من بازگشت، در حالي که سردرد شديدي داشتم و مي‌گفتم : واي سرم، پيامبرr فرمود : بلکه من «واي سرم». تو را چه زيان رسد اگر قبل از من بميري، من تو را بشويم و کفن کنم و سپس بر تو نماز بخوانم و تو را به خاک بسپارم؟».



تذکر : غسل دادن شهيد ميدان جنگ مشروع نيست:

از جابر روايت است که پيامبرr فرمود : (ادفنوهم في دمائهم – يعني يوم أحد و لم يغسلهم)[10] «آنها را با خونشان دفن کنيد – يعني روز جنگ أحد – و آنها را نشست».




--------------------------------------------------------------------------------

[1]) متفق عليه : خ (1265/135/3)، م (1206/865/2)، د (3222/63/9)، ت (958/214/2)، نس (195/5).

[2]) متفق عليه : خ (1259/132/3)، م (939-39/647/2).

[3]) متفق عليه : خ (1255/130/3)، م (939-43 – 648/2).

*) منظور از «الحقو» ازار و تن‌پوش است، «الحقو» در اصل بمعني تهيگاه است ولي به صورت مجازي بر ازار اطلاق شده است.

**) «أشعرنها إياه» يعني اين پارچه را اولين پوشش او قرار دهيد.

[4]) متفق عليه : خ (1253/125/3)، م (939/646/2)، د (3126/416/8)، ت (995/229/2)، جه (1458/468/1)، نس (28/4).

[5]) متفق عليه : خ (62 و 1263/133 و 134/3)، م (939/646/2)، نس (30/4).

[6]) متفق عليه : خ (62 و 1263/133 و 134/3)، م (939/646/2)، نس (30/4).

[7]) صحيح : [ص. جه 1198]، [الاحکام 50]، جه (1467/471/1).

[8]) صحيح : [ص. جه 1196]، [الجنائز 49]، د (3125/413/8)، جه (1464/470/1).

[9]) صحيح : [ص. جه 1197]، [الجنائز 50]، جه (1465/470/1).

[10]) صحيح : [ص. نس 1893]، [الجنائز ص 54 – 55]، خ (1346/212/3)، د (3122/412/8)، نس (62/4)، ت (1041/250/2).

www.tgoop.com/FAQ6133/310

95 viewsNov 16, 2023 at 20:36

آنچه براي ميت واجب است


انجام چهار چيز بر بازماندگان ميت و غير در حق او واجب است : غسل، تکفين، نماز، تدفين.



اولاً- غسل:
وجوب غسل ميت از احاديث زير که پيامبرr به آن امر فرموده، گرفته شده است :

1- پيامبرr درباره شخصي که احرام بسته بود و از مرکبش بر زمين افتاد و فوت کرد فرمود : (واغسلوه بماء و سدر ...)[1] او را با آب و سدر غسل دهيد...».

2- پيامبرr پس از فوت دخترش زينب(رض) فرمود :

(اغسلنها ثلاثا أو خمسا أو سبعا...)[2] «او را سه يا پنج يا هفت بار غسل دهيد...».



چگونگي غسل:
از ام عطيه روايت است : پيامبرr هنگام غسل دخترش به آنان فرمود : (إبدأن بميامنها و مواضع الوضوء منها)[3] «از طرف راست بدن و اعضاي وضوي او شروع کنيد».

همچنين از ام عطيه روايت است : در حال شستن دختر پيامبرr بوديم که پيامبر زند ما آمد و فرمود : (اغسلنها ثلاثا أو خمسا أو أکثر من ذلک إن رأيتن ذلک، بماء و سدر، و اجعلن في الآخرة کافورا أو شيئا من کافور، فإذا فرغتن فآذنني، فلما فرغنا آذناه فألقي إلينا حقوه(*)، فقال : أشعرنها إياه(**))[4] (او را با آب و سدر سه بار يا پنج بار يا بيشتر از آن اگر لازم دانستيد، بشوييد، و آخرين بار او را با کافور يا چيزي از کافور بشوئيد، و وقتي که تمام شديد، مرا صدا بزنيد، وقتي تمام شديم، او را صدا زديم، إزارش را به ما داد و فرمود : با اين پارچه او را بپوشانيد بطوريکه اين پارچه اولين پوشش او باشد».

همچنين از او روايت است : (فضفرنا شعرها ثلاثة أثلاث قرنيها و ناصيتها)[5] «موي سرش را در دو طرف سر و پيشاني‌اش سه قسمت کرديم و بافتيم».

همچنين از او روايت است : (فضفرنا شعرها ثلاثة قرون و ألقيناها خلفها)[6] «موي سرش را در سه دسته بافتيم و آنرا در پشت سرش قرار داديم».



چه کسي غسل را بر عهده گيرد؟
کسي که از همه بهتر سنتهاي غسل را مي‌داند، غسل ميت را بعهده گيرد؛ و اگر از خانواده و نزديکانش باشد بهتر است. چون کساني که عهده‌دار غسل پيامبرr شدند از خانواده ايشان بودند :

از علي روايت است : (غسلت رسول اللهr فجعلت أنظر ما يکون من الميت فلم أر شيئا، و کان طيبا حيا و ميتا -صلى الله عليه وسلم-)[7] «پيامبرr را شستم، نگاه کردم آيا چيزي که از ميت خارج مي‌شود، ديده مي‌شود، چيزي را نديدم، او در حال حيات و مرگش پاک و خوشبو بود».

لازم است که غسل مذکر را مردان و غسل مؤنث را زنان بر عهده گيرند، ولي زن و شوهر از اين قاعده مستثني هستند و هر کدام از آنها مي‌‌تواند ديگري را غسل دهد :

از عايشه روايت است : (لو کنت استقبلت من أمري ما استدبرت ما غسل النبيr غير نسائه)[8] «اگر آنچه را الان مي‌دانم قبلا مي‌دانستم، پيامبرr را کسي جز زنانش نمي‌شست».

همچنين از عايشه(رض) روايت شده که گفت : (رجع إلي رسول اللهr من جنازة بالبقيع، و أنا أجد صداعا في رأسي و أقول : وارأساه فقال : بل أنا و اراساه، ما ضرک لو مت قبلي فغسلتک و کفنتک ثم صليت عليک و دفنتک)[9] «پيامبرr بعد از به خاک سپاري جنازه‌اي در بقيع، نزد من بازگشت، در حالي که سردرد شديدي داشتم و مي‌گفتم : واي سرم، پيامبرr فرمود : بلکه من «واي سرم». تو را چه زيان رسد اگر قبل از من بميري، من تو را بشويم و کفن کنم و سپس بر تو نماز بخوانم و تو را به خاک بسپارم؟».



تذکر : غسل دادن شهيد ميدان جنگ مشروع نيست:

از جابر روايت است که پيامبرr فرمود : (ادفنوهم في دمائهم – يعني يوم أحد و لم يغسلهم)[10] «آنها را با خونشان دفن کنيد – يعني روز جنگ أحد – و آنها را نشست».




--------------------------------------------------------------------------------

[1]) متفق عليه : خ (1265/135/3)، م (1206/865/2)، د (3222/63/9)، ت (958/214/2)، نس (195/5).

[2]) متفق عليه : خ (1259/132/3)، م (939-39/647/2).

[3]) متفق عليه : خ (1255/130/3)، م (939-43 – 648/2).

*) منظور از «الحقو» ازار و تن‌پوش است، «الحقو» در اصل بمعني تهيگاه است ولي به صورت مجازي بر ازار اطلاق شده است.

**) «أشعرنها إياه» يعني اين پارچه را اولين پوشش او قرار دهيد.

[4]) متفق عليه : خ (1253/125/3)، م (939/646/2)، د (3126/416/8)، ت (995/229/2)، جه (1458/468/1)، نس (28/4).

[5]) متفق عليه : خ (62 و 1263/133 و 134/3)، م (939/646/2)، نس (30/4).

[6]) متفق عليه : خ (62 و 1263/133 و 134/3)، م (939/646/2)، نس (30/4).

[7]) صحيح : [ص. جه 1198]، [الاحکام 50]، جه (1467/471/1).

[8]) صحيح : [ص. جه 1196]، [الجنائز 49]، د (3125/413/8)، جه (1464/470/1).

[9]) صحيح : [ص. جه 1197]، [الجنائز 50]، جه (1465/470/1).

[10]) صحيح : [ص. نس 1893]، [الجنائز ص 54 – 55]، خ (1346/212/3)، د (3122/412/8)، نس (62/4)، ت (1041/250/2).

BY ✨مختصر فقه ✨