tgoop.com/Bekhodnotes/1001
Last Update:
نوروز در دربار صفوی
"چنان كه پيش از اين گذشت فرا رسيدن نوروز در پايتخت و شهرهاى بزرگى كه توپ وجود دارد با شليك سه تير توپ اعلام مى‌گردد.
منجمان يكى دو ساعت پيش از حلول سال جديد در حالى كه لباس نو بر تن آراسته‌اند، در كاخ سلطنتى، و در شهرها در سراى حكام گرد مى‌آيند، به پشت بام يا مهتابى مى‌روند، اصطرلاب خود را به دست مى‌گيرند، در آن مى‌نگرند، و همين‌كه آفتاب به برج حمل درآمد با دست علامت مى‌دهند كه توپچيان تيراندازى كنند. و طبّالان و نقّاره‌چيان به نواختن طبل و سرنا و نقاره و نى بپردازند و بدين گونه همۀ افراد به شادى و طرب مى‌پردازند.
در اصفهان - پايتخت - در روزهايى كه جشن نوروز ادامه دارد برابر كاخ شاهنشاه مراسم چراغانى و آتش‌بازى و ترانه‌خوانى و پايكوبى و دست‌افشانى و نمايشهاى كمدى برگزار مى‌شود، و مردم در مدّت هشت روز ايّام عيد روزگار به خوشى و خرّمى مى‌گذرانند.مردم با ذوق به مناسبتهاى متفاوت اسامى ديگر روى روز اوّل سال نهاده‌اند از جملۀ آنهاست «عيد جامۀ نو» زيرا طبق سنتى كه از قديم به جا مانده همه مردمان از دارا و بى‌چيز روزهاى عيد بايد لباس نو و تميز بر تن داشته باشند؛ حتى افراد دولتمند هر روز جامۀ نو ديگر مى‌پوشند.
در روزهاى عيد نوروز شكوه و عظمت و جلال دربار بيش از روزهاى ديگر نمايان مى‌گردد، زيرا در آن روزها گرانبهاترين نشانهاى خويش را زيب پيكر مى‌كنند، همچنين عامۀ مردم در تمام مدّتى كه جشن جريان دارد براى تفريح خاطر به گردش باغ و بستانهاى بيرون شهر يا تفرج در صحرا مى‌روند.
در روزهاى عيد بزرگان به زيردستان و سالخوردگان به خردسالان عيدى مى‌دهند.
ايرانيان بر اين باورند كه تخم‌مرغ مايۀ پيدايى و تكوين حيات و موجودات مى‌باشد، ازاين‌رو تخم‌مرغهاى زيادى به نقشها و رنگهاى شاد و زيبا رنگ مى‌كنند، و به هم هديه مى‌دهند. برخى از اين تخم‌مرغها چنان منقش شده‌اند كه هر كدام سه دوكا بها يافته‌اند. پادشاهان هر سال پانصد تخم مرغ را كه هر كدام با آب‌طلا زرنگار شده و بر روى هريك چهار صورت به شيوۀ مينياتور نقش شده در سينى‌هاى طلا مى‌نهند و براى زنان خود مى‌فرستند.
آسان حساب و باور نمى‌توان كرد در مدّتى كه جشن نوروز ادامه دارد چه مقدار تخم‌مرغ تهيّه و رنگ‌آميزى و مبادله مى‌شود. پس از حلول سال نو بزرگان و اعيان در حالى كه تاج كوچكى بر سر نهاده‌اند براى گفتن مباركباد و تهنيت به حضور شاهنشاه شرفياب مى‌شوند، و هريك تحفه‌اى لايق و شاهوار كه مى‌تواند جواهر، پارچه‌هاى گرانبها، عطرهاى خوشبو يا چيزهاى كمياب باشد تقديم مى‌كند. بيشتر آنان طلا به حضور مى‌آورند و نثار مى‌كنند و چنين مى‌گويند كه در سراسر گيتى چيزى كه در خور نگهدارى در خزانۀ پادشاه باشد، وجود ندارد؛ و معمولا هر كدام مقدار پانصد تا چهار هزار دوكا تقديم مى‌كند.
حاكمان و بزرگان ايالات و ولايات نيز به نسبت موقع و مقام و توانايى مادّى خويش تحف و هدايايى به پيشگاه شاه مى‌فرستند و به وسايلى تبريك و تهنيت مى‌گويند. هيچ‌كس از بزرگان و صاحبان مقام انجام دادن اين مراسم را فراموش نمى‌كند، و معمولا ارزش اين هديه‌ها در تعيين مقام و منصب كسانى كه آنها را تقديم كرده است بسيار مؤثر است. بدين گونه در روزهايى كه جشن نوروز برقرار است خزانۀ پادشاه معمور مى‌گردد. وى بخشى از اين هدايا را به اندرون سراى سلطنت مى‌برد و ميان زنان و فرزندان خود، همچنين به اعضاى اندرون قسمت مى‌كند.شاه در تمام مدّت عيد، هر روز از ساعت ده تا يك ساعت بعد از ظهر به پذيرايى درباريان و بزرگان و اعيان مى‌نشيند، و از آن پس به اندرون مى‌رود. بزرگان نيز در سراى خود را به روى ديداركنندگان مى‌گشايند و از آنان به گرمى پذيرايى مى‌كنند. در روزهاى عيد فرودستان به بزرگان هدايايى تقديم مى‌كنند؛ چه اين رسم مردمان مشرق زمين است كه در روزهاى آغاز سال نو فقيران به دولتمندان و كوچكان به بزرگان چيزى تقديم مى‌كنند و هميشه اين رسم رعايت مى‌شود.مؤمنان و زاهدان و خداترسان غالب ساعات روز عيد را در خانۀ خود به خواندن دعا و ورد و ذكر مى‌گذرانند. صبحگاه روز عيد غسل، جامۀ تميز بر تن مى‌كنند، از همبسترى با زن مى‌پرهيزند، نماز واجب و مستحب به جاى مى‌آورند؛ قرآن و كتابهاى مذهبى مى‌خوانند، و نيّت و آرزو مى‌كنند كه از بركت قرآن و ديگر كتابهاى دينى تمام ايّام سال را به تندرستى و خرّمى به سر ببرند.برخى از مردمان ديگر كه فكر و ذكرشان جمع‌آورى مال است، به سخن ديگر اهل دنيا و بهره‌يابى از نعمتهاى آن مى‌باشند ايّام عيد را به عيش و طرب و سرمستى و خوشگذرانى مى‌سپرند و بر اين اعتقادند كه بايد روزهاى اوّل سال را به بى‌خبرى و شادى و سرور بگذرانند تا باقى روزهاى سال قرين آسايش و تندرستى و شادكامى باشند."
(سفرنامه شاردن، جلد اول، ترجمه اقبال یغمایی، نشر توس، صص. ۵۳-۴۵۱)
@BeKhodnotes
BY دلمشغولیهای فلسفی-اخلاقی
Share with your friend now:
tgoop.com/Bekhodnotes/1001