✨مختصر فقه ✨

Forwarded from احکام شرعی

نماز شب «قيام الليل»


نماز شب(*)[1]، سنتي استحبابي و از مهمترين ويژگيهاي متقين است. خداوند متعال مي‌فرمايد :

)إِنَّ المُتَّقِينَ فِي جَنَّات وَ عُيُون آخِذِينَ مَا آتَاهُم رَبُّهُم، إنَّهُم کَانُوا قَبلَ ذَلِکَ مُحسِنِينَ. کَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللَّيلِ مَايَهجَعُونَ. وَ باِلأسحَارِ هُم يَستَغفِرُونَ وَ فِي أموَالِهِم حَقٌ للسَّائِلِ وَ المَحرُومِ( (ذاريات : 15-19)

«پرهيزگاران (متقين) در ميان باغهاي بهشت و چشمه‌ساران خواهند بود، دريافت مي‌دارند چيزهايي را که پروردگارشان به ايشان مرحمت فرموده باشد؛ چراکه آنان پيش از آن (در سراي جهان) از زمره نيکوکاران بوده‌اند. آنان اندکي از شب مي‌خفتند و در سحرگاهان درخواست آمرزش مي‌کردند و در اموال و دارايي‌هايشان حقي و سهمي براي گدايان و بينوايان تهي‌دست بود».

از ابومالک اشعري روايت است که پيامبرr فرمود : (إن في الجنة غرفا يري ظاهرها من باطنها و باطنها من ظاهرها، أعدها الله تعالي لمن أطعم الطعام، و ألان الکلام، و أدام الصيام، و صلي بالليل و الناس نيام)[2] «در بهشت اتاقهايي است که از درون، بيرون آنها و از بيرون درون آنها نمايان است، خداوند آنها را براي کسي آماده کرده است که (به فقرا) طعام مي‌دهند، و به نرمي سخن مي‌گويند، و شبانگاهان در حالي که مردم در خوابند نماز مي‌خوانند».



تأکيد بر استحباب نماز شب در رمضان بيشتر است :

از ابوهريره روايت است که پيامبرr بر قيام رمضان تشويق مي‌کرد بدون آنکه بر الزامي بودن آن امر کند و مي‌فرمود : (من قام رمضان إيمانا و احتسابا غفرله ماتقدم من ذنبه)[3] «کسي که از روي ايمان و به اميد پاداش الهي شبهاي ماه رمضان را با نماز زنده بدارد همه‌ي گناهان (صغيره‌ي) پيشين بخشوده خواهد شد».



تعداد رکعات نماز شب :

حداقل آن يک رکعت و حداکثر آن يازده رکعت است، به دليل حديث عايشه : (ما کان رسول اللهr يزيد في رمضان و لا في غيره علي إحدي عشرة رکعة)[4] «پيامبرr چه در رمضان و چه در غير رمضان بيش از يازده رکعت نمي‌خواند».



مشروعيت جماعت در نماز شب در رمضان :

از عايشه(رض) روايت است که پيامبرr شبي در مسجد نماز خواند، جماعتي از مردم پشت سرش اقتدا کردند، شب بعد نماز خواند و مردم بيشتري به وي اقتدا کردند، سپس در شب سوم يا چهارم مردم (براي تراويح) در مسجد منتظر ماندند، ولي پيامبرr به مسجد نرفت، وقتي صبح شد فرمود : (قد رأيت الذي صنعتم، ولم يمنعني من الخروج إليکم إلا أني خشيت أن تفرض عليکم) «آنچه را که ديشب انجام داديد (جمع شدنتان در مسجد) ديدم، تنها چيزي که مانع آمدنم به سوي شما شد، اين بود که بيم داشتم بر شما فرض گردد» عايشه مي‌گويد اين واقعه در رمضان روي داد.[5]

از عبدالرحمن بن قاري روايت است : (خرجت مع عمر بن الخطابt ليلة في رمضان إلي المسجد، فإذا الناس أوزاع متفرقون، يصلي الرجل لنفسه، و يصلي الرجل فيصلي بصلاته الرهط، فقال عمر : إني أري لو جمعت هؤلاء علي قاري واحد لکان أمثل، ثم عزم فجمعهم علي أبي بن ينامون عنها أفضل من التي يقومون – يريد آخر الليل – و کان الناس يقولون أوله)[6] «در شبي از شبهاي رمضان با عمر بن خطاب به مسجد رفتم، در آن هنگام مردم متفرق و پراکنده بودند، هر کس براي خودش نماز مي‌خواند، يکي به تنهايي نماز مي‌خواند، و دسته‌اي به او اقتدا مي‌کردند، عمر گفت به نظرم اگر اينها را پشت سر يک امام جمع کنم بهتر است، سپس تصميم گرفت و آنها را پشت سر ابي بن کعب جمع کرد، پس از آن شبي ديگر با او خارج شدم، در حاليکه مردم پشت سر امامشان نماز مي‌خواندند، عمر گفت : اين بدعت خوبي است البته کساني که مي‌خوابند و در آخر شب بيدار مي‌شوند اجرشان بيشتر از کساني است که اول شب نماز مي‌خوانند، عبدالرحمن گويد : مردم در آن زمان اول شب نماز مي‌خواندند».



مستحب بودن خواندن نماز شب با خانواده در غير رمضان:

از ابوسعيد روايت است که پيامبرr فرمود : (إذا أيقظ الرجل أهله من الليل فصليا – أو صلي رکعتين جميعا – کتبا من الذاکرين الله کثيرا و الذاکرات)[7] «هرگاه مرد شبانه همسرش را بيدار کند و با هم نماز بخوانند،از جمله کساني به حساب مي‌آيند که بسيار ذکر و ياد خدا مي‌کنند».



قضاي نماز شب :

از عائشه روايت است : (کان رسول اللهr إذا فاتته الصلاة من الليل من وجع أو غيره صلي من النهار ثنتي عشرة رکعة)[8] «پيامبرr وقتي که نماز شب را بخاطر بيماري يا غيره فوت مي‌شد در روز دوازده رکعت مي‌خواند».

از عمر بن خطاب روايت است : پيامبرr فرمود : (من نام عن حزبه من الليل أو من شي منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظهر کتب له کأنما قرأه من الليل)[9] «اگر کسي نتوانست بدليل خواب ماندن حزب مقررش يا قسمتي از آن را در شب بخواند، و آن را در فاصله نمازهاي صبح و ظهر بخواند، بمنزله اينست که آن را در شب خوانده است».



کسي که به نماز شب عادت دارد، مکروه است آ

www.tgoop.com/FAQ6133/177

97 viewsNov 15, 2023 at 15:48

نماز شب «قيام الليل»


نماز شب(*)[1]، سنتي استحبابي و از مهمترين ويژگيهاي متقين است. خداوند متعال مي‌فرمايد :

)إِنَّ المُتَّقِينَ فِي جَنَّات وَ عُيُون آخِذِينَ مَا آتَاهُم رَبُّهُم، إنَّهُم کَانُوا قَبلَ ذَلِکَ مُحسِنِينَ. کَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللَّيلِ مَايَهجَعُونَ. وَ باِلأسحَارِ هُم يَستَغفِرُونَ وَ فِي أموَالِهِم حَقٌ للسَّائِلِ وَ المَحرُومِ( (ذاريات : 15-19)

«پرهيزگاران (متقين) در ميان باغهاي بهشت و چشمه‌ساران خواهند بود، دريافت مي‌دارند چيزهايي را که پروردگارشان به ايشان مرحمت فرموده باشد؛ چراکه آنان پيش از آن (در سراي جهان) از زمره نيکوکاران بوده‌اند. آنان اندکي از شب مي‌خفتند و در سحرگاهان درخواست آمرزش مي‌کردند و در اموال و دارايي‌هايشان حقي و سهمي براي گدايان و بينوايان تهي‌دست بود».

از ابومالک اشعري روايت است که پيامبرr فرمود : (إن في الجنة غرفا يري ظاهرها من باطنها و باطنها من ظاهرها، أعدها الله تعالي لمن أطعم الطعام، و ألان الکلام، و أدام الصيام، و صلي بالليل و الناس نيام)[2] «در بهشت اتاقهايي است که از درون، بيرون آنها و از بيرون درون آنها نمايان است، خداوند آنها را براي کسي آماده کرده است که (به فقرا) طعام مي‌دهند، و به نرمي سخن مي‌گويند، و شبانگاهان در حالي که مردم در خوابند نماز مي‌خوانند».



تأکيد بر استحباب نماز شب در رمضان بيشتر است :

از ابوهريره روايت است که پيامبرr بر قيام رمضان تشويق مي‌کرد بدون آنکه بر الزامي بودن آن امر کند و مي‌فرمود : (من قام رمضان إيمانا و احتسابا غفرله ماتقدم من ذنبه)[3] «کسي که از روي ايمان و به اميد پاداش الهي شبهاي ماه رمضان را با نماز زنده بدارد همه‌ي گناهان (صغيره‌ي) پيشين بخشوده خواهد شد».



تعداد رکعات نماز شب :

حداقل آن يک رکعت و حداکثر آن يازده رکعت است، به دليل حديث عايشه : (ما کان رسول اللهr يزيد في رمضان و لا في غيره علي إحدي عشرة رکعة)[4] «پيامبرr چه در رمضان و چه در غير رمضان بيش از يازده رکعت نمي‌خواند».



مشروعيت جماعت در نماز شب در رمضان :

از عايشه(رض) روايت است که پيامبرr شبي در مسجد نماز خواند، جماعتي از مردم پشت سرش اقتدا کردند، شب بعد نماز خواند و مردم بيشتري به وي اقتدا کردند، سپس در شب سوم يا چهارم مردم (براي تراويح) در مسجد منتظر ماندند، ولي پيامبرr به مسجد نرفت، وقتي صبح شد فرمود : (قد رأيت الذي صنعتم، ولم يمنعني من الخروج إليکم إلا أني خشيت أن تفرض عليکم) «آنچه را که ديشب انجام داديد (جمع شدنتان در مسجد) ديدم، تنها چيزي که مانع آمدنم به سوي شما شد، اين بود که بيم داشتم بر شما فرض گردد» عايشه مي‌گويد اين واقعه در رمضان روي داد.[5]

از عبدالرحمن بن قاري روايت است : (خرجت مع عمر بن الخطابt ليلة في رمضان إلي المسجد، فإذا الناس أوزاع متفرقون، يصلي الرجل لنفسه، و يصلي الرجل فيصلي بصلاته الرهط، فقال عمر : إني أري لو جمعت هؤلاء علي قاري واحد لکان أمثل، ثم عزم فجمعهم علي أبي بن ينامون عنها أفضل من التي يقومون – يريد آخر الليل – و کان الناس يقولون أوله)[6] «در شبي از شبهاي رمضان با عمر بن خطاب به مسجد رفتم، در آن هنگام مردم متفرق و پراکنده بودند، هر کس براي خودش نماز مي‌خواند، يکي به تنهايي نماز مي‌خواند، و دسته‌اي به او اقتدا مي‌کردند، عمر گفت به نظرم اگر اينها را پشت سر يک امام جمع کنم بهتر است، سپس تصميم گرفت و آنها را پشت سر ابي بن کعب جمع کرد، پس از آن شبي ديگر با او خارج شدم، در حاليکه مردم پشت سر امامشان نماز مي‌خواندند، عمر گفت : اين بدعت خوبي است البته کساني که مي‌خوابند و در آخر شب بيدار مي‌شوند اجرشان بيشتر از کساني است که اول شب نماز مي‌خوانند، عبدالرحمن گويد : مردم در آن زمان اول شب نماز مي‌خواندند».



مستحب بودن خواندن نماز شب با خانواده در غير رمضان:

از ابوسعيد روايت است که پيامبرr فرمود : (إذا أيقظ الرجل أهله من الليل فصليا – أو صلي رکعتين جميعا – کتبا من الذاکرين الله کثيرا و الذاکرات)[7] «هرگاه مرد شبانه همسرش را بيدار کند و با هم نماز بخوانند،از جمله کساني به حساب مي‌آيند که بسيار ذکر و ياد خدا مي‌کنند».



قضاي نماز شب :

از عائشه روايت است : (کان رسول اللهr إذا فاتته الصلاة من الليل من وجع أو غيره صلي من النهار ثنتي عشرة رکعة)[8] «پيامبرr وقتي که نماز شب را بخاطر بيماري يا غيره فوت مي‌شد در روز دوازده رکعت مي‌خواند».

از عمر بن خطاب روايت است : پيامبرr فرمود : (من نام عن حزبه من الليل أو من شي منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظهر کتب له کأنما قرأه من الليل)[9] «اگر کسي نتوانست بدليل خواب ماندن حزب مقررش يا قسمتي از آن را در شب بخواند، و آن را در فاصله نمازهاي صبح و ظهر بخواند، بمنزله اينست که آن را در شب خوانده است».



کسي که به نماز شب عادت دارد، مکروه است آ

BY ✨مختصر فقه ✨