tgoop.com/unixmens/20291
Last Update:
اینقدر که تو ایران سن اهمیت داره ، هیچ کجای دنیا مهم نیست . و یک دلیل روانشناختی داره
توی ایران سن معمولاً به‌عنوان یک معیار اجتماعی و ارزشی خیلی پررنگ‌تر از بسیاری جوامع دیگه مطرح میشه.
این حساسیت چند تا ریشه روانشناختی و فرهنگی داره:
1. ساختار سلسله‌مراتبی فرهنگ
جامعه‌ی ایران بیشتر collectivist (جمع‌محور) هست تا individualist (فردمحور). تو فرهنگ‌های جمع‌محور، احترام و جایگاه اجتماعی بر اساس سن و تجربه تعریف میشه. به همین دلیل "بزرگتر بودن" خودش نوعی مشروعیت میاره.
2. نیاز به امنیت روانی در چارچوب‌ها
وقتی جامعه پر از بی‌ثباتی یا تغییرات سریع باشه، سن به‌عنوان یک "چارچوب مطمئن" عمل می‌کنه. یعنی مردم ناخودآگاه دنبال یک شاخص ساده و عینی برای تعیین جایگاه‌ها می‌گردن، و سن این نقش رو پیدا می‌کنه.
3. الگوی والدسالاری (Patriarchy / Elders’ Authority)
در خانواده‌های سنتی، قدرت و تصمیم‌گیری بیشتر دست بزرگ‌ترهاست. این باعث میشه ذهنیت جمعی به‌صورت خودکار، سن رو با "خرد و اقتدار" گره بزنه.
4. اثر روانشناختی مقایسه اجتماعی
در فرهنگ‌هایی که پیشرفت فردی به‌طور شفاف اندازه‌گیری نمی‌شه (مثلاً سیستم‌های شغلی یا تحصیلی مبهم هستن)، افراد بیشتر با "مقایسه سنی" سنجیده می‌شن:
فلانی تو ۳۰ سالگی خونه داره.
فلانی تو ۴۰ سالگی هنوز مجرد مونده.
یعنی سن به ابزاری برای قضاوت موفقیت یا شکست تبدیل میشه.
5. هویت جمعی بر پایه "مرحله زندگی"
روانشناسی اجتماعی می‌گه آدم‌ها تو جوامع سنتی، هویت‌شون رو از "نقش‌های سنی" می‌گیرن (جوان = پرانرژی، میانسال = مسئول، سالمند = خردمند). این تقسیم‌بندی هنوز پررنگه.
در مقابل، تو خیلی از جوامع غربی، چون فردیت و آزادی عمل ارزش بالاتری داره، سن خیلی کمتر به‌عنوان معیار ارزش‌گذاری مطرحه.
تو جوامع دیگه (به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته) کمتر می‌بینی توی آگهی‌های شغلی یا اجتماعی، سن به‌عنوان شرط ذکر بشه. این تفاوت چند دلیل داره که ریشه‌ی حقوقی، اجتماعی و روانشناختی داره:
۱. چارچوب حقوقی (Legal Framework)
در اروپا، آمریکا و خیلی از کشورها، چیزی به اسم Age Discrimination Law وجود داره. یعنی آگهی یا استخدامی که شرط سنی بذاره، رسماً خلاف قانونه و می‌تونه جریمه سنگین داشته باشه.
دلیلش اینه که سن شاخصی ناعادلانه برای توانایی و صلاحیت شغلی محسوب میشه.
۲. تمرکز روی مهارت و Competency
در این کشورها، توانایی واقعی، مهارت و خروجی فرد معیار اصلیه، نه سن.
مثلاً اگر کسی ۲۵ سالشه ولی دانش و تجربه عمیق داره، حتی می‌تونه مدیر بشه. یا کسی با ۵۵ سال سن اگر توانایی کار با تکنولوژی‌های جدید رو داره، همچنان ارزشمنده.
۳. دیدگاه روانشناختی به رشد فردی
در غرب، باور عمومی اینه که رشد و یادگیری مادام‌العمر (Lifelong Learning) هست. یعنی هر کسی در هر سنی می‌تونه دوباره شروع کنه، یاد بگیره، شغل عوض کنه یا حتی کارآفرین بشه.
بنابراین، سن مانع ذهنی یا اجتماعی محسوب نمی‌شه.
۴. ساختار اجتماعی فردگرا (Individualism)
هویت افراد بیشتر بر اساس دستاورد و انتخاب‌های شخصیه، نه جایگاه سنی در خانواده یا اجتماع.
به همین دلیل، کسی با دید "بزرگتر/کوچک‌تر" به تو نگاه نمی‌کنه، بلکه می‌پرسه "چی بلدی؟ چه ارزشی می‌تونی اضافه کنی؟".
۵. کاهش برچسب‌زنی (Labeling)
در ایران، آگهی‌ها پر از برچسب‌هایی مثل "حداکثر ۳۰ سال"، "مجرد"، "آقا"، "خانم" هست.
ولی در جوامع دیگه، چون حقوق فردی بالاتر از نگاه جمعی تعریف شده، این نوع برچسب‌ها پذیرفته‌شده یا حتی قانونی نیست.
نتیجه:
در جوامع سن‌محور مثل ایران، سن ابزار راحتی برای غربالگری و قضاوت سریع محسوب میشه. ولی در جوامع توسعه‌یافته، مهارت، تجربه و دستاورد واقعی جایگزین این نگاه سطحی شده.
#iran #age #old
BY Academy and Foundation unixmens | Your skills, Your future
Share with your friend now:
tgoop.com/unixmens/20291