🔸يک پيشنهاد درباره بحث در زمينه نظريه استاد دکتر محمد علی امير معزی در خصوص "تشيع نخستين"
✍حسن انصاری
🔺سخنان دکتر امير معزی در رابطه با تشيع آغازين واکنش های مختلفی را در مجامع علمی داخل و خارج تاکنون بر انگيخته. من قبلا در نوشته ها و يا درسگفتارهای تاريخ علم کلام و تاريخ نقد حديث تا اندازه ای به اين موضوع پرداخته ام. اما معتقدم شايد يکی از بهترين راه های بحث در اين زمينه پيش از هر چيز بررسی اصالت مستندات حديثی اين نظريه است. در آثار استاد دکتر محمد علی امير معزی عمدتا به اين کتاب های حديثی بيشترين استنادها را می بينيم: کتاب سليم بن قيس، تفسير العسکري، کتاب القراءات سياري، محاسن برقي، بصائر الدرجات صفار قمي، تفسير علي بن ابراهيم قمي، تفسير عياشي، تفسير فرات کوفي، تفسير حبري، کتاب کافي کليني، آثار حديثی شيخ صدوق و در نهايت آثار رجب برسي. آقای امير معزی البته تنها به حديث استناد نمی کند. ايشان از بينشی خاص درباره ظهور اسلام و طبيعت آن در شرايط تاريخی شبه جزيره در دوره اواخر دنيای عهد باستان و همچنين نوع نزاع های مذهبی و سیاسی در دو قرن نخستين اسلام در ارتباط با منابع دينی، قدرت و به طور خاص در ارتباط با نحوه شکل گيری متون مقدس دينی سخن می گویند که در آن چارچوب استنادات گزينشی ايشان از احاديث هم معنی می دهد.
با اين وصف همچنان بحث در زمینه اصالت استنادات حدیثی می تواند در تحرير محل نزاع کمک کند. عده ای، مباحث ايشان را عموما مستند به احاديث طيف غلات شيعی می دانند. آقای امير معزی در پاسخ می گويد خود همين عنوان محل نزاع است و اول سخن. بنابراين به عقيده من برای اینکه وارد چنين بحثی نشویم بهتر است از جای ديگری آغاز کنيم: منابع حديثی که نامشان آمد تا چه اندازه از لحاظ تاريخی قابل استنادند و اگر اصالت آنها مورد قبول است بايد در چه چارچوبی به آنها در چنين بحثی استناد کرد؟
از کتاب سليم آغاز کنيم. مسلم است که نسخه کنونی اين اثر نمی تواند به سده اول و به دوران شخصی که ادعا می شود نامش سليم بن قيس است نسبت داده شود. هسته اوليه و بسيار مختصری از اين کتاب احتمالا متعلق به اواخر دوره اموی است اما قسمت زيادی از کتاب در سده های چهار تا ششم تنظيم و پيشنهاد شده است.
https://ansari.kateban.com/post/4789
@Kateban
@AmirMoezzi
✍حسن انصاری
🔺سخنان دکتر امير معزی در رابطه با تشيع آغازين واکنش های مختلفی را در مجامع علمی داخل و خارج تاکنون بر انگيخته. من قبلا در نوشته ها و يا درسگفتارهای تاريخ علم کلام و تاريخ نقد حديث تا اندازه ای به اين موضوع پرداخته ام. اما معتقدم شايد يکی از بهترين راه های بحث در اين زمينه پيش از هر چيز بررسی اصالت مستندات حديثی اين نظريه است. در آثار استاد دکتر محمد علی امير معزی عمدتا به اين کتاب های حديثی بيشترين استنادها را می بينيم: کتاب سليم بن قيس، تفسير العسکري، کتاب القراءات سياري، محاسن برقي، بصائر الدرجات صفار قمي، تفسير علي بن ابراهيم قمي، تفسير عياشي، تفسير فرات کوفي، تفسير حبري، کتاب کافي کليني، آثار حديثی شيخ صدوق و در نهايت آثار رجب برسي. آقای امير معزی البته تنها به حديث استناد نمی کند. ايشان از بينشی خاص درباره ظهور اسلام و طبيعت آن در شرايط تاريخی شبه جزيره در دوره اواخر دنيای عهد باستان و همچنين نوع نزاع های مذهبی و سیاسی در دو قرن نخستين اسلام در ارتباط با منابع دينی، قدرت و به طور خاص در ارتباط با نحوه شکل گيری متون مقدس دينی سخن می گویند که در آن چارچوب استنادات گزينشی ايشان از احاديث هم معنی می دهد.
با اين وصف همچنان بحث در زمینه اصالت استنادات حدیثی می تواند در تحرير محل نزاع کمک کند. عده ای، مباحث ايشان را عموما مستند به احاديث طيف غلات شيعی می دانند. آقای امير معزی در پاسخ می گويد خود همين عنوان محل نزاع است و اول سخن. بنابراين به عقيده من برای اینکه وارد چنين بحثی نشویم بهتر است از جای ديگری آغاز کنيم: منابع حديثی که نامشان آمد تا چه اندازه از لحاظ تاريخی قابل استنادند و اگر اصالت آنها مورد قبول است بايد در چه چارچوبی به آنها در چنين بحثی استناد کرد؟
از کتاب سليم آغاز کنيم. مسلم است که نسخه کنونی اين اثر نمی تواند به سده اول و به دوران شخصی که ادعا می شود نامش سليم بن قيس است نسبت داده شود. هسته اوليه و بسيار مختصری از اين کتاب احتمالا متعلق به اواخر دوره اموی است اما قسمت زيادی از کتاب در سده های چهار تا ششم تنظيم و پيشنهاد شده است.
https://ansari.kateban.com/post/4789
@Kateban
@AmirMoezzi
👎2
🔸اختلاف بر سر اصل قرآن و يا تأويل قرآن؟
✍حسن انصاری
🔺حدود صد و پنجاه سال آغازين دوران اسلامی دوران جنگ ها و نزاع ها و انواع معارضه های سياسی و مذهبی و اعتقادی در ميان گروه های مختلف و ميان دولت خلافت و معارضان آن بود. خيلی از این اختلافات به موضوع امامت و خلافت و جانشینی پيامبر (ص) باز می گشت. اين را شهرستانی هم در مقدمه ملل و نحل خود متذکر شده. برخی از محققين جديد معتقدند از آنجا که اين دوران در عين حال دوران "تدوين" هم هست بنابراين تدوين و تثبيت منابع مقدس دينی و از جمله قرآن و حديث و سنت و سيره پيامبر و سیره امت اسلامی و تثبيت باورهای دينی نمی تواند برکنار از اين نزاع ها باشد. اين سخن درستی است. حديث در چنين فضایی توليد و انتشار يافت و تدوين شد و اختلافات احادیث که بعدها مجال بحث های نظری فقیهان و اصولیان و متکلمان شد ریشه در همين مسئله دارد. آنهایی هم که با حجيت خبر واحد مخالف بودند نظری هم به این مسئله داشتند. با اين وصف آيا قرآن و تدوين مصحف شريف هم زمينه و مجالی برای انعکاس اين نزاع ها بوده؟ برخی از اسلامشناسان غربی بر اين باورند. بدين ترتيب آنها قرآن را خارج از قاعده کلی بالا نمی بینند. اما واقعيت تاريخی چيز ديگری می گويد: نزاع ها در دو قرن نخست و به ويژه در دوران بنی اميه بسیار سخت و در همه ابعاد میان طیف های مختلف وجود داشت. "جماعت" های مختلف هر کدام تنها مشروعيت دينی خود را قبول داشتند و ديگران را بيرون از آن مشروعيت می پنداشتند. در فضای آخر الزمانی انديشانه صد سال نخست هر گروهی خود را تنها مصداق "جماعت الله" می دانست و ديگران را خارج از هدايت. اين بود معنای ولايت و برائت در ميان فرقه های مختلف مذهبی. اين تنها مخصوص خوارج نبود. بقيه گروه ها و جماعت های مذهبی هم در ميان خود با همين مسئله روبرو بودند. دعوای اصلی البته در سطح سياسی ميان خلافت اموی و معارضان سیاسی آنان در جريان بود. امويان تلاش می کردند جريان "تدوين" را به دست بگيرند. در همين چارچوب نه تنها تدوين رسمی حديث و سنت و سيره با ابتکار و هدايت آنها جريان داشت بلکه امويان، و به ويژه در عصر عبدالملک بن مروان تلاش های مختلفی برای تدوين مصحف رسمی قرآن به عمل آوردند. مخالفان امويان و از جمله شيعيان و خوارج هم در کار تدوين حديث و منابع مذهبی خود بودند. با اين وصف جز چند گزارش بسيار حاشيه ای درباره قرآن و اختلاف مصاحف برخی از صحابه با مصحف عثمان و نمونه هایی از اين دست می بينيم که هيچگاه مخالفان خلافت راشدين و دستگاه خلافت اموی، آنان را متهم به دستکاری در کتاب خدا نکردند و تلاشی هم برای تدوين قرآن هایی مخالف با مصحف رسمی صورت نگرفت. اين در حالی است که مجال اين نوع اختلافات و نزاع ها در ادبیات حديث در دوره اموی خود را نشان داد. مخالفان امویان با وجود سرکوب ها با اين وصف توانستند گفتمان خود را به عنوان گفتمان های بدیل حفظ کنند و ارائه دهند. از همان دوران ادبياتی مهم از این گفتمان های بدیل در دست است. اين گفتمان ها روی تفاوت "سنت" و "سيره" دست می گذاشتند. نزاع های مذهبی نه روی اصل متن قرآن که بر تأويل آن استوار بود. در اين چارچوب اختلافات بر سر "ناسخ و منسوخ" قرآن، محکمات و متشابهات قرآن و اختلاف قرائات و مصاحف قرانی بود اما نزاعی در اصل قرآن و تماميت آن وجود نداشت (آنچه به برخی شيعيان درباره تحريف قرآن نسبت داده شده، يا اصل اتهام و يا باور بدان مربوط به دوره های بعدی است و ربطی به دو قرن نخستين ندارد).
تأکيد بر وجود نزاع های خونين در دوران امويان برخلاف نظر برخی از اسلامشناسان غربی به جای اينکه نشانگر اين باشد که بنابراين قرآن از آسیب تحريف و دستکاری بر امان نبوده، نشان می دهد که اتفاقا قرآن و متن قرآنی از چنان اجماعی در ميان مسلمانان برخوردار بود که اختلافات و نزاع های سياسی و دينی خونين دوران اموی و اوائل عباسی نتوانست بر تماميت آن و اجماع بر سر آن خدشه ای وارد کند.
https://ansari.kateban.com/post/4795
@Kateban
@AmirMoezzi
✍حسن انصاری
🔺حدود صد و پنجاه سال آغازين دوران اسلامی دوران جنگ ها و نزاع ها و انواع معارضه های سياسی و مذهبی و اعتقادی در ميان گروه های مختلف و ميان دولت خلافت و معارضان آن بود. خيلی از این اختلافات به موضوع امامت و خلافت و جانشینی پيامبر (ص) باز می گشت. اين را شهرستانی هم در مقدمه ملل و نحل خود متذکر شده. برخی از محققين جديد معتقدند از آنجا که اين دوران در عين حال دوران "تدوين" هم هست بنابراين تدوين و تثبيت منابع مقدس دينی و از جمله قرآن و حديث و سنت و سيره پيامبر و سیره امت اسلامی و تثبيت باورهای دينی نمی تواند برکنار از اين نزاع ها باشد. اين سخن درستی است. حديث در چنين فضایی توليد و انتشار يافت و تدوين شد و اختلافات احادیث که بعدها مجال بحث های نظری فقیهان و اصولیان و متکلمان شد ریشه در همين مسئله دارد. آنهایی هم که با حجيت خبر واحد مخالف بودند نظری هم به این مسئله داشتند. با اين وصف آيا قرآن و تدوين مصحف شريف هم زمينه و مجالی برای انعکاس اين نزاع ها بوده؟ برخی از اسلامشناسان غربی بر اين باورند. بدين ترتيب آنها قرآن را خارج از قاعده کلی بالا نمی بینند. اما واقعيت تاريخی چيز ديگری می گويد: نزاع ها در دو قرن نخست و به ويژه در دوران بنی اميه بسیار سخت و در همه ابعاد میان طیف های مختلف وجود داشت. "جماعت" های مختلف هر کدام تنها مشروعيت دينی خود را قبول داشتند و ديگران را بيرون از آن مشروعيت می پنداشتند. در فضای آخر الزمانی انديشانه صد سال نخست هر گروهی خود را تنها مصداق "جماعت الله" می دانست و ديگران را خارج از هدايت. اين بود معنای ولايت و برائت در ميان فرقه های مختلف مذهبی. اين تنها مخصوص خوارج نبود. بقيه گروه ها و جماعت های مذهبی هم در ميان خود با همين مسئله روبرو بودند. دعوای اصلی البته در سطح سياسی ميان خلافت اموی و معارضان سیاسی آنان در جريان بود. امويان تلاش می کردند جريان "تدوين" را به دست بگيرند. در همين چارچوب نه تنها تدوين رسمی حديث و سنت و سيره با ابتکار و هدايت آنها جريان داشت بلکه امويان، و به ويژه در عصر عبدالملک بن مروان تلاش های مختلفی برای تدوين مصحف رسمی قرآن به عمل آوردند. مخالفان امويان و از جمله شيعيان و خوارج هم در کار تدوين حديث و منابع مذهبی خود بودند. با اين وصف جز چند گزارش بسيار حاشيه ای درباره قرآن و اختلاف مصاحف برخی از صحابه با مصحف عثمان و نمونه هایی از اين دست می بينيم که هيچگاه مخالفان خلافت راشدين و دستگاه خلافت اموی، آنان را متهم به دستکاری در کتاب خدا نکردند و تلاشی هم برای تدوين قرآن هایی مخالف با مصحف رسمی صورت نگرفت. اين در حالی است که مجال اين نوع اختلافات و نزاع ها در ادبیات حديث در دوره اموی خود را نشان داد. مخالفان امویان با وجود سرکوب ها با اين وصف توانستند گفتمان خود را به عنوان گفتمان های بدیل حفظ کنند و ارائه دهند. از همان دوران ادبياتی مهم از این گفتمان های بدیل در دست است. اين گفتمان ها روی تفاوت "سنت" و "سيره" دست می گذاشتند. نزاع های مذهبی نه روی اصل متن قرآن که بر تأويل آن استوار بود. در اين چارچوب اختلافات بر سر "ناسخ و منسوخ" قرآن، محکمات و متشابهات قرآن و اختلاف قرائات و مصاحف قرانی بود اما نزاعی در اصل قرآن و تماميت آن وجود نداشت (آنچه به برخی شيعيان درباره تحريف قرآن نسبت داده شده، يا اصل اتهام و يا باور بدان مربوط به دوره های بعدی است و ربطی به دو قرن نخستين ندارد).
تأکيد بر وجود نزاع های خونين در دوران امويان برخلاف نظر برخی از اسلامشناسان غربی به جای اينکه نشانگر اين باشد که بنابراين قرآن از آسیب تحريف و دستکاری بر امان نبوده، نشان می دهد که اتفاقا قرآن و متن قرآنی از چنان اجماعی در ميان مسلمانان برخوردار بود که اختلافات و نزاع های سياسی و دينی خونين دوران اموی و اوائل عباسی نتوانست بر تماميت آن و اجماع بر سر آن خدشه ای وارد کند.
https://ansari.kateban.com/post/4795
@Kateban
@AmirMoezzi
👍2👎2
🔻 بازخوانی متن قرآن بر اساس سنت بایبلی
🔹️ مروری بر کتاب گابریل سعید رینولدز
✍ ایمان تاجی
درآمد
گابریل سعید رینولدز (متولد ۱۹۷۳) فارغ‌التحصیل مطالعات اسلام از دانشگاه ییل و استاد مطالعات اسلام و الهیات در دانشگاه نُتردام امریکاست. تمرکز پژوهشی او بر مطالعات قرآن، تاریخ مسیحیت، روابط مسیحیان و مسلمانان، و اسلام آغازین است. از تألیفات او می‌توان به کتاب‌های «ظهور اسلام» (۲۰۱۲)، «قرآن و بایبل» (۲۰۱۸) و «اللّه: خدا در قرآن» (۲۰۲۰) اشاره کرد. او در حال حاضر مدیر اجرایی «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآن» (ایکسا) و از همکاران ثابت مجموعه پادکست‌هایی دربارهٔ بایبل و قرآن در دانشگاه نُتردام است. رینولدز در کتاب «قرآن و زیرمتنِ بایبلی آن» (۲۰۱۰) می‌کوشد راه‌حلی برای فهم و تحلیل صحیح متن قرآن ارائه کند. رینولدز می‌گوید بیشتر پژوهشگران با این پیش‌فرض به تحلیل قرآن پرداخته‌اند که جزئیات زندگی محمد می‌تواند منبعی برای گشودن گره‌های معنایی آن باشد. اما به عقیدۀ او، این روش نه‌تنها گره‌گشا نیست، بلکه باعث سردرگمی بیشتر می‌شود. رینولدز ادعا می‌کند قرآن با مخاطبی سخن می‌گوید که داستان‌ها و شخصیت‌های بایبلی را می‌شناسد و در نتیجه، برای فهم بهتر قرآن باید به متون بایبلی مراجعه کرد. رینولدز البته قرآن را در تقابل با متون بایبلی یا جایگزین آنها نمی‌داند، بلکه معتقد است قرآن را باید در سنت موعظه‌نویسی بر اساس متون بایبلی دید، سنتی که هدف آن تولید خطابه‌هایی موعظه‌محور، دل‌نشین و معنوی بر اساس بایبل برای تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب است. در مجموع، هدف رینولدز در این کتاب تأکید بر «دوری محتوای تفاسیر از متن قرآن» و همچنین «لزوم خواندن قرآن بر اساس متون بایبلی» است.
متن کامل را در دورنما ببینید.
@doornamaa
@AmirMoezzi
🔹️ مروری بر کتاب گابریل سعید رینولدز
✍ ایمان تاجی
درآمد
گابریل سعید رینولدز (متولد ۱۹۷۳) فارغ‌التحصیل مطالعات اسلام از دانشگاه ییل و استاد مطالعات اسلام و الهیات در دانشگاه نُتردام امریکاست. تمرکز پژوهشی او بر مطالعات قرآن، تاریخ مسیحیت، روابط مسیحیان و مسلمانان، و اسلام آغازین است. از تألیفات او می‌توان به کتاب‌های «ظهور اسلام» (۲۰۱۲)، «قرآن و بایبل» (۲۰۱۸) و «اللّه: خدا در قرآن» (۲۰۲۰) اشاره کرد. او در حال حاضر مدیر اجرایی «انجمن بین‌المللی مطالعات قرآن» (ایکسا) و از همکاران ثابت مجموعه پادکست‌هایی دربارهٔ بایبل و قرآن در دانشگاه نُتردام است. رینولدز در کتاب «قرآن و زیرمتنِ بایبلی آن» (۲۰۱۰) می‌کوشد راه‌حلی برای فهم و تحلیل صحیح متن قرآن ارائه کند. رینولدز می‌گوید بیشتر پژوهشگران با این پیش‌فرض به تحلیل قرآن پرداخته‌اند که جزئیات زندگی محمد می‌تواند منبعی برای گشودن گره‌های معنایی آن باشد. اما به عقیدۀ او، این روش نه‌تنها گره‌گشا نیست، بلکه باعث سردرگمی بیشتر می‌شود. رینولدز ادعا می‌کند قرآن با مخاطبی سخن می‌گوید که داستان‌ها و شخصیت‌های بایبلی را می‌شناسد و در نتیجه، برای فهم بهتر قرآن باید به متون بایبلی مراجعه کرد. رینولدز البته قرآن را در تقابل با متون بایبلی یا جایگزین آنها نمی‌داند، بلکه معتقد است قرآن را باید در سنت موعظه‌نویسی بر اساس متون بایبلی دید، سنتی که هدف آن تولید خطابه‌هایی موعظه‌محور، دل‌نشین و معنوی بر اساس بایبل برای تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطب است. در مجموع، هدف رینولدز در این کتاب تأکید بر «دوری محتوای تفاسیر از متن قرآن» و همچنین «لزوم خواندن قرآن بر اساس متون بایبلی» است.
متن کامل را در دورنما ببینید.
@doornamaa
@AmirMoezzi
♨️مصاحبه با دکتر امیرمعزی پیرامون قرآن مورخان
🎙مصاحبه‌گر: راشل بینهاس (Rachel Binhas) منبع: Marianne
📝متن ترجمه‌شده در رادیو زمانه
🎙مصاحبه‌گر: راشل بینهاس (Rachel Binhas) منبع: Marianne
📝متن ترجمه‌شده در رادیو زمانه
Marianne
Qu'y a-t-il vraiment dans le Coran ? Rencontre avec l'un des auteurs du "Coran des historiens"
Pour la première fois dans le monde, trente spécialistes ont décrypté le livre saint de l’Islam. Ils livrent une analyse circonstanciée du texte, accessible au grand public, dans le "Coran des historiens" (éditions du Cerf). Rencontre avec l’un de ses codirecteurs…
👍1
Forwarded from عنقاء
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۱ از ۵
📝 راشِل بینهاس در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی گفت‌وگویی با محمدعلی امیرمعزّی درباره‌ی مجموعه‌ی «قرآن مورّخان» داشته است که همان زمان در مَرییَن به زبان فرانسوی منتشر شد. مریم وحدتی آن گفت‌وگو را به فارسی برگردانده است و پایگاه فارسی‌زبان رادیو زمانه آن را دیروز، ۲۰ مهر ۱۴۰۰، منتشر کرده است. برای دسترسی به متن فرانسوی در پایگاه مَرییَن بنگرید به اینجا و برای دسترسی به ترجمه‌ی فارسی آن در پایگاه رادیو زمانه بنگرید به اینجا. برای دسترسی آسان‌تر مخاطبان، متن ترجمه‌شده به قلم مریم وحدتی را که در پایگاه رادیو زمانه آمده است با اندکی ویرایش در ادامه می‌آورم.
🖋 زهیر میرکریمی
———————————————
🔅 "قرآن مورخان" − مصاحبه با یکی از سرپرستان مجموعه
محمدعلی امیرمعزی، اسلام‌شناس ایرانی-فرانسوی، در مصاحبه با "مَرییَن" این اثر را معرفی می‌کند. نویسندگان «قرآن مورخان» با رویکردی عینی و با روش نقدِ تاریخی به سراغ متن رفته‌اند، به دور از قرائت مسلمان مؤمن که متن را همچون وحی الهی می‌پذیرد و آن را از طریق سنت‌های تفسیری‌اش درک می‌کند.
ترجمه: مریم وحدتی
🔅 مجموعه‌ی سه جلدی «قرآن مورخان» حاصل تلاش چهارساله‌ی سی تن از دین‌پژوهان، پژوهشگران حوزه‌ی تاریخ ادیان، اسلام‌شناسی، یهودشناسی، مسیح‌شناسی، قرآن‌پژوهی، تاریخ، و کتیبه‌شناسی است که زیر نظر محمدعلی امیرمعزی، اسلام‌شناس ایرانی-فرانسوی و استاد دانش‌سرای کاربردی مطالعات عالی (EPHE)، و گیوم دی (Guillaume Dye)، استاد اسلام‌شناسی دانشگاه بروکسل، اواخر سال ۲۰۱۹ از سوی انتشارات سِرف (éditions du Cerf) [یا چنانچه گویشورانِ فرانسوی ادا می‌کنند: سِر] به چاپ رسید. نخستین بار است که کاری در این مقیاس و با بررسی ۱۱۴ سوره‌ی قرآن به زبان فرانسوی چاپ می‌شود.
🔅 در این پروژه، قرآن به مثابه‌ی اثری ادبی، اجتماعی، تاریخی، و مذهبی در بافت تاریخی و جغرافیایی‌اش و آن گونه که رسمیت یافته و به عنوان کتاب مقدس اسلام معرفی شده است، مطالعه می‌شود. نویسندگان قرآن مورخان با رویکردی عینی و با روش نقد تاریخی و به دور از قرائت مسلمان مؤمن که متن را همچو وحی الهی می‌پذیرد و آن را از طریق سنت‌های تفسیری‌اش درک می‌کند، به سراغ متن رفته‌اند. تلاش آنها در این ۴۳۲۷ صفحه آشناسازی عموم مردم و دوست‌داران تاریخ درون و برون از محافل حرفه‌ای با مباحث مربوط به خاستگاه قرآن و اسلام بوده است.
🔅 پژوهشگران در این مجموعه کوشیده‌اند تا تکوین دین اسلام در زمانه‌ای که در آن قرآن تکوین یافته را در ارتباط بیرونی و با دیگر ادیان توحیدی نشان دهند. نویسندگان با مطالعه‌ی خط نگارش پیشااسلام، نوشته‌های مانوی، تاریخ پادشاهان اتیوپی، جناح‌های بیزانسی، قبایل یهودی و نظیر آن، به ما نشان می‌دهند که چگونه عربستانی که شاهد تولد قرآن بوده، جهانی غنی و متصل است.
🔅حاصل این تلاش با استقبالِ نه تنها جامعه علمی بلکه فضای عمومی فرانسوی‌زبان روبه‌رو شد. کتاب عرضه شده اینک مرجع مهمی در مطالعه‌ی قرآن به حساب می‌آید. به باور امیرمعزی و دی، بررسی‌های متن‌پژوهی، لغت‌شناسی، نشانه‌شناسی، و تاریخی در باب خاستگاه، منابع، و شیوه‌ی شکل‌گیری متن قرآن برای کسانی که خواهان درک تنش‌های مذهبی جهان معاصر هستند، صرف نظر از اعتقادشان، پرفایده خواهد بود.
———————————————
🔻 مرییَن: از چه زمانی روی ایده‌ی زمینهمندسازی متن مقدس [منظور «قرآن» است] برای نامتخصصان کار می‌کردید؟
محمدعلی امیر معزی: زمینهمندسازی قرآن کاری قدیمی است، قدمت آن به قرن نوزدهم و آغاز مطالعات علمی در مورد قرآن، به ویژه توسط محققان آلمانی کتاب مقدس و دانشمندان بزرگ یهودی بازمی‌گردد. آنچه اندیشمندان یهودی را جذب خود کرد، دقیقاً حضور گسترده‌ی یهودیت در متن مقدس بود.
از اواخر قرن بیستم، مطالعات درباره‌ی قرآن شتاب گرفت. برای درک روشن‌تر، من خود با انتشار «قاموس قرآن» در سال ۲۰۰۷ (روبر لافونت) آغاز کردم. این [قاموس] پیرامون تعدد برداشت‌های مسلمانان از کتابِ پایه‌گذارِ اسلام بود که اغلب به اشتباه به مثابه‌ی واحد همگنی تلقی می‌شد.
قرآن مورخان بخشی از رویکردی دیگر است. ایده این است که ترکیبی از مطالعات علمی درباره‌ی این متن از قرن نوزدهم تا امروز که با تأملات کنونی تکمیل می‌شود، در دسترس عموم مردم قرار گیرد. ما با گیوم دی گروهی از محققان بین‌المللی متشکل از مورخان و متخصصان قرآن شکل دادیم. بنابراین، برای نخستین بار در جهان، ما این متن مقدس را زمینه‌مند ساختیم و فراتر از آنچه منابع اسلامی در موردش می‌گویند، تفسیر کردیم.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
بخش ۱ از ۵
📝 راشِل بینهاس در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی گفت‌وگویی با محمدعلی امیرمعزّی درباره‌ی مجموعه‌ی «قرآن مورّخان» داشته است که همان زمان در مَرییَن به زبان فرانسوی منتشر شد. مریم وحدتی آن گفت‌وگو را به فارسی برگردانده است و پایگاه فارسی‌زبان رادیو زمانه آن را دیروز، ۲۰ مهر ۱۴۰۰، منتشر کرده است. برای دسترسی به متن فرانسوی در پایگاه مَرییَن بنگرید به اینجا و برای دسترسی به ترجمه‌ی فارسی آن در پایگاه رادیو زمانه بنگرید به اینجا. برای دسترسی آسان‌تر مخاطبان، متن ترجمه‌شده به قلم مریم وحدتی را که در پایگاه رادیو زمانه آمده است با اندکی ویرایش در ادامه می‌آورم.
🖋 زهیر میرکریمی
———————————————
🔅 "قرآن مورخان" − مصاحبه با یکی از سرپرستان مجموعه
محمدعلی امیرمعزی، اسلام‌شناس ایرانی-فرانسوی، در مصاحبه با "مَرییَن" این اثر را معرفی می‌کند. نویسندگان «قرآن مورخان» با رویکردی عینی و با روش نقدِ تاریخی به سراغ متن رفته‌اند، به دور از قرائت مسلمان مؤمن که متن را همچون وحی الهی می‌پذیرد و آن را از طریق سنت‌های تفسیری‌اش درک می‌کند.
ترجمه: مریم وحدتی
🔅 مجموعه‌ی سه جلدی «قرآن مورخان» حاصل تلاش چهارساله‌ی سی تن از دین‌پژوهان، پژوهشگران حوزه‌ی تاریخ ادیان، اسلام‌شناسی، یهودشناسی، مسیح‌شناسی، قرآن‌پژوهی، تاریخ، و کتیبه‌شناسی است که زیر نظر محمدعلی امیرمعزی، اسلام‌شناس ایرانی-فرانسوی و استاد دانش‌سرای کاربردی مطالعات عالی (EPHE)، و گیوم دی (Guillaume Dye)، استاد اسلام‌شناسی دانشگاه بروکسل، اواخر سال ۲۰۱۹ از سوی انتشارات سِرف (éditions du Cerf) [یا چنانچه گویشورانِ فرانسوی ادا می‌کنند: سِر] به چاپ رسید. نخستین بار است که کاری در این مقیاس و با بررسی ۱۱۴ سوره‌ی قرآن به زبان فرانسوی چاپ می‌شود.
🔅 در این پروژه، قرآن به مثابه‌ی اثری ادبی، اجتماعی، تاریخی، و مذهبی در بافت تاریخی و جغرافیایی‌اش و آن گونه که رسمیت یافته و به عنوان کتاب مقدس اسلام معرفی شده است، مطالعه می‌شود. نویسندگان قرآن مورخان با رویکردی عینی و با روش نقد تاریخی و به دور از قرائت مسلمان مؤمن که متن را همچو وحی الهی می‌پذیرد و آن را از طریق سنت‌های تفسیری‌اش درک می‌کند، به سراغ متن رفته‌اند. تلاش آنها در این ۴۳۲۷ صفحه آشناسازی عموم مردم و دوست‌داران تاریخ درون و برون از محافل حرفه‌ای با مباحث مربوط به خاستگاه قرآن و اسلام بوده است.
🔅 پژوهشگران در این مجموعه کوشیده‌اند تا تکوین دین اسلام در زمانه‌ای که در آن قرآن تکوین یافته را در ارتباط بیرونی و با دیگر ادیان توحیدی نشان دهند. نویسندگان با مطالعه‌ی خط نگارش پیشااسلام، نوشته‌های مانوی، تاریخ پادشاهان اتیوپی، جناح‌های بیزانسی، قبایل یهودی و نظیر آن، به ما نشان می‌دهند که چگونه عربستانی که شاهد تولد قرآن بوده، جهانی غنی و متصل است.
🔅حاصل این تلاش با استقبالِ نه تنها جامعه علمی بلکه فضای عمومی فرانسوی‌زبان روبه‌رو شد. کتاب عرضه شده اینک مرجع مهمی در مطالعه‌ی قرآن به حساب می‌آید. به باور امیرمعزی و دی، بررسی‌های متن‌پژوهی، لغت‌شناسی، نشانه‌شناسی، و تاریخی در باب خاستگاه، منابع، و شیوه‌ی شکل‌گیری متن قرآن برای کسانی که خواهان درک تنش‌های مذهبی جهان معاصر هستند، صرف نظر از اعتقادشان، پرفایده خواهد بود.
———————————————
🔻 مرییَن: از چه زمانی روی ایده‌ی زمینهمندسازی متن مقدس [منظور «قرآن» است] برای نامتخصصان کار می‌کردید؟
محمدعلی امیر معزی: زمینهمندسازی قرآن کاری قدیمی است، قدمت آن به قرن نوزدهم و آغاز مطالعات علمی در مورد قرآن، به ویژه توسط محققان آلمانی کتاب مقدس و دانشمندان بزرگ یهودی بازمی‌گردد. آنچه اندیشمندان یهودی را جذب خود کرد، دقیقاً حضور گسترده‌ی یهودیت در متن مقدس بود.
از اواخر قرن بیستم، مطالعات درباره‌ی قرآن شتاب گرفت. برای درک روشن‌تر، من خود با انتشار «قاموس قرآن» در سال ۲۰۰۷ (روبر لافونت) آغاز کردم. این [قاموس] پیرامون تعدد برداشت‌های مسلمانان از کتابِ پایه‌گذارِ اسلام بود که اغلب به اشتباه به مثابه‌ی واحد همگنی تلقی می‌شد.
قرآن مورخان بخشی از رویکردی دیگر است. ایده این است که ترکیبی از مطالعات علمی درباره‌ی این متن از قرن نوزدهم تا امروز که با تأملات کنونی تکمیل می‌شود، در دسترس عموم مردم قرار گیرد. ما با گیوم دی گروهی از محققان بین‌المللی متشکل از مورخان و متخصصان قرآن شکل دادیم. بنابراین، برای نخستین بار در جهان، ما این متن مقدس را زمینه‌مند ساختیم و فراتر از آنچه منابع اسلامی در موردش می‌گویند، تفسیر کردیم.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
Forwarded from عنقاء
ادامه از 👆🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۲ از ۵
🔻 مرییَن: چگونه پیش رفتید، هم برای انتخاب ۳۰ متخصص و هم برای روش کار؟
محمدعلی امیر معزی: ما تصمیم گرفتیم که متن قرآن را «در حالت خام» آن مطالعه کنیم، فراتر از آنچه منابع مسلمان در موردش می‌گویند. این [منابع] با تاریخ آشفته‌ی سیاسی و اعتقادیِ آغاز اسلام تعیّن یافته‌اند. مفسران با توجه به تعلقات کلامی-سیاسی خود، آنچه را در متن می‌بینند که خود می‌خواهند ببینند. بدین منظور، ما به آرای اندیشمندان دو قرن [اخیر] و همچنین تحقیقات بزرگ‌ترین متخصصان کنونی تکیه کرده‌ایم.
برای بازگشت به زمینه‌ی خاور نزدیک و [خاور]میانه در زمان ظهور محمد و پیدایش قرآن، مقدمه‌ی بس مبسوطی (جلد ۱) ضرورت داشت. مطالعاتی نیز روی نسخ خطی، داده‌های باستان‌شناسی و حقوق داشتیم... ما بهترین پژوهشگران را که هر کدام در حوزه‌های مربوطه‌شان شناخته شده‌اند، و همچنین متخصصان جوان بسیار درخشانی را که می‌خواستیم شناخته‌شان سازیم، فراخواندیم.
جلد دوم، شرح پیوسته‌ی کتاب مقدس [منظور «قرآن» است]، از ابتدا تا انتهاست. برای این کار، ما با مورخان قرآن هم‌کاری کرده‌ایم، یعنی کسانی که طبق روش تاریخی- انتقادی درباره‌ی قرآن به عنوان متنی تاریخی، مذهبی، و ادبی در قرون ششم و هفتم [میلادی] کار می‌کنند.
🔻 مرییَن: بسیاری از مؤمنان قرآن را منبع مستقیم ایمان، بدون تفسیر احتمالی در نظر می‌گیرند. آیا زمینهمندسازی همچو تهدیدی نسبت به ایمان مؤمنان تلقی نمی‌شود؟
محمدعلی امیر معزی: اول از همه، لازم به ذکر است که برای شمار اندکی از مؤمنان مسلمان، قرآن منبع مستقیم و بلافصل است. در واقع، متن به زبان عربی باستانی نوشته شده که معمولاً با عربی ادبی موسوم به "کلاسیک" متفاوت است. تنها ۱۵ درصد مسلمانان جهان۟ عرب یا عرب‌زبان‌اند. نیجریه و اندونزی بزرگ‌ترین کشورهای مسلمان‌اند که هیچ ارتباطی با فرهنگ و زبان عربی ندارند. نیمی از جمعیت مسلمان جهان در سرزمین هند (پاکستان، هند، بنگلادش) ساکن‌اند. اسلام ترک، آفریقایی، بالکانی را هم بدان بیفزایید... تمام این مردمان با عربی ناآشنایند. و حتی در کشورهای عرب‌زبان، شمار افراد بی‌سواد و/ یا کم‌سواد چشم‌گیر است. تنها درصد کمی از مسلمانان قرآن را بی‌واسطه بدین زبان می‌فهمند. آنچه مؤمنان می‌آموزند، از فیلتر مفسران و ادبیات ثانویه می‌گذرد. بدین روی، تفاسیر۟ بسیار متنوع (عرفانی، حقوقی، فلسفی، سیاسی...) و از سنت‌های مختلف‌اند. بنابراین قرآن با منبع مستقیم بودن فاصله دارد!
به پرسش شما بازگردیم، بی‌گمان برخی این زمینهمندسازی را تهدید می‌دانند، لیکن به نظر من بی‌سبب است. ایمان به موضوعات اساسی و خصوصیِ هستیِ مومن مربوط می‌شود. پاره‌ای اوقات، برای شناخت خوب از آنچه اساسی است، باید فرعیات را نیز بدانید. مطالعه‌ی فلسفی قرآن پیش از اضافات تفسیری حتی می‌تواند ایمان را محکم و استوار سازد. در واقع، [کار ما] این است که ببینیم این متن پیش از تفسیر سنت‌ها -اغلب بسته به زمینه‌ای متفاوت با زمینه‌ای که در آن قرآن متولد شد- به راستی چه می‌گوید.
این درست است که یک دیدگاه دور و آرام درباره‌ی مسائل ایمانی، ثمره‌ی تاریخ غرب است (با تفسیر قرون وسطایی کتاب مقدس، انسان‌گرایی، روشن‌گری...). این رویکرد انتقادی بخشی از مبانی اندیشه‌ی مدرن است که مدارا یکی از اجزای اصلی‌اش است. این مهم بسیار زمان‌بر بود و منازعات فراوانی برانگیخت، لیکن سرانجام ذهنیت غربی، نزد یهودیان و هم مسیحیان، بینش زمینه‌مند در مورد واقعیت دینی را وارد ساخت. به عکس، اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان هنوز با این تاریخ هم‌ساز نشده‌اند. دیدگاه انتقادی درباره‌ی مسائل ایمانی هنوز هضم نشده است. با این حال، من معتقدم که همه چیز در حال دگرگونی است.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۲ از ۵
🔻 مرییَن: چگونه پیش رفتید، هم برای انتخاب ۳۰ متخصص و هم برای روش کار؟
محمدعلی امیر معزی: ما تصمیم گرفتیم که متن قرآن را «در حالت خام» آن مطالعه کنیم، فراتر از آنچه منابع مسلمان در موردش می‌گویند. این [منابع] با تاریخ آشفته‌ی سیاسی و اعتقادیِ آغاز اسلام تعیّن یافته‌اند. مفسران با توجه به تعلقات کلامی-سیاسی خود، آنچه را در متن می‌بینند که خود می‌خواهند ببینند. بدین منظور، ما به آرای اندیشمندان دو قرن [اخیر] و همچنین تحقیقات بزرگ‌ترین متخصصان کنونی تکیه کرده‌ایم.
برای بازگشت به زمینه‌ی خاور نزدیک و [خاور]میانه در زمان ظهور محمد و پیدایش قرآن، مقدمه‌ی بس مبسوطی (جلد ۱) ضرورت داشت. مطالعاتی نیز روی نسخ خطی، داده‌های باستان‌شناسی و حقوق داشتیم... ما بهترین پژوهشگران را که هر کدام در حوزه‌های مربوطه‌شان شناخته شده‌اند، و همچنین متخصصان جوان بسیار درخشانی را که می‌خواستیم شناخته‌شان سازیم، فراخواندیم.
جلد دوم، شرح پیوسته‌ی کتاب مقدس [منظور «قرآن» است]، از ابتدا تا انتهاست. برای این کار، ما با مورخان قرآن هم‌کاری کرده‌ایم، یعنی کسانی که طبق روش تاریخی- انتقادی درباره‌ی قرآن به عنوان متنی تاریخی، مذهبی، و ادبی در قرون ششم و هفتم [میلادی] کار می‌کنند.
🔻 مرییَن: بسیاری از مؤمنان قرآن را منبع مستقیم ایمان، بدون تفسیر احتمالی در نظر می‌گیرند. آیا زمینهمندسازی همچو تهدیدی نسبت به ایمان مؤمنان تلقی نمی‌شود؟
محمدعلی امیر معزی: اول از همه، لازم به ذکر است که برای شمار اندکی از مؤمنان مسلمان، قرآن منبع مستقیم و بلافصل است. در واقع، متن به زبان عربی باستانی نوشته شده که معمولاً با عربی ادبی موسوم به "کلاسیک" متفاوت است. تنها ۱۵ درصد مسلمانان جهان۟ عرب یا عرب‌زبان‌اند. نیجریه و اندونزی بزرگ‌ترین کشورهای مسلمان‌اند که هیچ ارتباطی با فرهنگ و زبان عربی ندارند. نیمی از جمعیت مسلمان جهان در سرزمین هند (پاکستان، هند، بنگلادش) ساکن‌اند. اسلام ترک، آفریقایی، بالکانی را هم بدان بیفزایید... تمام این مردمان با عربی ناآشنایند. و حتی در کشورهای عرب‌زبان، شمار افراد بی‌سواد و/ یا کم‌سواد چشم‌گیر است. تنها درصد کمی از مسلمانان قرآن را بی‌واسطه بدین زبان می‌فهمند. آنچه مؤمنان می‌آموزند، از فیلتر مفسران و ادبیات ثانویه می‌گذرد. بدین روی، تفاسیر۟ بسیار متنوع (عرفانی، حقوقی، فلسفی، سیاسی...) و از سنت‌های مختلف‌اند. بنابراین قرآن با منبع مستقیم بودن فاصله دارد!
به پرسش شما بازگردیم، بی‌گمان برخی این زمینهمندسازی را تهدید می‌دانند، لیکن به نظر من بی‌سبب است. ایمان به موضوعات اساسی و خصوصیِ هستیِ مومن مربوط می‌شود. پاره‌ای اوقات، برای شناخت خوب از آنچه اساسی است، باید فرعیات را نیز بدانید. مطالعه‌ی فلسفی قرآن پیش از اضافات تفسیری حتی می‌تواند ایمان را محکم و استوار سازد. در واقع، [کار ما] این است که ببینیم این متن پیش از تفسیر سنت‌ها -اغلب بسته به زمینه‌ای متفاوت با زمینه‌ای که در آن قرآن متولد شد- به راستی چه می‌گوید.
این درست است که یک دیدگاه دور و آرام درباره‌ی مسائل ایمانی، ثمره‌ی تاریخ غرب است (با تفسیر قرون وسطایی کتاب مقدس، انسان‌گرایی، روشن‌گری...). این رویکرد انتقادی بخشی از مبانی اندیشه‌ی مدرن است که مدارا یکی از اجزای اصلی‌اش است. این مهم بسیار زمان‌بر بود و منازعات فراوانی برانگیخت، لیکن سرانجام ذهنیت غربی، نزد یهودیان و هم مسیحیان، بینش زمینه‌مند در مورد واقعیت دینی را وارد ساخت. به عکس، اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان هنوز با این تاریخ هم‌ساز نشده‌اند. دیدگاه انتقادی درباره‌ی مسائل ایمانی هنوز هضم نشده است. با این حال، من معتقدم که همه چیز در حال دگرگونی است.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
Forwarded from عنقاء
ادامه از 👆🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۳ از ۵
🔻 مرییَن: این مسئله تا چه اندازه می‌تواند بازتابی در حوزه‌ی مذهبی داشته باشد؟
محمدعلی امیر معزی: در جهان اسلام چیزی وجود دارد که من "یادگیری به میانجی رنج" می‌نامم‌اش... ممکن است تصریح‌اش بی‌اهمیت به نظر رسد که نخستین قربانیان اسلام‌گراییِ خشونت‌بار۟ مسلمان‌اند، لیکن یادآوری بدیهیات اغلب پرفایده است. دگرگونی روزافزونی میان متفکران مسلمان جریان دارد که دیگر نمی‌توانند به این بسنده کنند که "هر آنچه بر سر مسلمانان می‌آید، تقصیر صهیونیسم، امپریالیسم، و استعمار است! " البته نمی‌توان منکر عناصر ژئوپلیتیک شد، لیکن روشن‌فکران مسلمان به نحو فزاینده‌ای درمی‌یابند که مشکلی در سنت‌های ما وجود دارد. در شرقِ مسلمان، برای نمونه در ایران، بیشتر و بیشتر علمای دینی می‌گویند که ما باید به سنت‌های خود با عینک‌های جدید بنگریم (احتمالاً در واکنش به پیامدهای خشونت‌بار انقلاب اسلامی). و این عینک‌های جدید اغلب ماهیتی علمی دارند!
ممکن است این همان چیزی باشد که برخی از اندیشمندان اسلامی قرون وسطی نظیر غزالی یا ابن عربی شرح داده‌اند: گاهی از دست دادن پاره‌ی معینی از اعتقادات، ایمان را تقویت می‌کند. لذا می‌توان میان باورها و ایمان تمایز قائل شد. اعتقاداتی هستند که خلوص ایمان را آلوده می‌سازند. مطالعه‌ی غیرایدئولوژیک به روشن شدن این تمایز مدد می‌رساند. بنابراین، تاریخمندسازی، زمینهمندسازی و دخیل‌سازی تاریخ و جغرافیا در امور ایمانی ضروری است تا درک مطلق‌گرایانه‌ی مروج تعصب را خنثی کند.
🔻 مرییَن: آیا این قرآن مورخان اعتقادات کنونی پذیرفته‌شده نزد مؤمنان را به چالش می‌کشد؟
محمدعلی امیر معزی: برخلاف آنچه در سنت اسلامی از فتوحات و ظهور امپراطوری گفته می‌شود، که اسلام برای آنها جداشده از توحیدهای پیشین است و قرآن را کتابی برتر از تمام متون مقدس معرفی می‌کنند، قرآن به منزله‌ی گسست با متون مقدس یهودیت یا مسیحیت نیست. پیوستگی‌ای در این میان وجود دارد. خود قرآن نیز گواه این مطلب است! این کتاب متعلق به سنت متنی توحیدی اواخر دوران باستان است، در هر صفحه ما ردی از دانش خاصی را می‌بینیم که می‌توانیم نامش را معنویت کتاب مقدس بگذاریم.
🔻 مرییَن: آیا قرآن به واسطه‌ی تاریخ سیاسی "تحریف" شده است؟ به نظر می‌رسد این متن مقدس، پس از خلافت‌ها و فتوحات اعراب، به متنی سیاسی-مذهبی تبدیل شده است.
محمدعلی امیر معزی: در مذهب، امر زمانی و امر معنوی ناگزیر به هم پیوسته‌اند. برای نمونه، در عهد عتیق، آمدن عبرانیان از مصر به سرزمین موعود رویدادی توامان مذهبی و سیاسی است. مراقب باشید که در دام زمان‌پریشی نیفتید، مسئله داوری درباره این متون با عینک فعلی ما نیست. آنها به زمان و مکان خود تعلق دارند. بدین روی، چنانچه محمّد در مکزیک زاده می‌شد یا در قرن چهارم پیش از میلاد مسیح می‌زیست، گفتمان یکسان نبود. پرسش این است: چگونه با این متون مقدس مواجه شویم؟ قطعه‌‌های خشن هم در قرآن و هم عهد عتیق وجود دارد. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق یهودیان پذیرفته‌اند که جنبه‌های زمانی کتاب مقدسِ آنها برگرفته از متون تاریخی است که دیگر کاربرد ندارند، برخلاف جنبه‌های معنوی که به زیست درونی مؤمنان مربوط می‌شود. این کارِ زمینهمندسازی برای اسلام هم ضروری است.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۳ از ۵
🔻 مرییَن: این مسئله تا چه اندازه می‌تواند بازتابی در حوزه‌ی مذهبی داشته باشد؟
محمدعلی امیر معزی: در جهان اسلام چیزی وجود دارد که من "یادگیری به میانجی رنج" می‌نامم‌اش... ممکن است تصریح‌اش بی‌اهمیت به نظر رسد که نخستین قربانیان اسلام‌گراییِ خشونت‌بار۟ مسلمان‌اند، لیکن یادآوری بدیهیات اغلب پرفایده است. دگرگونی روزافزونی میان متفکران مسلمان جریان دارد که دیگر نمی‌توانند به این بسنده کنند که "هر آنچه بر سر مسلمانان می‌آید، تقصیر صهیونیسم، امپریالیسم، و استعمار است! " البته نمی‌توان منکر عناصر ژئوپلیتیک شد، لیکن روشن‌فکران مسلمان به نحو فزاینده‌ای درمی‌یابند که مشکلی در سنت‌های ما وجود دارد. در شرقِ مسلمان، برای نمونه در ایران، بیشتر و بیشتر علمای دینی می‌گویند که ما باید به سنت‌های خود با عینک‌های جدید بنگریم (احتمالاً در واکنش به پیامدهای خشونت‌بار انقلاب اسلامی). و این عینک‌های جدید اغلب ماهیتی علمی دارند!
ممکن است این همان چیزی باشد که برخی از اندیشمندان اسلامی قرون وسطی نظیر غزالی یا ابن عربی شرح داده‌اند: گاهی از دست دادن پاره‌ی معینی از اعتقادات، ایمان را تقویت می‌کند. لذا می‌توان میان باورها و ایمان تمایز قائل شد. اعتقاداتی هستند که خلوص ایمان را آلوده می‌سازند. مطالعه‌ی غیرایدئولوژیک به روشن شدن این تمایز مدد می‌رساند. بنابراین، تاریخمندسازی، زمینهمندسازی و دخیل‌سازی تاریخ و جغرافیا در امور ایمانی ضروری است تا درک مطلق‌گرایانه‌ی مروج تعصب را خنثی کند.
🔻 مرییَن: آیا این قرآن مورخان اعتقادات کنونی پذیرفته‌شده نزد مؤمنان را به چالش می‌کشد؟
محمدعلی امیر معزی: برخلاف آنچه در سنت اسلامی از فتوحات و ظهور امپراطوری گفته می‌شود، که اسلام برای آنها جداشده از توحیدهای پیشین است و قرآن را کتابی برتر از تمام متون مقدس معرفی می‌کنند، قرآن به منزله‌ی گسست با متون مقدس یهودیت یا مسیحیت نیست. پیوستگی‌ای در این میان وجود دارد. خود قرآن نیز گواه این مطلب است! این کتاب متعلق به سنت متنی توحیدی اواخر دوران باستان است، در هر صفحه ما ردی از دانش خاصی را می‌بینیم که می‌توانیم نامش را معنویت کتاب مقدس بگذاریم.
🔻 مرییَن: آیا قرآن به واسطه‌ی تاریخ سیاسی "تحریف" شده است؟ به نظر می‌رسد این متن مقدس، پس از خلافت‌ها و فتوحات اعراب، به متنی سیاسی-مذهبی تبدیل شده است.
محمدعلی امیر معزی: در مذهب، امر زمانی و امر معنوی ناگزیر به هم پیوسته‌اند. برای نمونه، در عهد عتیق، آمدن عبرانیان از مصر به سرزمین موعود رویدادی توامان مذهبی و سیاسی است. مراقب باشید که در دام زمان‌پریشی نیفتید، مسئله داوری درباره این متون با عینک فعلی ما نیست. آنها به زمان و مکان خود تعلق دارند. بدین روی، چنانچه محمّد در مکزیک زاده می‌شد یا در قرن چهارم پیش از میلاد مسیح می‌زیست، گفتمان یکسان نبود. پرسش این است: چگونه با این متون مقدس مواجه شویم؟ قطعه‌‌های خشن هم در قرآن و هم عهد عتیق وجود دارد. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق یهودیان پذیرفته‌اند که جنبه‌های زمانی کتاب مقدسِ آنها برگرفته از متون تاریخی است که دیگر کاربرد ندارند، برخلاف جنبه‌های معنوی که به زیست درونی مؤمنان مربوط می‌شود. این کارِ زمینهمندسازی برای اسلام هم ضروری است.
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
Forwarded from عنقاء
ادامه از 👆🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۴ از ۵
🔻 مرییَن: رسالت مورخ پرداختن به مسائل اعتقادی نیست. با وجود این، قرآن در مورد جایگاه زنان، اقلیت‌های یهودی و مسیحی به ما چه می‌گوید؟
محمدعلی امیر معزی: نخست یک توضیح؛ یهودیان و به ویژه مسیحیان چند قرن پس از فتوحات به اقلیت تبدیل شدند. برخلاف آنچه منابع توجیهی ادعا می‌کنند، تأسیس یک مذهب و همچنین تغییر دین بسیار کُند و آرام است.
متن قرآنی متعلق به زمان خود است. در حقیقت، طبق انسان‌شناسی قرآنی، مسلمان بر نامسلمان برتری دارد، مرد آزاد برتر از برده و مرد برتر از زن است. لیکن زنان هنوز صاحب پاره‌ای حقوق‌اند. همچنین باید توجه داشت که قوانین مسلمانان غالباً غیرقرآنی و حتی ضدقرآنی تکامل یافته‌اند. برای نمونه، بر اساس قرآن، دختر نصف سهم پسر از والدین‌‌اش ارث می‌برد. با این حال، امروزه در بسیاری از کشورهای سنی‌مذهب، تا زمانی که هنوز وارثانِ مرد هستند، زنان چیزی به ارث نمی‌برند.
وانگهی، قرآن مجموعه‌ای مشتمل بر تناقضات است. از همین روی است که مسلمانان برای توجیه این تناقضات، علمی -کاملاً غریب- پدید آوردند که همان علم الهیات است. بنابراین آنها گاه‌شماری دلخواهی بنا نهادند که علما درباره‌اش اختلاف نظر دارند و طبق آن آیات قدیمیِ متناقض با آیات متاخر منسوخ می‌شوند. [منظور مترجم محترم از «گاه‌شماری» احتمالاً «ترتیب‌زمانی» صدور سوره‌های قرآن است] به عنوان مثال، در مورد شراب، قرآن سه موضع را عرضه می‌کند: شراب نوشیدنیِ بهشتی است، می‌توان آن را خارج از وقت نماز نوشید، و در نهایت نوشیدنی‌ای شیطانی است و بدین لحاظ مطلقاً حرام است. از آنجا که گاه‌شماری دقیق را نمی‌توان تعیین کرد، تعجب می‌کنیم چرا مذهب ارتدوکس همواره مواضع تندتری اتخاذ کرده است. [منظور مترجم محترم از «مذهب ارتدوکس» احتمالاً «راست‌دینی» است] این دوگانگی مربوط به یهودیان و مسیحیان است. آیات فوق‌العاده ستایش‌آمیزی وجود دارد که در آنها فرزندان اسرائیل «قوم برگزیده» خوانده می‌شوند. مسیحیانِ وارسته در برخی آیات محبوبانِ خاص نزد پروردگار تلقی می‌شوند. و آن‌گاه، آیات جنگ‌طلبانه را نیز می‌یابیم که دعوت به مبارزه با همان‌ها می‌کند. بار دیگر می‌گویم، اسلام آیات «نرم» را نسخ و آیات «سخت» را حفظ کرده است.
🔻 مرییَن: چگونه می‌توان این آیات بسیار متناقض را توضیح داد؟
محمدعلی امیر معزی: پژوهشگران چندین فرضیه مطرح کرده‌اند. این احتمال وجود دارد که کل قرآن مربوط به زمان محمّد نباشد. بخش‌هایی ممکن است پس از فتوحات تحریر شده باشد. جنگ‌طلب‌ترین آیات برای توجیه سلطه بر مردمی که مغلوب قدرت خلیفه شده‌اند، به کار می‌رفتند. توضیح دیگری را می‌توان در اصحاب محمّد یافت که از دسته‌های مختلف مؤمنان گرد آمده بودند. معاد‌باورانی وجود داشتند که برای آنها آخرالزمان بس نزدیک بود، در برابر سایر ادیان مداراجو بودند و به ظهور قریب‌الوقوع روز داوری باور داشتند. در کنار این افراد، و گاه علیه آنها، تخاصم‌طلب‌های در پی قدرت و غنیمت و طالبان فتحِ بسیار بیشتر بودند. قرآن می‌توانست متنی میان‌گیر بین ایده‌های این دو گروه باشد. این‌ها راه‌های تحقیق هستند و مورخ هنوز پاسخ قطعی برای این پرسش‌ها ندارد.
🔻 مرییَن: درباره محمّد چه می‌دانیم؟
محمدعلی امیر معزی: اگر به قرآن تکیه کنیم، بسیار اندک می‌یابیم! قرآن بی‌نهایت بیش از محمّد درباره‌ی ابراهیم، موسی، یا نوح سخن می‌گوید. از محمد تنها پنج بار در متن نقل شده است. در مقابل ۱۳۶ بار از موسی (بیشترین استناد) یا ۶۹ بار از ابراهیم یاد می‌شود. اگر متن را بدون فیلترهای تفسیری که محمد را همه جا می‌دید بخوانیم، از زندگی پیامبر چیزی درنمی‌یابیم. علمای اسلام دوست دارند بگویند "قرآن متنی بدون زمینه است". در مقدمه‌ی کتاب‌مان فصل مفصلی از زندگی محمّد وجود دارد که به نظرم به طور خاص بسیار جالب است، زیرا دلایل عدم امکان زیست‌نگاری تاریخی پیامبر را توضیح می‌دهد.
آنچه ممکن است، پیشینه‌ای از بازنمایی‌های محمّد است (نگاره‌های سیاسی، زاهدانه، عرفانی، معاداندیش، و نظیر آن ) که توسط سنت اسلامی پدید آمده است. چهره‌های متعددی از پیامبر وجود دارد که -پیش از کار متأخر استانداردسازی متون- اغلب متناقض می‌نمایند، لیکن شناخت واقعیت تاریخی او ناممکن می‌ماند. در عین حال وجود او مسلّم است: حتی منابع معاصر غیراسلامی نیز از او سخن می‌گویند. اینکه متعلق به سنت کتاب مقدس معرفی شده مجذوب‌کننده است. متون سنت‌های یهودی پیامبری عرب را توصیف می‌کنند که از جانب پروردگار فرستاده شده تا اورشلیم را از یوغ بیزانس رها سازد. در متون مسیحی از پیامبری عرب یاد می‌شود که روز واپسین و ظهور مسیح را اعلام می‌کند. آنها می‌گویند این مسیح "از آن ماست".
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۴ از ۵
🔻 مرییَن: رسالت مورخ پرداختن به مسائل اعتقادی نیست. با وجود این، قرآن در مورد جایگاه زنان، اقلیت‌های یهودی و مسیحی به ما چه می‌گوید؟
محمدعلی امیر معزی: نخست یک توضیح؛ یهودیان و به ویژه مسیحیان چند قرن پس از فتوحات به اقلیت تبدیل شدند. برخلاف آنچه منابع توجیهی ادعا می‌کنند، تأسیس یک مذهب و همچنین تغییر دین بسیار کُند و آرام است.
متن قرآنی متعلق به زمان خود است. در حقیقت، طبق انسان‌شناسی قرآنی، مسلمان بر نامسلمان برتری دارد، مرد آزاد برتر از برده و مرد برتر از زن است. لیکن زنان هنوز صاحب پاره‌ای حقوق‌اند. همچنین باید توجه داشت که قوانین مسلمانان غالباً غیرقرآنی و حتی ضدقرآنی تکامل یافته‌اند. برای نمونه، بر اساس قرآن، دختر نصف سهم پسر از والدین‌‌اش ارث می‌برد. با این حال، امروزه در بسیاری از کشورهای سنی‌مذهب، تا زمانی که هنوز وارثانِ مرد هستند، زنان چیزی به ارث نمی‌برند.
وانگهی، قرآن مجموعه‌ای مشتمل بر تناقضات است. از همین روی است که مسلمانان برای توجیه این تناقضات، علمی -کاملاً غریب- پدید آوردند که همان علم الهیات است. بنابراین آنها گاه‌شماری دلخواهی بنا نهادند که علما درباره‌اش اختلاف نظر دارند و طبق آن آیات قدیمیِ متناقض با آیات متاخر منسوخ می‌شوند. [منظور مترجم محترم از «گاه‌شماری» احتمالاً «ترتیب‌زمانی» صدور سوره‌های قرآن است] به عنوان مثال، در مورد شراب، قرآن سه موضع را عرضه می‌کند: شراب نوشیدنیِ بهشتی است، می‌توان آن را خارج از وقت نماز نوشید، و در نهایت نوشیدنی‌ای شیطانی است و بدین لحاظ مطلقاً حرام است. از آنجا که گاه‌شماری دقیق را نمی‌توان تعیین کرد، تعجب می‌کنیم چرا مذهب ارتدوکس همواره مواضع تندتری اتخاذ کرده است. [منظور مترجم محترم از «مذهب ارتدوکس» احتمالاً «راست‌دینی» است] این دوگانگی مربوط به یهودیان و مسیحیان است. آیات فوق‌العاده ستایش‌آمیزی وجود دارد که در آنها فرزندان اسرائیل «قوم برگزیده» خوانده می‌شوند. مسیحیانِ وارسته در برخی آیات محبوبانِ خاص نزد پروردگار تلقی می‌شوند. و آن‌گاه، آیات جنگ‌طلبانه را نیز می‌یابیم که دعوت به مبارزه با همان‌ها می‌کند. بار دیگر می‌گویم، اسلام آیات «نرم» را نسخ و آیات «سخت» را حفظ کرده است.
🔻 مرییَن: چگونه می‌توان این آیات بسیار متناقض را توضیح داد؟
محمدعلی امیر معزی: پژوهشگران چندین فرضیه مطرح کرده‌اند. این احتمال وجود دارد که کل قرآن مربوط به زمان محمّد نباشد. بخش‌هایی ممکن است پس از فتوحات تحریر شده باشد. جنگ‌طلب‌ترین آیات برای توجیه سلطه بر مردمی که مغلوب قدرت خلیفه شده‌اند، به کار می‌رفتند. توضیح دیگری را می‌توان در اصحاب محمّد یافت که از دسته‌های مختلف مؤمنان گرد آمده بودند. معاد‌باورانی وجود داشتند که برای آنها آخرالزمان بس نزدیک بود، در برابر سایر ادیان مداراجو بودند و به ظهور قریب‌الوقوع روز داوری باور داشتند. در کنار این افراد، و گاه علیه آنها، تخاصم‌طلب‌های در پی قدرت و غنیمت و طالبان فتحِ بسیار بیشتر بودند. قرآن می‌توانست متنی میان‌گیر بین ایده‌های این دو گروه باشد. این‌ها راه‌های تحقیق هستند و مورخ هنوز پاسخ قطعی برای این پرسش‌ها ندارد.
🔻 مرییَن: درباره محمّد چه می‌دانیم؟
محمدعلی امیر معزی: اگر به قرآن تکیه کنیم، بسیار اندک می‌یابیم! قرآن بی‌نهایت بیش از محمّد درباره‌ی ابراهیم، موسی، یا نوح سخن می‌گوید. از محمد تنها پنج بار در متن نقل شده است. در مقابل ۱۳۶ بار از موسی (بیشترین استناد) یا ۶۹ بار از ابراهیم یاد می‌شود. اگر متن را بدون فیلترهای تفسیری که محمد را همه جا می‌دید بخوانیم، از زندگی پیامبر چیزی درنمی‌یابیم. علمای اسلام دوست دارند بگویند "قرآن متنی بدون زمینه است". در مقدمه‌ی کتاب‌مان فصل مفصلی از زندگی محمّد وجود دارد که به نظرم به طور خاص بسیار جالب است، زیرا دلایل عدم امکان زیست‌نگاری تاریخی پیامبر را توضیح می‌دهد.
آنچه ممکن است، پیشینه‌ای از بازنمایی‌های محمّد است (نگاره‌های سیاسی، زاهدانه، عرفانی، معاداندیش، و نظیر آن ) که توسط سنت اسلامی پدید آمده است. چهره‌های متعددی از پیامبر وجود دارد که -پیش از کار متأخر استانداردسازی متون- اغلب متناقض می‌نمایند، لیکن شناخت واقعیت تاریخی او ناممکن می‌ماند. در عین حال وجود او مسلّم است: حتی منابع معاصر غیراسلامی نیز از او سخن می‌گویند. اینکه متعلق به سنت کتاب مقدس معرفی شده مجذوب‌کننده است. متون سنت‌های یهودی پیامبری عرب را توصیف می‌کنند که از جانب پروردگار فرستاده شده تا اورشلیم را از یوغ بیزانس رها سازد. در متون مسیحی از پیامبری عرب یاد می‌شود که روز واپسین و ظهور مسیح را اعلام می‌کند. آنها می‌گویند این مسیح "از آن ماست".
@anqanotes
ادامه در 👇🏼
👍2
Forwarded from عنقاء
ادامه از 👆🏼
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۵ از ۵
🔻 مرییَن: کم‌یابی محمّد در متنی که بیش از هر چیز باید به او مربوط شود، عجیب است...
محمدعلی امیر معزی: درست است که این جنبه مسئله‌زاست. در مورد محمد، قرآن حتی می‌گوید او انسانی است همچو دیگران. او تصویری از یک انسان معمولی دارد، لیکن با رسالتی الهی که به پایان قریب‌الوقوع جهان هشدار می‌دهد و از مردم می‌خواهد که به سوی خدا بازگردند. در واقع، قرآن در کهن‌ترین لایه‌هایش، متنی آخرالزمانی است.
🔻 مرییَن: آیا این اثر خطری را متوجه نویسندگان قرآن مورخان نمی‌کند؟
محمدعلی امیر معزی: خیر، من چنین نمی‌اندیشم. آنچه ما در این کتاب می‌نویسیم، هیچ چیز توهین‌آمیزی نسبت به اسلام و کتاب مقدس آن ندارد. باید بیفزایم که وجود این کتاب واکنش‌های خشونت‌آمیز را انتظار نمی‌کشد. ما به عنوان مورخان کوشیده‌ایم عینیت‌گرا باشیم و همواره به موضوع تحقیق خود احترام گذاریم، چنان که در هرگونه پژوهش علمی چنین است.
🔻 مرییَن: آیا بناست که کتاب در خارج [در کشورهای اسلامی] توزیع شود؟
محمدعلی امیرمعزی: قطعاً. در کشورهای مسلمان به یقین خوانندگان کمتری خواهد یافت، زیرا شمار کسانی که به فرانسوی می‌خوانند، چندان نیست. اما آنچه [در کتاب] گفته می‌شود، در میان فرانسوی‌زبانان، روشن‌فکران، ادبا، حتی دین‌داران اقبال خواهد یافت. آنها محتملاً با تمام آنچه ما می‌گوییم، موافق نباشند... لیکن حتی در میان مورخان، از جمله نویسندگان این کتاب، ما همواره هم‌رأی نیستیم!
🖋 راشل بینهاس | مریم وحدتی
———————————————
#قرآن #قرآن‌پژوهی #قرآن_مورخان #محمدعلی_امیرمعزی #گیوم_دی #مریین #رادیو_زمانه #مریم_وحدتی
#Quran #Quranic_Studies #Le_Coran_Des_Historiens #Mohammad_Ali_AmirMoezzi #Guillaume_Dye #Marianne #Rachel_Binhas #Radiozamaneh
🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes
✨ بازنشر ترجمه‌ی گفت‌وگوی محمدعلی امیرمعزّی با راشل بینهاس درباره‌ی «قرآن مورّخان»، منتشرشده در پایگاه «رادیو زمانه»
بخش ۵ از ۵
🔻 مرییَن: کم‌یابی محمّد در متنی که بیش از هر چیز باید به او مربوط شود، عجیب است...
محمدعلی امیر معزی: درست است که این جنبه مسئله‌زاست. در مورد محمد، قرآن حتی می‌گوید او انسانی است همچو دیگران. او تصویری از یک انسان معمولی دارد، لیکن با رسالتی الهی که به پایان قریب‌الوقوع جهان هشدار می‌دهد و از مردم می‌خواهد که به سوی خدا بازگردند. در واقع، قرآن در کهن‌ترین لایه‌هایش، متنی آخرالزمانی است.
🔻 مرییَن: آیا این اثر خطری را متوجه نویسندگان قرآن مورخان نمی‌کند؟
محمدعلی امیر معزی: خیر، من چنین نمی‌اندیشم. آنچه ما در این کتاب می‌نویسیم، هیچ چیز توهین‌آمیزی نسبت به اسلام و کتاب مقدس آن ندارد. باید بیفزایم که وجود این کتاب واکنش‌های خشونت‌آمیز را انتظار نمی‌کشد. ما به عنوان مورخان کوشیده‌ایم عینیت‌گرا باشیم و همواره به موضوع تحقیق خود احترام گذاریم، چنان که در هرگونه پژوهش علمی چنین است.
🔻 مرییَن: آیا بناست که کتاب در خارج [در کشورهای اسلامی] توزیع شود؟
محمدعلی امیرمعزی: قطعاً. در کشورهای مسلمان به یقین خوانندگان کمتری خواهد یافت، زیرا شمار کسانی که به فرانسوی می‌خوانند، چندان نیست. اما آنچه [در کتاب] گفته می‌شود، در میان فرانسوی‌زبانان، روشن‌فکران، ادبا، حتی دین‌داران اقبال خواهد یافت. آنها محتملاً با تمام آنچه ما می‌گوییم، موافق نباشند... لیکن حتی در میان مورخان، از جمله نویسندگان این کتاب، ما همواره هم‌رأی نیستیم!
🖋 راشل بینهاس | مریم وحدتی
———————————————
#قرآن #قرآن‌پژوهی #قرآن_مورخان #محمدعلی_امیرمعزی #گیوم_دی #مریین #رادیو_زمانه #مریم_وحدتی
#Quran #Quranic_Studies #Le_Coran_Des_Historiens #Mohammad_Ali_AmirMoezzi #Guillaume_Dye #Marianne #Rachel_Binhas #Radiozamaneh
🖋 زهیر میرکریمی
@anqanotes
Telegram
آشیانه‌ی عنقاء
🖼 محمدعلی امیرمعزّی، متولّد ۱۳۳۴ در تهران، اسلام‌پژوه، شیعه‌پژوه، قرآن‌پژوه، و استاد «دانش‌سرای کاربردیِ پژوهش‌های عالی» در پاریس، فرانسه.
@anqanotes
@anqanotes
👍1
Forwarded from Inekas | انعکاس
💠 کتاب «مُصحَف صنعاء ۱ و مسئلهٔ خاستگاه قرآن» منتشر شد.
نویسندگان: بهنام صادقی و محسن گودرزی
ترجمه و مقدمه: مرتضی کریمی‌نیا
تاریخ انتشار: آبان 1400
ناشر: هرمس
🔻 فایل PDF مقدمه مترجم
🔻 خرید کتاب از سایت ناشر
🔻 چکیده:
متن زیرین مصحف صنعاء 1 در حال حاضر مهم‌ترین سند موجود در زمینهٔ تاریخ قرآن است. این متن که تنها نسخهٔ شناخته شده از سنتی متنی و مکتوب، متفاوت از سنت رسمی عثمانی است، در قیاس با تمام مخطوطات شناخته شده از قرآن، بیشترین توان و امکان را داراست تا بر تاریخ تکوین متن قرآنی در دوران نخست پرتو افکند. مقایسهٔ این متن با سایر متن‌های موازی، دریچه‌ای یگانه بر نخستین مراحل تکوین متن قرآنی و پیدایش سنت‌های مختلف را بر ما می‌گشاید. این مقایسه به بحثی درازدامن در باب تاریخ گردآوری آیات و فقرات قرآن و شکل‌گیری سوره‌ها خاتمه می‌دهد.
-----------------------------------
🔻 معرفی کتاب
این کتاب ترجمه‌ای است از مقاله ۱۲۹ صفحه‌ایِ بهنام صادقی (دانشگاه آکسفورد) و محسن گودرزی (دانشگاه هاروارد) با عنوان Ṣan‘ā’1 and the Origins of the Qur’ān که سال ۲۰۱۲ در مجله Der Islam منتشر شده است.
این مقاله و دو مقاله دیگر بهنام صادقی با نام‌های The Codex of a Companion of the Prophet and the Qur'an of the Prophet (Arabica, 2010) و (Arabica, 2011) The Chronology of the Qur’ān، نقش جدی در پیشبرد مطالعات قرآنی داشته است و در دهه اخیر، جزو پر بازدیدترین و موثرترین مقالات اسلام‌شناسی در غرب بوده است. همچنین طبق داده‌های گوگل اسکالر، هر یک از این مقالات تا زمان انتشار این پست، در حدود ۹۰ ارجاع گرفته‌اند.
شایسته ذکر است پیش از این مقالات، عده‌ای از اسلام‌پژوهان غربی به پیشتازی ونزبرو، که به تجدیدنظرطلب (Revisionist) معروف‌اند، قرآن را قابل انتساب به پیامبر نمی‌دانستند و معتقد به تأخر تاریخ نگارش قرآن بودند. اما این مقالات بهنام صادقی و مقالاتی از دیگر محققان که در پی آن نگاشته شد، منجر به به‌حاشیه‌رفتن این باور نادرست و تغییر نظر در میان بسیاری از پژوهشگران گردید.
برای نمونه، هربرت بِرگ، تجدیدنظرطلبی است که مناظرات مختلفی با موتسکی داشته است. بِرگ که ویراستار دستینه Routledge Handbook on Early Islam است، در فصل «جمع‌آوری و تدوین قرآن» از این هندبوک، اظهار داشته که تحقیقات بهنام صادقی در مورد تاریخی بودن مصاحف صحابه، تحقیقات قانع‌کننده‌ای است و معتقد است که کار او نظریات تجدیدنظرطلبانی را که قرآن را مربوط به قرن دوم یا حتی دیرتر می‌دانسته‌اند، قویا به چالش کشیده است.
او در آخرین بند از مقاله‌اش می‌گوید که حتی پاتریشیا کرونه هم شواهد مربوط به رادیوکربن را می‌پذیرد و بر اساس آن نظریات پیشین‌اش را کنار می‌گذارد. کرونه در اواخر عمرش اظهار داشته است که هیچ دلیل منطقی‌ای برای این وجود ندارد که تجمیع مصاحف توسط عثمان را زیر سوال ببریم و قرآن در زمانی وجود داشته است که روایات مسلمانان آن را ادعا می‌کنند.
او می‌گوید که با تحلیل انتقادی متن می‌یابیم که نسخه صنعا و قرآن عثمانی، ریشه واحد داشته‌اند که این ریشه واحد نمی‌تواند کسی باشد جز محمد.
همچنین شان آنتُنی، استاد سرشناس دانشگاه ایالتی اهایو، معتقد است که تحقیقاتی که درباره قرآن انجام شده است نشان می‌دهد که این کتاب از نظر وثاقت و فرایند انتقال در میان باقی متون متقدم عربی بی‌همتا است. این یک باور عامیانه یا مؤمنانه نیست، بلکه بعد از یک قرن و نیم تحقیقات شرق‌شناسان، محققان بر این مساله اجماع کرده‌اند.
او در آخرین کتاب خود درباره پیامبر، با استناد به پژوهش بهنام صادقی، می‌نویسد:
«بحث از قدمت قرآن در دهه‌های اخیر به طور قابل توجهی به لطف پیشرفت‌هایی که در شواهد پالئوگرافیک و آزمایش‌های رادیو کربنی که بر روی قطعه‌هایی از قرآن بر روی پوست یا پاپیروس انجام شده، تقویت شده است.»
-----------------------------------
انتشارات هرمس ترجمه این مقاله را به همراه متن زیرین مصحف صنعاء 1 در 413 صفحه، منتشر کرده است.
کتاب شامل دو پیشگفتار (مترجم و مؤلفان)، متن مقاله، متن زیرین مصحف صنعاء و تصاویری از لایه رویین و زیرین مصحف است.
◀️ فهرست کتاب و مقدمه مترجم را از اینجا دریافت کنید.
#انعکاس_کتاب
@Inekas
نویسندگان: بهنام صادقی و محسن گودرزی
ترجمه و مقدمه: مرتضی کریمی‌نیا
تاریخ انتشار: آبان 1400
ناشر: هرمس
🔻 فایل PDF مقدمه مترجم
🔻 خرید کتاب از سایت ناشر
🔻 چکیده:
متن زیرین مصحف صنعاء 1 در حال حاضر مهم‌ترین سند موجود در زمینهٔ تاریخ قرآن است. این متن که تنها نسخهٔ شناخته شده از سنتی متنی و مکتوب، متفاوت از سنت رسمی عثمانی است، در قیاس با تمام مخطوطات شناخته شده از قرآن، بیشترین توان و امکان را داراست تا بر تاریخ تکوین متن قرآنی در دوران نخست پرتو افکند. مقایسهٔ این متن با سایر متن‌های موازی، دریچه‌ای یگانه بر نخستین مراحل تکوین متن قرآنی و پیدایش سنت‌های مختلف را بر ما می‌گشاید. این مقایسه به بحثی درازدامن در باب تاریخ گردآوری آیات و فقرات قرآن و شکل‌گیری سوره‌ها خاتمه می‌دهد.
-----------------------------------
🔻 معرفی کتاب
این کتاب ترجمه‌ای است از مقاله ۱۲۹ صفحه‌ایِ بهنام صادقی (دانشگاه آکسفورد) و محسن گودرزی (دانشگاه هاروارد) با عنوان Ṣan‘ā’1 and the Origins of the Qur’ān که سال ۲۰۱۲ در مجله Der Islam منتشر شده است.
این مقاله و دو مقاله دیگر بهنام صادقی با نام‌های The Codex of a Companion of the Prophet and the Qur'an of the Prophet (Arabica, 2010) و (Arabica, 2011) The Chronology of the Qur’ān، نقش جدی در پیشبرد مطالعات قرآنی داشته است و در دهه اخیر، جزو پر بازدیدترین و موثرترین مقالات اسلام‌شناسی در غرب بوده است. همچنین طبق داده‌های گوگل اسکالر، هر یک از این مقالات تا زمان انتشار این پست، در حدود ۹۰ ارجاع گرفته‌اند.
شایسته ذکر است پیش از این مقالات، عده‌ای از اسلام‌پژوهان غربی به پیشتازی ونزبرو، که به تجدیدنظرطلب (Revisionist) معروف‌اند، قرآن را قابل انتساب به پیامبر نمی‌دانستند و معتقد به تأخر تاریخ نگارش قرآن بودند. اما این مقالات بهنام صادقی و مقالاتی از دیگر محققان که در پی آن نگاشته شد، منجر به به‌حاشیه‌رفتن این باور نادرست و تغییر نظر در میان بسیاری از پژوهشگران گردید.
برای نمونه، هربرت بِرگ، تجدیدنظرطلبی است که مناظرات مختلفی با موتسکی داشته است. بِرگ که ویراستار دستینه Routledge Handbook on Early Islam است، در فصل «جمع‌آوری و تدوین قرآن» از این هندبوک، اظهار داشته که تحقیقات بهنام صادقی در مورد تاریخی بودن مصاحف صحابه، تحقیقات قانع‌کننده‌ای است و معتقد است که کار او نظریات تجدیدنظرطلبانی را که قرآن را مربوط به قرن دوم یا حتی دیرتر می‌دانسته‌اند، قویا به چالش کشیده است.
او در آخرین بند از مقاله‌اش می‌گوید که حتی پاتریشیا کرونه هم شواهد مربوط به رادیوکربن را می‌پذیرد و بر اساس آن نظریات پیشین‌اش را کنار می‌گذارد. کرونه در اواخر عمرش اظهار داشته است که هیچ دلیل منطقی‌ای برای این وجود ندارد که تجمیع مصاحف توسط عثمان را زیر سوال ببریم و قرآن در زمانی وجود داشته است که روایات مسلمانان آن را ادعا می‌کنند.
او می‌گوید که با تحلیل انتقادی متن می‌یابیم که نسخه صنعا و قرآن عثمانی، ریشه واحد داشته‌اند که این ریشه واحد نمی‌تواند کسی باشد جز محمد.
همچنین شان آنتُنی، استاد سرشناس دانشگاه ایالتی اهایو، معتقد است که تحقیقاتی که درباره قرآن انجام شده است نشان می‌دهد که این کتاب از نظر وثاقت و فرایند انتقال در میان باقی متون متقدم عربی بی‌همتا است. این یک باور عامیانه یا مؤمنانه نیست، بلکه بعد از یک قرن و نیم تحقیقات شرق‌شناسان، محققان بر این مساله اجماع کرده‌اند.
او در آخرین کتاب خود درباره پیامبر، با استناد به پژوهش بهنام صادقی، می‌نویسد:
«بحث از قدمت قرآن در دهه‌های اخیر به طور قابل توجهی به لطف پیشرفت‌هایی که در شواهد پالئوگرافیک و آزمایش‌های رادیو کربنی که بر روی قطعه‌هایی از قرآن بر روی پوست یا پاپیروس انجام شده، تقویت شده است.»
-----------------------------------
انتشارات هرمس ترجمه این مقاله را به همراه متن زیرین مصحف صنعاء 1 در 413 صفحه، منتشر کرده است.
کتاب شامل دو پیشگفتار (مترجم و مؤلفان)، متن مقاله، متن زیرین مصحف صنعاء و تصاویری از لایه رویین و زیرین مصحف است.
◀️ فهرست کتاب و مقدمه مترجم را از اینجا دریافت کنید.
#انعکاس_کتاب
@Inekas
👍2
Forwarded from آشیانه‌ی عنقاء
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
🖼 سخنرانی گیوم دی در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۲۰ میلادی با عنوان «قرآن و مسئله‌ی قطعات نظیر»
به زبان فرانسوی و بدون زیرنویس فارسی یا انگلیسی
@anqanotes
به زبان فرانسوی و بدون زیرنویس فارسی یا انگلیسی
@anqanotes
Forwarded from تـُراث📚کانال عدنان فلّاحی
یکی از کتاب‌های جنجالی‌ای که در سال‌های اخیر در محافل دانشگاهی غربی درباره‌ی تاریخ "اسلام نخستین" تألیف شده، کتاب "محمد: پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها"[1] اثر پروفسور خوان کول است که در سال2018 منتشر شد؛ کتابی که سیلی از واکنش‌های مثبت و منفی را در میان متخصصان تاریخ خاور نزدیک برانگیخت و از جمله با تمجید برخی نظریه‌پردازان بزرگ جریان موسوم به تاریخنگاران تجدیدنظرطلب (revisionist) مانند فِرِد دانِر (استاد تاریخ خاورنزدیک در دانشگاه شیکاگو) مواجه شد. کتاب کول البته به دو زبان فارسی و عربی هم ترجمه و منتشر شده است.
باری در اینجا بخش عربی سایت الجزیره به تازگی گفتگوی مفصلی را با پروفسور خوان کول ترتیب داده است که خواندنش خالی از لطف نیست. گفتنی است کول، در حال حاضر استاد تاریخ دانشگاه میشیگان است و کتب و مقالات متنوع دیگری نیز را به رشته‌ی تحریر درآورده است.
ـــــــــــــــــــ
[1]. Juan Cole, Muhammad: Prophet of Peace Amid the Clash of Empires
@AdnanFallahi
باری در اینجا بخش عربی سایت الجزیره به تازگی گفتگوی مفصلی را با پروفسور خوان کول ترتیب داده است که خواندنش خالی از لطف نیست. گفتنی است کول، در حال حاضر استاد تاریخ دانشگاه میشیگان است و کتب و مقالات متنوع دیگری نیز را به رشته‌ی تحریر درآورده است.
ـــــــــــــــــــ
[1]. Juan Cole, Muhammad: Prophet of Peace Amid the Clash of Empires
@AdnanFallahi
مکتب_شیعی_امامان_علیهم_السلام_در_دو_سوی_ایران_گرایی_ضد_عربی_و_غلوگرایی.pdf
772.5 KB
مکتب شیعی امامان (علیهم السلام) در دو سوی ایران‌گرایی ضد عربی و غلوگرایی از دیدگاه امیرمعزی
@AmirMoezzi
@AmirMoezzi
Forwarded from تاوان | پژوهش‌های حدیثی
Kodsansori.pdf
338.2 KB
💢 گزارش مقاله «خودسانسوری در تصحیح و چاپ متون امامیه»
🔹 محمد علی امیر معزی – زابینه اشمیتکه
🔹 ترجمه احمد رضا رحیمی ریسه
🔹 محمد علی امیر معزی – زابینه اشمیتکه
🔹 ترجمه احمد رضا رحیمی ریسه
Forwarded from خوانش‌ها | سیدمحمدهادی گرامی
محمود ایوب.pdf
443.4 KB
💐به یاد #محمود_ایوب استاد لبنانی/آمریکایی در حوزه شیعه شناسی که اخیرا رخت از این جهان برکشید
💢#دانلود_مقاله «قرآن ناطق و قرآن صامت: پژوهشی در خصوص مبانی تفسیر شیعه امامیه و تکامل آن»
✍️نویسنده: محمود ایوب
🔹ترجمه سیدمحمدهادی گرامی و محمد قندهاری
🔹امامت پژوهی، زمستان 1391، ش 8
🔹اشاره: نویسنده در بخش اول مقاله، جایگاه امامان را در نزد شیعه به عنوان تنها مفسران حقیقی قرآن شناسانده و سپس به دیدگاه های امامیه دربارۀ قرآن اشاره کرده و تفاسیر امامیه را معرفی کرده است. در بحث از اصول تفسیری در نزد امامیه به مسأله تحریف قرآن اشاره کرده و پس از بیان نظر چند تن از علما، نظر شیعه را عدم تحریف قرآن دانسته است. در انتهای بحث، محمود ایوب به عنوان نمونه، آیه 67 سوره مائده را که به ماجرای غدیر خم می پردازد از منظر مفسران شیعی مورد بررسی قرار داده است.
#محمود_ایوب #شیعه‌شناسی #مطالعات_قرآنی #هادی_گرامی #محمد_قندهاری #تاریخ_تفسیر
🆔 https://www.tgoop.com/Khanishha
💢#دانلود_مقاله «قرآن ناطق و قرآن صامت: پژوهشی در خصوص مبانی تفسیر شیعه امامیه و تکامل آن»
✍️نویسنده: محمود ایوب
🔹ترجمه سیدمحمدهادی گرامی و محمد قندهاری
🔹امامت پژوهی، زمستان 1391، ش 8
🔹اشاره: نویسنده در بخش اول مقاله، جایگاه امامان را در نزد شیعه به عنوان تنها مفسران حقیقی قرآن شناسانده و سپس به دیدگاه های امامیه دربارۀ قرآن اشاره کرده و تفاسیر امامیه را معرفی کرده است. در بحث از اصول تفسیری در نزد امامیه به مسأله تحریف قرآن اشاره کرده و پس از بیان نظر چند تن از علما، نظر شیعه را عدم تحریف قرآن دانسته است. در انتهای بحث، محمود ایوب به عنوان نمونه، آیه 67 سوره مائده را که به ماجرای غدیر خم می پردازد از منظر مفسران شیعی مورد بررسی قرار داده است.
#محمود_ایوب #شیعه‌شناسی #مطالعات_قرآنی #هادی_گرامی #محمد_قندهاری #تاریخ_تفسیر
🆔 https://www.tgoop.com/Khanishha
👍2
مطالعات-قرآنی.pdf
1.7 MB
📚کتابی جدید، متاثر از برخی پژوهش‌های تاریخی_قرآنیِ غربی
♨️دومین کتاب الکترونیکی محمد مجتهد شبستری با نام «مطالعات قرآنی»، امروز در این وب‌سایت منتشر شده و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.
◀️بخشی از کتاب:
برای خوانندگان آثار این جانب این پرسش پیش آمده که چرا نگارنده‌ی مقالات «قرائت نبوی از جهان»، این عنوان را کنار گذاشت؟
پاسخ کوتاه این پرسش این است که در آن عنوان، دو مدعای تاریخی مسلم گرفته شده بود:
۱. تمامی متن فعلی قـرآن از نگاه تاریخی، اثر یا آثار یک شخص است که «نبی» بـوده است و جهـان را وحیـانی قرائت کرده است.
۲. آن شخص همانا حضرت محمد پیامبر اسلام است.
من متوجه شدم که مطالعات تاریخی که تاکنون درباره‌ی متن قرآن انجام شده، برای مطمئن شدن از آن دو مدعای تاریخی کافی نیستند.
در این صـورت، صـداقت علمی ایجاب می‌کرد آن عنوان را گرچه بسیار جذاب می‌نمود رها سازم. پس از ایـن توجـه بود که دیدم آنچه از آن بحث‌ها برای من باقی می‌مانـد، هـمـیـن اسـت کـه بـگـویـم مـا می‌توانیم از متن فعلی قرآن «خوانش پدیدارشناسانه» و «خوانش روایی» ارائه کنیم.
@AmirMoezzi
♨️دومین کتاب الکترونیکی محمد مجتهد شبستری با نام «مطالعات قرآنی»، امروز در این وب‌سایت منتشر شده و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است.
◀️بخشی از کتاب:
برای خوانندگان آثار این جانب این پرسش پیش آمده که چرا نگارنده‌ی مقالات «قرائت نبوی از جهان»، این عنوان را کنار گذاشت؟
پاسخ کوتاه این پرسش این است که در آن عنوان، دو مدعای تاریخی مسلم گرفته شده بود:
۱. تمامی متن فعلی قـرآن از نگاه تاریخی، اثر یا آثار یک شخص است که «نبی» بـوده است و جهـان را وحیـانی قرائت کرده است.
۲. آن شخص همانا حضرت محمد پیامبر اسلام است.
من متوجه شدم که مطالعات تاریخی که تاکنون درباره‌ی متن قرآن انجام شده، برای مطمئن شدن از آن دو مدعای تاریخی کافی نیستند.
در این صـورت، صـداقت علمی ایجاب می‌کرد آن عنوان را گرچه بسیار جذاب می‌نمود رها سازم. پس از ایـن توجـه بود که دیدم آنچه از آن بحث‌ها برای من باقی می‌مانـد، هـمـیـن اسـت کـه بـگـویـم مـا می‌توانیم از متن فعلی قرآن «خوانش پدیدارشناسانه» و «خوانش روایی» ارائه کنیم.
@AmirMoezzi
👍1
Forwarded from جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
🏃♂️ #پروژه «ایران قرآن»، آکادمی علوم برلین - برادنبورگ، آلمان
👈 آکادمی علوم برلین - برادنبورگ واقع در آلمان، پروژه‌ای برای بررسی نسخه‌های قدیمی قرآن در ایران را در دست اجرا دارد. این پروژه چهار سال قبل آغاز به کار کرده و گونه‌های مختلفی از بررسی‌ها معطوف به نسخه‌های قرآنی را سازمان‌دهی می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این پروژه به این لینک مراجعه کنید.
#اسلام_شناسی
کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
https://www.tgoop.com/peymaneshaghi110
👈 آکادمی علوم برلین - برادنبورگ واقع در آلمان، پروژه‌ای برای بررسی نسخه‌های قدیمی قرآن در ایران را در دست اجرا دارد. این پروژه چهار سال قبل آغاز به کار کرده و گونه‌های مختلفی از بررسی‌ها معطوف به نسخه‌های قرآنی را سازمان‌دهی می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این پروژه به این لینک مراجعه کنید.
#اسلام_شناسی
کانال جامعه و فرهنگ | پیمان اسحاقی
https://www.tgoop.com/peymaneshaghi110
◀️ ۱۸ و ۱۹ نوامبر، در دانشگاه کاتولیک لیون، نشست‌هایی باموضوع «مرجعیت دینی در اسلام» برگزار شد. موضوع سخنرانی امیرمعزی، «امام غایب و مرجعیت دینی و معنوی در شیعه» بود. امیرمعزی در ضمیمه رساله دکتری‌اش، پیرامون وضعیت خاص شیعه در دوره غیبت و ضرورت احتراز از سیاست نکات قابل تاملی نوشته است.
✍سید محمد موسوی
@AmirMoezzi
✍سید محمد موسوی
@AmirMoezzi