دلمشغولیهای فلسفی-اخلاقی

ممنوعیت و لغو مجوز چاپ دو اثر؛ تجربۀ اخذ مجوز کتاب «آزادی حیوانات»

امروز خبر ممنوعیت و لغو مجوز انتشار دو کتاب پرفروش و معروف یووال نوح هراری، مورخ اسرائیلی، را دیدم: «انسان خردمند» و «انسان خداگونه». به یاد دارم چندسال قبل، وقتی درحال ترجمۀ کتاب «آزادی حیوانات» پیتر سینگر بودم، نخست با این نویسنده آشنا شدم. زیرا هراری بر ویراست سال 2015 کتاب آزادی حیوانات مقدمه ای چندصفحه ای نوشته بود که در ترجمۀ فارسی اثر نیز آنرا میتوانید مشاهده کنید. این نخستین باری بود که با نام این نویسنده آشنا شدم و مقدمۀ او بر کتاب آزادی حیوانات من را نسبت به او کنجکاوتر کرد. همان زمان اصل کتاب «هوموساپینس» یا همان «انسان خردمند» را یافتم و نگاهی گذرا به آن انداختم. کتاب جذابی به نظر میرسید. گفتم شاید بد نباشد کتابی که به بیشتر زبانهای دنیا ترجمه شده است ترجمه ای فارسی هم داشته باشد. اما همین نگاه گذرا به فهرست کتاب من را به این نتیجه رساند که احتمال اینکه کتاب بتواند از سد ممیزی ارشاد عبور کند نسبتن اندک است، خصوصن آنکه تجربۀ بسیار بدی هم بابت مجوز کتاب «آزادی حیوانات» از ارشاد داشتم که مختصرن به آن هم اشاره میکنم. برای همین فکر ترجمۀ آنرا از سرم بیرون کردم. تا اینکه مدتی بعد دیدم که کتاب به فارسی ترجمه شده و خوشبختانه از سد ارشاد هم عبور کرده است. خیلی خوشحال شدم. فهمیدم که ممیزِ اثر در ارشاد، همچون اکثر آثار دیگر، خوشبختانه سر از محتوای کتاب در نیاورده و این کتاب شناخته شده توانسته بود به فارسی ترجمه شده و به یکی از کتابهای پرفروش هم تبدیل شود. همین پرفروشی کتاب و جلب توجه آن خصوصن در نمایشگاه کتاب امسال احتمالن یکی از دلایل اصلی برای لغو و ممنوعیت مجوز آن بوده است. به هر حال آنچه مهم بود که انجام شود انجام شد؛ یعنی ترجمه و چاپ کتاب. و قطعن همین ممنوعیت اقبال به سمت این کتاب را بیش از پیش میکند. باید به مترجمان اثر تبریک گفت!

اما مختصری هم دربارۀ ماجرای مجوز گرفتنِ کتاب «آزادی حیوانات». بعد از یکسال و اندی زمان برای ترجمه و مقدمه نویسی بر این کتاب، کتاب برای مجوز به ارشاد رفت. احتمال این را که کتاب با مشکل جدی مواجه شود خیلی کم میدانستم تا اینکه بعد از گذشت یکماه از تحویل کتاب به ارشاد، ناشر با من تماس گرفت که کتاب مشمول حذفیات بسیاری شده است. وقتی حذفیات و دلایلِ ممیز را دیدم مثل چوب خشکم زده بود که چطور میشود کسی تا این اندازه از روی نادانی و بدون وجدانی اخلاقی دربارۀ اثری که یک مترجم بیش از یکسال از عمرش را صرف ترجمۀ آن کرده است حکم صادر کند، آنهم احکامی کاملن غلط. تقریبن چیزی درحدود شصت تا هفت صفحۀ کتاب به حکم ممیز باید حذف میشد و بخشهایی هم بودند که باید مطابق میل ارزیاب اصلاح میشدند. به عنوان مثال، هرجا واژۀ «خوک» آمده بود، ارزیاب حکم داده بود که آن بخش باید از کتاب حذف میشد، بعلاوۀ تصاویری از این حیوان. دلیل آن؟ بررِس «گمان» کرده بود، بله گمان، که کتاب دربارۀ پرورش خوک است. درحالیکه، سینگر برای توصیف شرایط رقت بار و غیراخلاقیِ حاکم بر دامداری صنعتی، شرایط پرورش و تولید خوکها را توصیف و محکوم کرده بود. تعمدن از واژۀ گمان استفاده میکنم به این دلیل که تجربۀ من نشان داده است که این افراد کتابها را نمیخوانند. تنها به صورت اتفاقی به برخی از بخشهای کتاب نگاهی می اندازند، بدون آنکه دقیقن بدانند موضوع اصلی کتاب اصلن چیست. (این هم میتواند خوب و هم بد باشد. خوب به این خاطر که هرچه ارزیابان کمتر از محتوای کتابها سر در بیاورند احتمال اینکه کتابهای بیشتری از سد ارشاد عبور کنند بیشتر است. میتواند بد باشد به این دلیل که همین سر درنیاوردن و نفهمیدن اثری میتواند آنها را دچار سوءبرداشت در فهم محتوای اثر کرده و اثری را که چندان حساسیت برانگیز نیست، حساسیت برانگیز تعبیر کنند، مثل همین کتاب آزادی حیوانات.) و احتمالن برخی واژگان ممنوعه هم در لیستِ خط قرمزهایشان هست که آنرا در متن کتاب با نرم افزار جستجو میکنند و حکم به حذف یا تغییر آن واژه، پاراگرافی که آن واژه در آن هست، آن صفحه یا چه بسا حکم به حذف آن فصل میدهند.
خوشبختانه، آن زمان با کمک برخی از دوستان توانستم به حکم صادره درخصوص نظر ارزیاب اعتراض کرده و پس از طی مراحلی، آنهم با تحمل استرس و فشارهای بسیاری، مجوز چاپ کتاب را بدون هیچگونه حذفیاتی دریافت کنم. خلاصه اینکه، اخذ مجوز کتاب از ارشاد، همچون بسیاری از موارد دیگر در کشورمان، فرایندی است به شدت تابع بخت و اقبال. اینکه در چه شرایطی کتاب به ارشاد برود، کتاب برای بررسی زیر دست چه کسی بیافتد، مزاج فرد بررِس در آن روزها چطور باشد، غیره و غیره. و بیچاره نویسند و مترجمی که باید خود را به این شرایط بسپارد!
@BeKhodnotes

www.tgoop.com/Bekhodnotes/536

1.07K viewsedited  May 15, 2019 at 22:44

ممنوعیت و لغو مجوز چاپ دو اثر؛ تجربۀ اخذ مجوز کتاب «آزادی حیوانات»

امروز خبر ممنوعیت و لغو مجوز انتشار دو کتاب پرفروش و معروف یووال نوح هراری، مورخ اسرائیلی، را دیدم: «انسان خردمند» و «انسان خداگونه». به یاد دارم چندسال قبل، وقتی درحال ترجمۀ کتاب «آزادی حیوانات» پیتر سینگر بودم، نخست با این نویسنده آشنا شدم. زیرا هراری بر ویراست سال 2015 کتاب آزادی حیوانات مقدمه ای چندصفحه ای نوشته بود که در ترجمۀ فارسی اثر نیز آنرا میتوانید مشاهده کنید. این نخستین باری بود که با نام این نویسنده آشنا شدم و مقدمۀ او بر کتاب آزادی حیوانات من را نسبت به او کنجکاوتر کرد. همان زمان اصل کتاب «هوموساپینس» یا همان «انسان خردمند» را یافتم و نگاهی گذرا به آن انداختم. کتاب جذابی به نظر میرسید. گفتم شاید بد نباشد کتابی که به بیشتر زبانهای دنیا ترجمه شده است ترجمه ای فارسی هم داشته باشد. اما همین نگاه گذرا به فهرست کتاب من را به این نتیجه رساند که احتمال اینکه کتاب بتواند از سد ممیزی ارشاد عبور کند نسبتن اندک است، خصوصن آنکه تجربۀ بسیار بدی هم بابت مجوز کتاب «آزادی حیوانات» از ارشاد داشتم که مختصرن به آن هم اشاره میکنم. برای همین فکر ترجمۀ آنرا از سرم بیرون کردم. تا اینکه مدتی بعد دیدم که کتاب به فارسی ترجمه شده و خوشبختانه از سد ارشاد هم عبور کرده است. خیلی خوشحال شدم. فهمیدم که ممیزِ اثر در ارشاد، همچون اکثر آثار دیگر، خوشبختانه سر از محتوای کتاب در نیاورده و این کتاب شناخته شده توانسته بود به فارسی ترجمه شده و به یکی از کتابهای پرفروش هم تبدیل شود. همین پرفروشی کتاب و جلب توجه آن خصوصن در نمایشگاه کتاب امسال احتمالن یکی از دلایل اصلی برای لغو و ممنوعیت مجوز آن بوده است. به هر حال آنچه مهم بود که انجام شود انجام شد؛ یعنی ترجمه و چاپ کتاب. و قطعن همین ممنوعیت اقبال به سمت این کتاب را بیش از پیش میکند. باید به مترجمان اثر تبریک گفت!

اما مختصری هم دربارۀ ماجرای مجوز گرفتنِ کتاب «آزادی حیوانات». بعد از یکسال و اندی زمان برای ترجمه و مقدمه نویسی بر این کتاب، کتاب برای مجوز به ارشاد رفت. احتمال این را که کتاب با مشکل جدی مواجه شود خیلی کم میدانستم تا اینکه بعد از گذشت یکماه از تحویل کتاب به ارشاد، ناشر با من تماس گرفت که کتاب مشمول حذفیات بسیاری شده است. وقتی حذفیات و دلایلِ ممیز را دیدم مثل چوب خشکم زده بود که چطور میشود کسی تا این اندازه از روی نادانی و بدون وجدانی اخلاقی دربارۀ اثری که یک مترجم بیش از یکسال از عمرش را صرف ترجمۀ آن کرده است حکم صادر کند، آنهم احکامی کاملن غلط. تقریبن چیزی درحدود شصت تا هفت صفحۀ کتاب به حکم ممیز باید حذف میشد و بخشهایی هم بودند که باید مطابق میل ارزیاب اصلاح میشدند. به عنوان مثال، هرجا واژۀ «خوک» آمده بود، ارزیاب حکم داده بود که آن بخش باید از کتاب حذف میشد، بعلاوۀ تصاویری از این حیوان. دلیل آن؟ بررِس «گمان» کرده بود، بله گمان، که کتاب دربارۀ پرورش خوک است. درحالیکه، سینگر برای توصیف شرایط رقت بار و غیراخلاقیِ حاکم بر دامداری صنعتی، شرایط پرورش و تولید خوکها را توصیف و محکوم کرده بود. تعمدن از واژۀ گمان استفاده میکنم به این دلیل که تجربۀ من نشان داده است که این افراد کتابها را نمیخوانند. تنها به صورت اتفاقی به برخی از بخشهای کتاب نگاهی می اندازند، بدون آنکه دقیقن بدانند موضوع اصلی کتاب اصلن چیست. (این هم میتواند خوب و هم بد باشد. خوب به این خاطر که هرچه ارزیابان کمتر از محتوای کتابها سر در بیاورند احتمال اینکه کتابهای بیشتری از سد ارشاد عبور کنند بیشتر است. میتواند بد باشد به این دلیل که همین سر درنیاوردن و نفهمیدن اثری میتواند آنها را دچار سوءبرداشت در فهم محتوای اثر کرده و اثری را که چندان حساسیت برانگیز نیست، حساسیت برانگیز تعبیر کنند، مثل همین کتاب آزادی حیوانات.) و احتمالن برخی واژگان ممنوعه هم در لیستِ خط قرمزهایشان هست که آنرا در متن کتاب با نرم افزار جستجو میکنند و حکم به حذف یا تغییر آن واژه، پاراگرافی که آن واژه در آن هست، آن صفحه یا چه بسا حکم به حذف آن فصل میدهند.
خوشبختانه، آن زمان با کمک برخی از دوستان توانستم به حکم صادره درخصوص نظر ارزیاب اعتراض کرده و پس از طی مراحلی، آنهم با تحمل استرس و فشارهای بسیاری، مجوز چاپ کتاب را بدون هیچگونه حذفیاتی دریافت کنم. خلاصه اینکه، اخذ مجوز کتاب از ارشاد، همچون بسیاری از موارد دیگر در کشورمان، فرایندی است به شدت تابع بخت و اقبال. اینکه در چه شرایطی کتاب به ارشاد برود، کتاب برای بررسی زیر دست چه کسی بیافتد، مزاج فرد بررِس در آن روزها چطور باشد، غیره و غیره. و بیچاره نویسند و مترجمی که باید خود را به این شرایط بسپارد!
@BeKhodnotes

BY دلمشغولیهای فلسفی-اخلاقی