‍ ✔️چگونه می‌توان ایرانی بود؟

🔸من وقتی در باب گذشتۀ ایران تأمل می‌کنم، از اینکه ایرانی‌ها دنیا را به نام دین یا به نام آزادی به آتش و خون نکشیده‌اند، از اینکه مردم سرزمین‌های فتح‌شده را قتل عام نکرده‌اند و دشمنان خود را گروه‌گروه به اسارت نبرده‌اند، از اینکه در روزگار قدیم یونانی‌های مطرود را پناه داده‌اند، ارامنه را در داخل خانۀ خویش پذیرفته‌اند، جهودان و پیغمبرانشان را از اسارت بابل نجات داده‌اند، از اینکه در قرن‌های گذشته جنگ صلیبی بر ضد دنیا راه نینداخته‌اند و محکمۀ تفتیش عقاید درست نکرده‌اند... و از اینکه روی‌هم‌رفته ایرانی‌ها به اندازۀ سایر اقوام کهنسال دنیا نقطه‌ضعف اخلاقی نشان نداده‌اند، احساس آرامش و غرور می‌کنم و در این احوال اگر سؤال سمج و تأمل‌برانگیز منتسکیو و پاریسی‌های کنجکاوش یقه‌ام را بگیرد و باز از من بپرسد «چگونه می‌توان ایرانی بود؟»، جواب روشنی برای آن آماده دارم. جوابی که خود سؤالی دیگر است: «چگونه می‌توان ایرانی نبود؟»

گمان دارم نسل‌ تازه‌ای که حالا دارد به عرصه می‌آید و حتّی نسل‌هایی که می‌بایست شاهد استمرار تاریخ و فرهنگ ایران باشند نیز می‌خواهند همین جواب غرورانگیز را در برابر سؤال منتسکیو داشته باشند. در این صورت می‌بایست نه فقط خودشان این عنصر اخلاقی و انسانی را که در فرهنگ ایران هست حفظ کنند بلکه از طرف ما نیز باید این اندازه سعی شود امیدِ آنکه در آینده هم ایرانی مثل گذشته ملامت‌نا‌پذیر بماند از بین نرود.

با این‌همه هرگاه روزی بیاید که زبان ما از دخالت‌های هوسناکانۀ امروزینگان لطمه ببیند و محدود شود، هرگاه ظرافت و ادب سنتی ما به خشونت و وقاحت عاری از گذشته بگراید، هرگاه روح عدالتجویی در نزد ما به درنده‌خویی انتقام‌جویانه منتهی شود، هرگاه به جای تسامح فرخندۀ کوروشی سانسور عقاید در فرهنگ ما رواج پیدا کند و علاقه به خیر مزدیسنایی در بین ما جای خود را به خودپرستی‌ها بدهد در آینده بسا که دنیای انسانیت با کنجکاوی پاریسی‌های عهد منتسکیو اما با خرسندی و نفرتی که درخور روح تهذیب‌یافتۀ انسان کامل خواهد بود از روی تلخکامی و انکار خواهد پرسید: «ایرانی؟ چگونه می‌توان ایرانی بود؟»
امید من آن است که در آینده نیز لحن این سؤال هرگز از شور و شوق ستایشگرانۀ دوستداران ایران خالی نباشد.

✔️[«چگونه می‌توان ایرانی بود؟ چگونه می‌توان ایرانی نبود؟»، دکتر عبدالحسین زرّین‌کوب، کاوه، مونیخ، زمستان ۱۳۵۴، ص ۴-۸]
( سالگرد درگذشت دکتر عبدالحسین زرینکوب)
عکس از گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار
متن از صفحه اینستاگرامی بنیاد افشار
@sahandiranmehr

نقل شده است که از حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی پرسیدند: که چرا به حج نمیروی؟ گفت: در آنجا باید بدست خود گوسفندی کشت و مرا سخت است که جانداری بی‌جان کنم.

از کتاب تذکره ریاض العارفین، نوشته: رضاقلی خان هدایت، صفحه ۲۶۸.

*میرفندرسکی: از فلاسفه عهد صفوی در زمان شاه عباس و هم دوره با میرداماد و شیخ بهایی و از اساتید ملاصدرای شیرازی، که سفرهایش به خصوص به شرق و هند زبانزد بوده است. رساله‌ای هم درباره حکمت و فلسفه هندی نگاشته با عنوان جوگ باشست (https://www.tgoop.com/nutqiyyat/7319)

@BeKhodnotes

حیوانات قربانیان همیشگی خشونت‌ها و جنگهای انسانی، قربانیانی که البته چندان دیده نمی‌شوند!

فعلن که همه در حال دل سوزاندن برای مردم مظلوم (!!!) اسرائیل هستند و تاریخ سرکوب و خشونت به قول شوپنهاور این استاد بزرگهای دروغگویی را فراموش کرده‌اند که همواره با مظلوم نمایی بزرگترین جنایت‌ها را به شکل نظام‌مند و در قالب دفاع از خود انجام میدهند و باعث شکل‌گیری گروه‌های رادیکال در طرف مقابل شده‌اند، این تصویر و چشمان مستاصل این الاغ رنجور خیلی حرفها برای گفتن دارد!

@BeKhodnotes

شهرزوری:

"انظر الی هذا الحیوان [القرد] و ذکائه و فطنته کیف هو انسان بالافعال الا انه لانطق له"

نگاه کن به میمون و هوش و کیاست‌اش، که چگونه در افعالش انسان است، جز اینکه سخن نمی‌گوید.

[رسائل الشجرة الالهية]

این روزها که بیشتر اخبار حول محور جنگ اسرائیل و فلسطینان می‌گردد، بد نیست اگر فرصت داشتید سریال زیبای مدار صفر درجه ساخته حسن فتحی را ببینید. موضوع اصلی سریال درباره این مطلب است که چگونه برخلاف تصورات رایج، هیتلر و نازیسم کمک بسیار زیادی به یهودیان طرفدار صهیونیست برای شکل گیری کشور اسرائیل فعلی کردند. چیزی که در تاریخ معاصر به عنوان پیمان هاوارا شناخته می‌شود که میان فدراسیون صهیونیست آلمان، بانک آنگلو-فلسطینی که تحت مدیریت آژانس یهود بود و سران اقتصادی نازیسم بسته می‌شود که به موجب آن نزدیک به ۶۰ هزار یهودی آلمانی بين سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹ به سرزمین فلسطین فرستاده می‌شوند. با این پیمان هم هیتلر به هدف سیاست پاکسازی آلمان و اروپا از یهودیان می‌رسید و هم اینکه کالاهای آلمانی که در آن زمان تحت تحریم کشورهای دیگر بود را به یهودیانی میفروخت که قرار بود به منطقه فلسطین مهاجرت کنند و نیاز به کالاهای اساسی داشتند.
(https://en.wikipedia.org/wiki/Haavara_Agreement?wprov=sfla1)

@BeKhodnotes

همیشه برایم این پرسش مطرح بود که طاقهای گنبدی یا به اصطلاح ضربی را که مشخصه معماری ایرانی-ساسانی است آنگونه که در طاق کسری تیسفون به اوج خود رسیده بود و بعدها نماد معماری اسلامی شد را چگونه می‌زدند. تا اینکه این مستند زیبا را به نام ضربی اول یکی از دوستانی که معمار است برایم ارسال کرد.

و دوباره آنچه در این‌باره برایم جالب توجه بود، نوعی عنصر شهود و مهارتی است که استادان قدیم در زدن این طاقها داشته‌اند، بدون آنکه در فرایند نسبتن پیچیده زدن این طاقها نه از شاغول و نه خطکش و متر و ترازی استفاده کنند، در حالیکه کارشان پر از ریزه‌کاریهای هندسی است. شهود، حضور و بیواسطگی‌یی که به گمانم ذات فرهنگ ایرانی است و در بسیاری از پدیده‌های آن از شعر و ادب گرفته تا موسیقی و عرفان و معماری و... حضور آن مشهود است. سبکی از طاق زنی که قدمت آن به گفته کارشناس حاضر در مستند که درصدد پی بردن به الگوی هندسی این طاقهاست به ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ پیش از میلاد در ایران می‌رسد، و وقتی به خوبی زده شود طاق و بنای محکمی را حتی در برابر زلزله ایجاد می‌کند.

و حیف و صدها حیف که چگونه این معماری زیبا، اصیل و سازگار با زیست بوم ایران را رها کردیم و آنرا با این معماری بی‌هویت، کریه و ناسازگار با زیست بوم ایران جایگزین کردیم، جایگزینی خانه های صدفی شکل، و زیبا، حتی بهینه در مصرف انرژی، با خانه های مستطیلی شکل و ملال آور امروزی که برای گرم کردن یا سرد کردنشان بیشترین میزان انرژی باید مصرف شود!

لینک مستند در تلوبیون:

https://telewebion.com/episode/0x797a0e5

لینک مستند در یوتیوب:

https://youtu.be/aRU9wl5tOG4?si=jVaDwOnXCDAIWfwa

@BeKhodnotes

آنچه این روزها در غزه شاهد آن هستیم به نظرم بازتاب دهنده منطق کلی غرب و اسرائیل به عنوان بازوی آن در خاورمیانه است: مجازات جمعی و فشار حداکثری بر عامه مردم برای شوراندن و عاصی کردن آنها، خواه علیه نظام سیاسی یا گروهی همچون حماس. سپس انکار تلفات غیر نظامیان و یا شانه خالی کردن از قبول مسئولیت آن به انواع بهانه های گوناگون.
در این میان نتیجه فرعی و مهم دیگری که از پی بردن به این الگو می‌توان گرفت تشخیص سره از ناسره است، یا به اصطلاح گرگهای در پوست میش مخفی شده‌ای که ادعای دلسوزی برای ایران و ایرانیان را دارند و در عین حال فروگذار هیچ تلاشی برای افزودن به این فشار حداکثری و کلنگی کردن کشور و نهایتن کشور را درگیر جنگ کردن نیستند، منظورم همان بی‌شرفها و خودفروخته‌هایی است که شب تا به صبح در بلندگوهای خود، خواه ترنشنال یا من‌و‌تو...، مروج فضای ناامیدی و یاس از یک سو و قبولاندن به مردم که نیرویی خارجی منجی‌شان است هستند؛ از جمله همین شازده-ملیجک منتظر-السلطنه که به غرب توصیه می‌کند به جای غزه باید تهران را هدف قرار دهند.
به قول حافظ:
خوش بود گر محک تجربه آید به میان
تا سیه روی شود هرکه در او غش باشد!
@BeKhodnotes

شاهد از غیب آمد! ببینید چقدر حتی ادبیات شازده-ملیجک منتظر-السلطنه کلمه به کلمه همانهایی است که محافظه کار ترین آمریکایی‌ها می‌گویند!
💢 نامزد ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا: آمریکا باید به ایران حمله نظامی کند و با نابودی ایران سَر مار را قطع کند

تیم اسکات: شما باید به ایران حمله کنید، اگه میخواید در شرایط یک تفاوتی به وجود بیارید، شما نمیتونید که فقط به ضربه زدن به سوریه یا جاهای دیگه ادامه بدید، شما عملاً باید سر این مار رو قطع کنید و سر این مار، ایران هست و نه نیروهای نیابتی، درخواست همه اینه که یک واکنش قوی داشته باشید ... من به عنوان رئیس جمهور آمریکا این رو میگم که سیاست خارجی من خیلی ساده هست، من با شرارت مذاکره نمی‌کنم، شما باید شرارت رو
نابود کنید!

@BeKhodnotes

مستند «امپراطوری گمشده پارس»

به کارگردانی: حسام دهقانی
تهیه‌کنندگی: Science Channel, Windfall Films
پخش از: شبکه دیسکاوری

این فیلم با کمک باستان‌شناسان و به کارگیری تکنولوژی و بازسازی سه بعدی، بیننده را با بنای اصلی تخت‌جمشید و قسمت‌های از بین رفته و نادیده آن آشنا می‌کند و به رازهای آن می‌پردازد.

این مستند برنده مدال برنز بهترین فیلم مستند تاریخی از New York Festivals Film and TV Awards آمریکا، 2022 شد.

زبان فیلم فارسی نیست اما زیر نویس آن به پیوست ارایه شده است.
@IssuesofIranology

زیرنویس فارسی، مستند امپراطوری گمشده پارس

@IssuesofIranology

این مستند جالب و دیدنی را در یوتیوب هم می‌توانید به این نشانی تماشا کنید:

امپراطوری گمشده پارس

https://youtu.be/vtF7ryxf3PY?si=sHxU-ladb_bu90mG

با ذکر این نکته که در یوتیوب مستند به زبان اصلی و بدون زیرنویس فارسی است

@BeKhodnotes

#من_زبان_فارسی_را_دوست_دارم
یادداشت خانم آموزگار با موضوع «چرا زبان فارسی را دوست دارم» منتشر شده توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@IranologyTopics

از قصه مرغان
شیخ شهاب الدین سهروردی

قصه‌های شیخ اشراق
ویرایش: جعفر مدرس صادقی
نشر مرکز
@BeKhodnotes

مدتی زیادی است مطالب این کانال را در یوتیوب دنبال میکنم. اگر به دنبال کانالی برای موضوعات در زمینه فلسفه، دین و عرفان به زبان انگلیسی میگردید، این کانال کانال نسبتن خوبی است. مطالب و عناوینش به خصوص درباره‌ی فلسفه، عرفان و فیلسوفان خودمان مطالب خوبی است، به خصوص اگر به دنبال این هستید که با واژگان انگلیسی یا ترمینولوژی اصطلاحات فلسفه و عرفان بیشتر آشنا شوید احتمالن بد نباشد سری به برخی عناوین این کانال بزنید. گرداننده و گوینده کانال، فیلیپ هولم، که فارغ‌التحصیل دانشگاه استکهلم است هرچند اصالتن انگلیسی نیست، انگلیسی خوبی دارد. آهنگساز هم هست و از آهنگهای خودش در ویدئوهایش استفاده می‌کند که انصافن حال و هوای خوبی به آنها می‌دهد.

https://youtube.com/@LetsTalkReligion?si=UrfAbb1iONXl92b6

@BeKhodnotes

ظاهرن در دوره یوستینیان امپراتور بیزانس که به تازگی مسیحیت را به عنوان آیین رسمی امپراتوری روم برگزیده بود، هفت فیلسوف نوافلاطونی یونانی که از دربار یوستینیان ناامید شده بودند عزم ایران می‌کنند و وارد دربار شاهنشاهی ساسانی می‌شوند. آگاثیاس مورخ یونانی، در کتاب خود تاریخها شرحی از این ماجرا بدست می‌دهد و نام آنها را به این ترتیب عنوان می‌کند: داماسکیوس اهل سوریه، سیمپلیکیوس اهل سیسیل، اولامیوس اهل فریگیا، پریسکیانوس اهل لیدیه، هرمس و دیوگنس اهل فنیقیه و ایزیدورا اهل غزه. پادشاه مورد نظر در دربار ساسانی ظاهرن خسرو انوشیروان فرزند کی‌قباد بوده، همو که به انوشیروان دادگر یا عادل شناخته می‌شود و وزیر معروفش نیز بزرگمهر یا طبق تلفظ عربی‌اش، بوزرجمهر بوده است. این فیلسوفان نوافلاطونی، به عنوان آخرین نمایندگان فلسفه نوافلاطونی یونانی شناخته می‌شوند، چه اینکه با ورود مسیحیت، فلسفه نوافلاطونی با اشخاصی همچون آگوستین خوانش و رنگ و لعابی مسیحی به خود می‌گیرد.

وی دلایل چندی را به عنوان عواملی که باعث شد این فیلسوفان عزم ایران کنند را ذکر می‌کند. یک دلیل به خاطر فراگیری مسیحیت بوده و اینکه طرز تلقی این فلاسفه تاحدودی مخالف با تلقی الهیاتی مسیحیت رسمی بوده است. اما دلیل دیگری که در این میان بیش از همه جالب توجه است و وی بدان اشاره می‌کند ذهنیت فراگیری درباره سرزمین پارس است که این مورخ یونانی، به عنوان دلیل روی آوردن این فلاسفه به دربار خسرو انوشیروان ذکر می‌کند. وی این ذهنیت را این‌طور توضیح داده:

"سرزمین پارس طبق داستان‌هایی که در محافل دست به دست میشد، همان سرزمین فیلسوف-شاه افلاطون بود که در آن عدالت حرف اول را می‌زد. با زیردستان به بزرگی و نجابت رفتار میشد و چیزی تحت عنوان دزدی، راهزنی یا هر شکل دیگری از بزه وجود نداشت. اگر کسی چیز ارزشمندی را در جای دور دستی رها میکرد، صرفنظراز اینکه چقدر دور بود، آن چیز در آنجا تا زمانیکه همان شخص دوباره بدانجا بازگردد دست‌نخورده باقی میماند و کسی بدان دست‌درازی نمیکرد" (آگاثیاس، تاریخها، ص ۶۵، از متن انگلیسی).

هرچند پس از اشاره به این ذهنیت فراگیر از سرزمین پارس، آگاثیاس تلاش می‌کند آن ذهنیت فراگیر را با روایتی که این فیلسوفان از ایران دیدند نقض یا مخدوش کند و ایرانیان را بربر و با رسومی وحشیانه و شاه ساسانی را فردی سطحی و متکبر نشان دهد، که البته از یک یونانی در قلمرو امپراتوری روم که ایران را دشمن خود می‌دانستند چندان هم عجیب نیست! به هر حال، خواه این روایت او همراه با غرض ورزی بوده باشد و یا همراه با رگه‌هایی از درستی، ذهنیت فراگیری که او بدان اشاره می‌کند جالب توجه است، و قطعن این ذهنیت و تصویر که در محافل دست به دست می‌شده بی‌دلیل نبوده، آنهم در زمانه ای که پروپاگاندای رسانه‌ای دست‌کم به شکل امروزی آن وجود نداشته است.

از طرف دیگر، علاقه وافر خسرو انوشیروان به مباحث فلسفی نیز عامل مهم دیگری بوده برای جلب توجه این فیلسوفان به دربار ساسانی. حتی یکی از این فیلسوفان به نام پریسکیانوس اهل لیدیه، رساله‌ای نیز نگاشته با عنوان لاتین Solutionum ad Chosroem، یا پاسخهایی به پادشاه خسرو، که تلاش کرده به مجموعه‌ای از پرسش‌ها در این رساله از دیدگاه فلسفی و به خصوص فکر نوافلاطونی پاسخ دهد. این رساله ظاهرن نوشته‌ای است از پریسکیانوس در‌پاسخ به پرسش‌هایی که شاه فراخوان آنرا صادر کرده بوده و نهایتن نیز به بهترین اثر با انتخاب خود شاه هدیه‌ای تعلق می‌گرفته است.

آری عزیزان! پیش از آنکه در این سرزمین بزه و فساد و دزدی و سرقت اینقدر عادی و طبیعی شود، به طوری که شنیدن خبر فساد مالی ۳ میلیارد دلاری دیگر خیلی مو بر تنمان سیخ نکند، این سرزمین، در محافل به عنوان سرزمینی آرمانی توسط بیگانگان، و دشمنان ایران توصیف میشد! می‌توان امیدوار بود که با اتکای به همین سنت نیز دگرگونی‌هایی مثبت صورت گیرد، دگرگونیهایی از جنس همین تاریخ و فرهنگ، البته اگر هم به یاری مسئولان و هم تاخت و تاز بی‌رحمانه مدرنیته و تکنولوژی چیزی از آن باقی بماند، چه به قول مولانا، هرکسی کو دور ماند از اصل خویش/باز جوید روزگار وصل خویش.

باشد که چنین شود!

برای اطلاعات بیشتر در این‌باره میتوانید به مقاله زیر مراجعه کنید:

https://www.bu.edu/wcp/Papers/Medi/MediErha.htm

کتاب تواریخ اثر آگاثیاس نیز توسط محمود فاضلی بیرجندی و بوسیله نشر لاهیتا در ۲۳۲ صفحه به فارسی ترجمه شده است هرچند ترجمه را ندیده‌ام و از کیفیت آن خبر ندارم.

@BeKhodnotes

«هرچیزی را ببوییدم بویش برآمد، این جهان را ببوییدم، بویِ نبودنی برآمد.»

✔️شیخ ابوالحسن خرقانی
🔸سالگرد درگذشت
Video: emmett sparling

#متن‌شب
@sahandiranmehr

دیشب شب یلدا بود یا شب تولد مهر یا میترا در آیین مهر/میترا در دین کهن ایرانی میترائیسم، مهری که خورشید و نور و روشنایی نماد آن است. آیین میترا از ادیان قدیمی ایرانی-هندی به شمار می‌رود که پس از آمدن آیین زرتشت نیز بسیاری از مولفه های آن در آیین زرتشت جذب و وارد می‌شود. اما این آیین تنها محدود به مرزهای جغرافیایی ایران و هند نمی‌شود و همزمان امپراتوری روم را نیز تحت تاثیر قرار داده و نسخه‌ای رومی از آیین میترا خلق می‌شود.

همین میترائیسم است که بعدها عناصر مهمی از آن در مسیحیت وارد میشود، از جمله نامگذاری روزها، مثلن روز یکشنبه یا Sunday, که روز خورشید/مهر یا همان میتراست که به عنوان روز تعطیلی و نیایش و عبادت هم هست. همزمانی تقریبی جشن کریسمس و شب یلدا یا همان تولد مهر هم امری اتفاقی نیست و احتمالا از ديگر مولفه‌های تاثیر آیین مهر بر مسیحیت است، چرا که کمترین اثری در کتب مقدس رسمی مسیحی از این نیست که عیسی در اوایل زمستان زاده شده باشد! (نگاه کنید به این مقاله: https://www.tgoop.com/Bekhodnotes/504)

اگر به مطالعه درباره آیین میترا علاقمندید احتمالن کتاب میترا، آیین و تاریخ، نوشته راینهولد مرکلباخ با ترجمه: توفیق گلی زاده و ملیحه کرباسیان کتاب خوبی باشد.

کتاب در عین حال مطالعه جالبی از حیث مسئله قربانی کردن حیوانات، و به خصوص قربانی کردن گاو نر در آیین میتراست و عکس العمل زرتشت نسبت به چنین مناسکی در آیین نویی که آورده بود. طبق نظر نویسنده، هرچند زرتشت نظر منفی خود را در کتاب گاتاها با این امر اعلام میکند، اما این مناسک کم کم در آیین زرتشتی رسمی هم در دوران بعدی وارد میشود. تفصیل آنرا میتوانید در کتاب موردنظر بخوانید.

کتاب البته نسخه صوتی خوبی هم دارد که لینک آنرا در اینجا قرار میدهم:

https://youtube.com/playlist?list=PLg4EYxVl9tZAK5wlypc-8DhHXVC7eghqL&si=ZqRzgFA8ZFi5y1rW

@BeKhodnotes