دلمشغولیهای فلسفی-اخلاقی

زرتشت پیامبر و زرتشت نیچه

چند روز پیش با دوستی درباره این مطلب بحث میکردم که آیا نام زرتشت در آثار نیچه ارتباطی با زرتشت پیامبر یا همان زرتشت تاریخی ما ایرانی‌ها دارد یا اینکه نه، آن صرفن نامی است که وی به عنوان شخصیت اصلی در آثارش برگزیده، یعنی شخص ضد-اخلاق و آری‌گوی به زندگی؟ دوستمان پافشاری عجیبی روی این مطلب داشتند، که البته این به نظرم نشانه‌ای است از خود-کم‌بینی ما ایرانی‌ها نظر به فرهنگ و تاریخمان، که زرتشت نیچه هیچ ارتباطی با زرتشت تاریخی، یعنی همان پیامبر ایرانی، ندارد و این نام می‌توانست هر نام واقعی یا خیالی دیگری باشد، که من به شدت مخالفت میکردم! ابتدا دلیل من برای این مخالفت این بود که ماجرایی که نیچه در کتاب چنين گفت زرتشت از گوشه‌نشینی و غارنشینی و شیر شتر خوردن زرتشت نقل می‌کند خیلی شبیه به ماجرایی است که از گوشه‌نشینی زرتشت پیامبر، اگر اشتباه نکنم در کوه سبلان، نقل می‌شود. ضمن آنکه از سوی دیگر، یکی از معانی‌یی که درباره ریشه نام زرتشت ذکر می‌شود به معنای دارنده شتر پیر یا دارنده شتر زرد است. همه این نشانه‌ها مرا بر آن داشت که به شدت با دوستمان مخالفت کنم. تا اینکه سپس در آثار انگلیسی به دنبال این مطلب گشتم که چرا نیچه نام زرتشت را به عنوان قهرمان فلسفه‌اش برگزیده است و با نقل قولی از کتاب Ecce Homo یا اینست انسان مواجه شدم که در آنجا خود نیچه این پرسش را مطرح کرده و بدان پاسخ می‌دهد. ترجمه دست و پا شکسته من از آن از این قرار است:

"مردم هرگز از من نپرسیدند در حالی که باید می‌پرسیدند که چرا من نام زرتشت را، به عنوان نخستین ضد-اخلاق، برگزیدم؛ زیرا آنچه این پیامبر ایرانی را از همه دیگران در گذشته متمایز می کند خود این واقعیت است که او خود تصویر معکوسی از ضد اخلاق نگری بود. زرتشت نخستین کسی بود که نزاع بین خیر و شر را موتور محرکه امور می‌دانست. ترجمان اخلاق به قلمرو متافیزیک به عنوان نیرو، علت، شی  فی نفسه، کار اوست. خود این پرسش پاسخ خود را پیشنهاد می‌کند. زرتشت بزرگترین خطاهای عالم را انجام داد، یعنی اخلاق؛ از این رو باید نخستین کسی باشد که آن را بیان کند. نه تنها به خاطر اینکه او تجربه بلندتر و بزرگتری در موضوع نسبت به متفکران دیگر داشت- همه تاریخ به راستی ردیه‌ای تجربی در نظریه به اصطلاح نظم اخلاقی امور است- بلکه به خاطر واقعیت مهمتری که زرتشت صادق ترین متفکران بود. تنها در آموزش اوست که صداقت بالاترین فضیلت است، یعنی عکس تهور شخص ایده آلیست که در مواجهه با واقعیت پاهایش سست می شود. او بیش از هر متفکر دیگری شهامت داشت. یعنی راستگویی و هدف سر راست: آن نخستین فضیلت ایرانی است. آیا منظور خود را روشن کردم؟ ... غلبه بر اخلاق به خودی خود، از طریق صدق, غلبه شخص اخلاق‌گرا برخودش به عنوان خصم‌اش است، و این همان دلیلی است که من نام زرتشت را برگزیدم."

منبع:
Friedrich Nietzsche, Ecce Homo, translated by Anthony M. Ludovici (Mineola, NY: Courier Dover Publications, 2004), p. 133–4.

بله! براستی زرتشت و آیین او از تاثیرگذارترین آیین‌ها در فلسفه و همچنین تاریخ ادیان، به خصوص ادیان ابراهیمی است که جای بسی تاسف و اندوه دارد که تا این اندازه از ناحیه ما ایرانی‌ها مغفول واقع شده است، و کمتر فلسفه خوانی به خود زحمت آنرا می‌دهد که برای یکبار هم که شده متن گاتاها یا سرودهای آسمانی زرتشت را بخواند!

@Bekhodnotes

www.tgoop.com/Bekhodnotes/849

588 viewsJun 24, 2023 at 23:08

زرتشت پیامبر و زرتشت نیچه

چند روز پیش با دوستی درباره این مطلب بحث میکردم که آیا نام زرتشت در آثار نیچه ارتباطی با زرتشت پیامبر یا همان زرتشت تاریخی ما ایرانی‌ها دارد یا اینکه نه، آن صرفن نامی است که وی به عنوان شخصیت اصلی در آثارش برگزیده، یعنی شخص ضد-اخلاق و آری‌گوی به زندگی؟ دوستمان پافشاری عجیبی روی این مطلب داشتند، که البته این به نظرم نشانه‌ای است از خود-کم‌بینی ما ایرانی‌ها نظر به فرهنگ و تاریخمان، که زرتشت نیچه هیچ ارتباطی با زرتشت تاریخی، یعنی همان پیامبر ایرانی، ندارد و این نام می‌توانست هر نام واقعی یا خیالی دیگری باشد، که من به شدت مخالفت میکردم! ابتدا دلیل من برای این مخالفت این بود که ماجرایی که نیچه در کتاب چنين گفت زرتشت از گوشه‌نشینی و غارنشینی و شیر شتر خوردن زرتشت نقل می‌کند خیلی شبیه به ماجرایی است که از گوشه‌نشینی زرتشت پیامبر، اگر اشتباه نکنم در کوه سبلان، نقل می‌شود. ضمن آنکه از سوی دیگر، یکی از معانی‌یی که درباره ریشه نام زرتشت ذکر می‌شود به معنای دارنده شتر پیر یا دارنده شتر زرد است. همه این نشانه‌ها مرا بر آن داشت که به شدت با دوستمان مخالفت کنم. تا اینکه سپس در آثار انگلیسی به دنبال این مطلب گشتم که چرا نیچه نام زرتشت را به عنوان قهرمان فلسفه‌اش برگزیده است و با نقل قولی از کتاب Ecce Homo یا اینست انسان مواجه شدم که در آنجا خود نیچه این پرسش را مطرح کرده و بدان پاسخ می‌دهد. ترجمه دست و پا شکسته من از آن از این قرار است:

"مردم هرگز از من نپرسیدند در حالی که باید می‌پرسیدند که چرا من نام زرتشت را، به عنوان نخستین ضد-اخلاق، برگزیدم؛ زیرا آنچه این پیامبر ایرانی را از همه دیگران در گذشته متمایز می کند خود این واقعیت است که او خود تصویر معکوسی از ضد اخلاق نگری بود. زرتشت نخستین کسی بود که نزاع بین خیر و شر را موتور محرکه امور می‌دانست. ترجمان اخلاق به قلمرو متافیزیک به عنوان نیرو، علت، شی  فی نفسه، کار اوست. خود این پرسش پاسخ خود را پیشنهاد می‌کند. زرتشت بزرگترین خطاهای عالم را انجام داد، یعنی اخلاق؛ از این رو باید نخستین کسی باشد که آن را بیان کند. نه تنها به خاطر اینکه او تجربه بلندتر و بزرگتری در موضوع نسبت به متفکران دیگر داشت- همه تاریخ به راستی ردیه‌ای تجربی در نظریه به اصطلاح نظم اخلاقی امور است- بلکه به خاطر واقعیت مهمتری که زرتشت صادق ترین متفکران بود. تنها در آموزش اوست که صداقت بالاترین فضیلت است، یعنی عکس تهور شخص ایده آلیست که در مواجهه با واقعیت پاهایش سست می شود. او بیش از هر متفکر دیگری شهامت داشت. یعنی راستگویی و هدف سر راست: آن نخستین فضیلت ایرانی است. آیا منظور خود را روشن کردم؟ ... غلبه بر اخلاق به خودی خود، از طریق صدق, غلبه شخص اخلاق‌گرا برخودش به عنوان خصم‌اش است، و این همان دلیلی است که من نام زرتشت را برگزیدم."

منبع:
Friedrich Nietzsche, Ecce Homo, translated by Anthony M. Ludovici (Mineola, NY: Courier Dover Publications, 2004), p. 133–4.

بله! براستی زرتشت و آیین او از تاثیرگذارترین آیین‌ها در فلسفه و همچنین تاریخ ادیان، به خصوص ادیان ابراهیمی است که جای بسی تاسف و اندوه دارد که تا این اندازه از ناحیه ما ایرانی‌ها مغفول واقع شده است، و کمتر فلسفه خوانی به خود زحمت آنرا می‌دهد که برای یکبار هم که شده متن گاتاها یا سرودهای آسمانی زرتشت را بخواند!

@Bekhodnotes

BY دلمشغولیهای فلسفی-اخلاقی