ኦርቶዶክሳዊ መጻሕፍት እና ጽሑፎች Tsegaye kiflu

ታላቅ የምሥራች እነሆ። በቀሲስ ዶክተር መብራቱ መጽሐፍ ተዘጋጅቶልናል። አኰቴተ ቍርባንን ያነበበ ይህን ለማንበብ ምን ያህል እንደሚቸኩል አልጠራጠርም።

+ ካልእ መጽሐፍ በእንተ ቅዳሴ

በልዑል እግዚአብሔር ቸርነት "ቅዳሴ፡ ወደ ጌታ ደስታ የመግባት ምሥጢር" በሚል ርእስ በቅዳሴአችን ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ ጽፌአለሁ፡፡ በያዝነው ዐቢይ ጾም ለንባብ ይበቃል፡፡ መጽሐፉ በዋነኝነት ለማን እንደተጻፈና የተጻፈበትን ምክንያት ለማወቅ ለቅምሻ ያህል ከሥር ያለውን መቅድም ይመልከቱ፡፡

ምስጋና
አኰቴተ ቊርባን በሚል ርእስ የታተመው መጽሐፌ አራተኛ እትም አንድ ኮፒ ሲደርሳቸው መጽሐፉን በሚገባ አንብበው፣ “ይህ መጽሐፍ ለቤተ ክርስቲያናችን ካህናት በተገቢው መልኩ መዳረስ አለበት” በሚል መንፈሳዊ ቅንዐት (ተነሳሽነት) አምስተኛው እትም (1000 ኮፒዎች) በራሳቸው ወጪ San Diego, California ውስጥ እንዲታተም ላደረጉትና እርሳቸው በሚያገለግሉበት ሀገረ ስብከት ለሚገኙ ካህናት በሙሉ መጽሐፉን በነጻ በማደል እውነተኛና ወንድማዊ ፍቅራቸውን ያሳዩኝን መልአከ ብርሃን ቀሲስ ማንችሎት ገበየሁን (በአትላንታ የደብረ ብርሃን ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን አስተዳዳሪ) በምን አይነት ቃላት እንደማመሰግን አላውቅም፡፡ መንፈሳዊ ፍቅርን ለደቀ መዛሙርቱ “አዲስ ትእዛዝ” አድርጎ የሰጠ ጌታ (ዮሐ. 13፡ 34-35) ለቀሲስ ማንችሎት ፍቅረ ቢጽን አብዝቶ እንዲያድላቸውና ባለቤታቸውን ከነልጆቻቸው እንዲባርክላቸው ከመመኘት በስተቀር ከዚህ የተሻሉ ቃላት ማግኘት አልቻልኩም፡፡

ከአኰቴተ ቊርባን መጽሐፍ ሳንወጣ፣ የመጽሐፉን አንድ ኮፒ ስሰጠው “ተጨማሪ መጽሐፎችን መጻፍ አለብህ” ከሚል መልእክት ጋር ለዚሁ ሥራ የሚሆን laptop ገዝቶ ያበረከተልኝን፣ የቶሮንቶ መንበረ ብርሃን ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን ትጉህና ቅን አገልጋይ የሆነውን ቴዎድሮስ መብራቱን አመሰግናለሁ፤ የበጎ ሥጦታዎች ሁሉ ባለቤት የሆነው ልዑል እግዚአብሔር ቤተሰቡን በሰማያውያንና ምድራውያን በረከቶቹ ይባርክለት ለማለት እወዳለሁ፡፡
በዚህ መጽሐፍ መቅድም በዝርዝር እንደተገለጸው ለዚህ መጽሐፍ መዘጋጀት ምክንያት የሆኑት ሲሳይ ደምሴ (የበገና መምህር) እና ብሌን ታከለ (ዘቶሮንቶ መንበረ ብርሃን) በያሉበት ምስጋናዬ ይድረሳቸው፡፡ በተጨማሪ፣ ብሌን በምእመናን ቦታ ሆና የመጽሐፉን ረቂቅ በደስታ በማንበብና ገንቢ አስተያየቶችን በፍጥነት በመስጠት ታላቅ አስተዋጽኦ አበርክታለች፡፡ “በጎ ስጦታ ሀሉ፣ ፍጹምም በረከት ሁሉ ከላይ ናቸው . . . ከብርሃናት አባት ይወርዳሉ” ተብሎ እንደተጻፈ (ያዕ. 1፡17) ካሰብነው በላይ በመስጠት ሁሌም የሚያስደንቀን አምላካችን የልቧን መሻት ይፈጽምላት፡፡

የአርጋኖን መጻሕፍት መደብር ባለቤት የሆነው አብርሃም (ክፍሎም) ኃይሉ በቅዳሴ ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ የመጻፍ እቅድ እንዳለኝ፣ ነገር ግን የኅትመቱ ውጣ ውረድና የሥርጭቱ ጉዳይ ልቤን እንደሚያዝለው ስነግረው፣ “አንተ ጻፍ እንጂ ለኅትመቱና ለሥርጭቱ እኛ አለን” በማለት ብርታትና ጉልበት ስለሆነኝ በጣም አመሰግናለሁ፤ እንደ አብርሃም ያሉ በጎ እና ቅን አገልጋዮችን ያብዛልን፡፡

በመጨረሻም፣ ለቅዳሴ ልዩ ፍቅር ያላት ውዷ ባለቤቴ ሔለን (ወስመ ጥምቀታ “ፍቅርተ ኢየሱስ”) በቅዳሴ ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ እንደምጽፍ ካወቀችበት ጊዜ ጀምሮ፣ ለዚህ መጽሐፍ ዝግጅትና ለተለያዩ የአገልግሎት ጉዳዮች በቶሮንቶ መንበረ ብርሃን ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን ቢሮ ውስጥ ረጅም ሰዓታትን በማሳለፍበት ወቅት የልጆቻችንን (ዮሐና እና ሳሙኤል) የትምህርት ሂደት በትጋት በመከታተልና የቤታችንን ሸክም በመሸከም አገልግሎቴን ትደግፍ ስለነበር ልትመሰገን ይገባታል፡፡ እነዚህን ሁሉ በረከቶች ላበዛልኝ፣ በምሕሩቱ ባለጸጋ ለሆነው ሕያው አምላካችን ክብር፣ ምስጋና፣ አምልኮና ውዳሴ ይሁን፡፡

ማውጫ
• መታሰቢያ
• ምስጋና
• መቅድም፡ ምክንያተ ጽሒፍ
• መግቢያ፡ በደስታ የተሰበሰቡ አእላፍ ቅዱሳን

ክፍል ፩፡ ወደ ቅድስናው ምስጋና የመግባት ዝግጅት

† ቡራኬ 1፡ የሰማያዊ ሠርግ ጥሪ
† ቡራኬ 2፡ ግብአተ መንጦላዕት: የዝግጅት ጸሎት
† ቡራኬ 3፡ ቤተ ልሔም
† ቡራኬ 4፡ ሚ መጠን ግርምት ዛቲ ዕለት
† ቡራኬ 5፡ አግብኦተ ግብር
† ቡራኬ 6፡ አሐዱ አብ ቅዱስ . . .
† ቡራኬ 7፡ በእንተ ቅድሳት

ክፍል ፪፡ የቃሉ ትምህርት

† ቡራኬ 8፡ የሐዋርያት መልእክታት ምንባብ
† ቡራኬ 9፡ ዝ ውእቱ ጊዜ ባርኮት
† ቡራኬ 10፡ ሠለስቱ ቅዳስያት
† ቡራኬ 11፡ ነዋ ወንጌለ መንግሥተ ሰማያት
† ቡራኬ 12፡ ፃኡ ንኡሰ ክርስቲያን
† ቡራኬ 13፡ ጸሎተ ሃይማኖት
† ቡራኬ 14፡ ተሐፅቦተ እድ እና አምኃ ቅድሳት

ክፍል ፫፡ አኰቴተ ቊርባን፡ የአማንያን ቅዳሴ
† ቡራኬ 15፡ አልዕሉ አልባቢክሙ
† ቡራኬ 16: ጸሎተ አኰቴት፡ መቅድመ አኰቴተ ቊርባን
† ቡራኬ 17፡ ከዝማሬ ሱራፌል እስከ ጸሎተ ፈትቶ
† ቡራኬ 18፡ ቅድሳት ለቅዱሳን
† ቡራኬ 19: ነአኵቶ ለእግዚአብሔር ቅድሳቶ ነሢአነ
† ቡራኬ 20: አስተናጽሖ
† ቡራኬ 21: እትዉ በሰላም

• ማጠቃለያ
• መፍትሔ ቃላት (የቃላት መፍቻ)

መቅድም
ምክንያተ ጽሒፍ

አኰቴተ ቊርባን፡ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሥርዓተ ቅዳሴ መሠረት፣ ታሪካዊ እድገት እና ይዘት የተሰኘው መጽሐፌ የመጀመሪያ እትም ለንባብ ከበቃበት ኅዳር 2012 ዓ.ም. ጀምሮ ስድስተኛው እትም እስከታተመበት ነሐሴ 2016 ዓ.ም. ድረስ በቃልም ሆነ በጽሑፍ የተለያዩ አስተያየቶች ደርሰውኛል፡፡ በቤተ ክርስቲያናችን ሥርዓተ ቅዳሴ ላይ ሰፊ ጥናቶች ያደረጉ ሊቃውንት መጽሐፉ በተለይ ለካህናት፣ ለዲያቆናትና ለነገረ መለኮት (theology) ምሁራን ያለውን ጠቀሜታ አውስተውና ጠንካራ ጎኖቹን አድንቀው፣ በተሻለ መልኩ ሊቀርቡ ይገባቸዋል ያሏቸውን ነጥቦች ደግሞ በጽሑፍ እንዲደርሰኝ አድርገዋል፡፡ በርካታ ምእመናን አኰቴተ ቊርባን በቅዳሴ ውስጥ ያለውን የአምልኮ ውበት በማሳየት በአማርኛ ለመጀመሪያ ጊዜ ሰፋ ባለ መልኩ የተዘጋጀ መጽሐፍ በመሆኑ ደስታቸውን የገለጹ ሲሆን፣ በጥንቷ ቤተ ክርስቲያን ቅዳሴያትና በአገራችን ኢትዮጵያ ውስጥ በየዘመናቱ የታዩትን የሥርዓተ አምልኮ ሂደቶች የሚያትቱት የመጽሐፉ ሁለተኛና ሦስተኛ ምዕራፎቸ ለካህናት ካልሆነ በስተቀር በቂ የቤተ ክርስቲያን ትምህርት የሌላቸውን ሰዎች ትኩረት እንዳልሳቡ ሳይሸሽጉ ነግረውኛል፡፡ እንዲያውም መጽሐፉ ውስጥ በየገጹ የሚታዩትን የኅዳግ ማስታወሻዎች (footnotes) እንደ ትርፍ ነገር የቆጠራቸውና - ምንም እንኳን ማብራሪያ የሚያስፈልጋቸው የተወሰኑ ቦታዎች ላይ ሲደርስ ማስታወሻዎቹን ለማየት ቢገደድም - እነርሱን በማንበብ ጊዜ እንዳላጠፋ በግልጽ የነገረኝም ምእመን አጋጥሞኛል፡፡

መጠነኛ የንባብ ልምድ ያላቸው ሰዎች ዳጎስ ያሉ መጻሕፍትን ለማንበብ የሚያስችል ትዕግሥት እንደሌላቸው ይታወቃል፡፡ ለቅዳሴ ካላቸው ፍቅር የተነሣ ከላይ የተጠቀሰውን መጽሐፍ ገዝተው ለማንበብ የሞከሩና “ቅዳሴ ምንድን ነው?” የሚል ርእስ የሰጠሁትን የመጽሐፉን የመጀመሪያ ምዕራፍና የቅዳሴን ሦስት ዋና ዋና ክፍሎች ከመጠነኛ ገላጻ ጋር የሚያስቃኘውን አራተኛውን ምዕራፍ ብቻ ያነበቡ ወገኖች እንዳሉም ሰምቻለሁ፡፡ በተለይ ሲሳይ በገና የተባለ የቤተ ክርስቲያናችን አባል መጽሐፉ በቅዳሴ

www.tgoop.com/tseomm/6321

948 viewsFeb 24 at 15:53

ታላቅ የምሥራች እነሆ። በቀሲስ ዶክተር መብራቱ መጽሐፍ ተዘጋጅቶልናል። አኰቴተ ቍርባንን ያነበበ ይህን ለማንበብ ምን ያህል እንደሚቸኩል አልጠራጠርም።

+ ካልእ መጽሐፍ በእንተ ቅዳሴ

በልዑል እግዚአብሔር ቸርነት "ቅዳሴ፡ ወደ ጌታ ደስታ የመግባት ምሥጢር" በሚል ርእስ በቅዳሴአችን ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ ጽፌአለሁ፡፡ በያዝነው ዐቢይ ጾም ለንባብ ይበቃል፡፡ መጽሐፉ በዋነኝነት ለማን እንደተጻፈና የተጻፈበትን ምክንያት ለማወቅ ለቅምሻ ያህል ከሥር ያለውን መቅድም ይመልከቱ፡፡

ምስጋና
አኰቴተ ቊርባን በሚል ርእስ የታተመው መጽሐፌ አራተኛ እትም አንድ ኮፒ ሲደርሳቸው መጽሐፉን በሚገባ አንብበው፣ “ይህ መጽሐፍ ለቤተ ክርስቲያናችን ካህናት በተገቢው መልኩ መዳረስ አለበት” በሚል መንፈሳዊ ቅንዐት (ተነሳሽነት) አምስተኛው እትም (1000 ኮፒዎች) በራሳቸው ወጪ San Diego, California ውስጥ እንዲታተም ላደረጉትና እርሳቸው በሚያገለግሉበት ሀገረ ስብከት ለሚገኙ ካህናት በሙሉ መጽሐፉን በነጻ በማደል እውነተኛና ወንድማዊ ፍቅራቸውን ያሳዩኝን መልአከ ብርሃን ቀሲስ ማንችሎት ገበየሁን (በአትላንታ የደብረ ብርሃን ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን አስተዳዳሪ) በምን አይነት ቃላት እንደማመሰግን አላውቅም፡፡ መንፈሳዊ ፍቅርን ለደቀ መዛሙርቱ “አዲስ ትእዛዝ” አድርጎ የሰጠ ጌታ (ዮሐ. 13፡ 34-35) ለቀሲስ ማንችሎት ፍቅረ ቢጽን አብዝቶ እንዲያድላቸውና ባለቤታቸውን ከነልጆቻቸው እንዲባርክላቸው ከመመኘት በስተቀር ከዚህ የተሻሉ ቃላት ማግኘት አልቻልኩም፡፡

ከአኰቴተ ቊርባን መጽሐፍ ሳንወጣ፣ የመጽሐፉን አንድ ኮፒ ስሰጠው “ተጨማሪ መጽሐፎችን መጻፍ አለብህ” ከሚል መልእክት ጋር ለዚሁ ሥራ የሚሆን laptop ገዝቶ ያበረከተልኝን፣ የቶሮንቶ መንበረ ብርሃን ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን ትጉህና ቅን አገልጋይ የሆነውን ቴዎድሮስ መብራቱን አመሰግናለሁ፤ የበጎ ሥጦታዎች ሁሉ ባለቤት የሆነው ልዑል እግዚአብሔር ቤተሰቡን በሰማያውያንና ምድራውያን በረከቶቹ ይባርክለት ለማለት እወዳለሁ፡፡
በዚህ መጽሐፍ መቅድም በዝርዝር እንደተገለጸው ለዚህ መጽሐፍ መዘጋጀት ምክንያት የሆኑት ሲሳይ ደምሴ (የበገና መምህር) እና ብሌን ታከለ (ዘቶሮንቶ መንበረ ብርሃን) በያሉበት ምስጋናዬ ይድረሳቸው፡፡ በተጨማሪ፣ ብሌን በምእመናን ቦታ ሆና የመጽሐፉን ረቂቅ በደስታ በማንበብና ገንቢ አስተያየቶችን በፍጥነት በመስጠት ታላቅ አስተዋጽኦ አበርክታለች፡፡ “በጎ ስጦታ ሀሉ፣ ፍጹምም በረከት ሁሉ ከላይ ናቸው . . . ከብርሃናት አባት ይወርዳሉ” ተብሎ እንደተጻፈ (ያዕ. 1፡17) ካሰብነው በላይ በመስጠት ሁሌም የሚያስደንቀን አምላካችን የልቧን መሻት ይፈጽምላት፡፡

የአርጋኖን መጻሕፍት መደብር ባለቤት የሆነው አብርሃም (ክፍሎም) ኃይሉ በቅዳሴ ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ የመጻፍ እቅድ እንዳለኝ፣ ነገር ግን የኅትመቱ ውጣ ውረድና የሥርጭቱ ጉዳይ ልቤን እንደሚያዝለው ስነግረው፣ “አንተ ጻፍ እንጂ ለኅትመቱና ለሥርጭቱ እኛ አለን” በማለት ብርታትና ጉልበት ስለሆነኝ በጣም አመሰግናለሁ፤ እንደ አብርሃም ያሉ በጎ እና ቅን አገልጋዮችን ያብዛልን፡፡

በመጨረሻም፣ ለቅዳሴ ልዩ ፍቅር ያላት ውዷ ባለቤቴ ሔለን (ወስመ ጥምቀታ “ፍቅርተ ኢየሱስ”) በቅዳሴ ላይ ሁለተኛ መጽሐፍ እንደምጽፍ ካወቀችበት ጊዜ ጀምሮ፣ ለዚህ መጽሐፍ ዝግጅትና ለተለያዩ የአገልግሎት ጉዳዮች በቶሮንቶ መንበረ ብርሃን ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን ቢሮ ውስጥ ረጅም ሰዓታትን በማሳለፍበት ወቅት የልጆቻችንን (ዮሐና እና ሳሙኤል) የትምህርት ሂደት በትጋት በመከታተልና የቤታችንን ሸክም በመሸከም አገልግሎቴን ትደግፍ ስለነበር ልትመሰገን ይገባታል፡፡ እነዚህን ሁሉ በረከቶች ላበዛልኝ፣ በምሕሩቱ ባለጸጋ ለሆነው ሕያው አምላካችን ክብር፣ ምስጋና፣ አምልኮና ውዳሴ ይሁን፡፡

ማውጫ
• መታሰቢያ
• ምስጋና
• መቅድም፡ ምክንያተ ጽሒፍ
• መግቢያ፡ በደስታ የተሰበሰቡ አእላፍ ቅዱሳን

ክፍል ፩፡ ወደ ቅድስናው ምስጋና የመግባት ዝግጅት

† ቡራኬ 1፡ የሰማያዊ ሠርግ ጥሪ
† ቡራኬ 2፡ ግብአተ መንጦላዕት: የዝግጅት ጸሎት
† ቡራኬ 3፡ ቤተ ልሔም
† ቡራኬ 4፡ ሚ መጠን ግርምት ዛቲ ዕለት
† ቡራኬ 5፡ አግብኦተ ግብር
† ቡራኬ 6፡ አሐዱ አብ ቅዱስ . . .
† ቡራኬ 7፡ በእንተ ቅድሳት

ክፍል ፪፡ የቃሉ ትምህርት

† ቡራኬ 8፡ የሐዋርያት መልእክታት ምንባብ
† ቡራኬ 9፡ ዝ ውእቱ ጊዜ ባርኮት
† ቡራኬ 10፡ ሠለስቱ ቅዳስያት
† ቡራኬ 11፡ ነዋ ወንጌለ መንግሥተ ሰማያት
† ቡራኬ 12፡ ፃኡ ንኡሰ ክርስቲያን
† ቡራኬ 13፡ ጸሎተ ሃይማኖት
† ቡራኬ 14፡ ተሐፅቦተ እድ እና አምኃ ቅድሳት

ክፍል ፫፡ አኰቴተ ቊርባን፡ የአማንያን ቅዳሴ
† ቡራኬ 15፡ አልዕሉ አልባቢክሙ
† ቡራኬ 16: ጸሎተ አኰቴት፡ መቅድመ አኰቴተ ቊርባን
† ቡራኬ 17፡ ከዝማሬ ሱራፌል እስከ ጸሎተ ፈትቶ
† ቡራኬ 18፡ ቅድሳት ለቅዱሳን
† ቡራኬ 19: ነአኵቶ ለእግዚአብሔር ቅድሳቶ ነሢአነ
† ቡራኬ 20: አስተናጽሖ
† ቡራኬ 21: እትዉ በሰላም

• ማጠቃለያ
• መፍትሔ ቃላት (የቃላት መፍቻ)

መቅድም
ምክንያተ ጽሒፍ

አኰቴተ ቊርባን፡ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሥርዓተ ቅዳሴ መሠረት፣ ታሪካዊ እድገት እና ይዘት የተሰኘው መጽሐፌ የመጀመሪያ እትም ለንባብ ከበቃበት ኅዳር 2012 ዓ.ም. ጀምሮ ስድስተኛው እትም እስከታተመበት ነሐሴ 2016 ዓ.ም. ድረስ በቃልም ሆነ በጽሑፍ የተለያዩ አስተያየቶች ደርሰውኛል፡፡ በቤተ ክርስቲያናችን ሥርዓተ ቅዳሴ ላይ ሰፊ ጥናቶች ያደረጉ ሊቃውንት መጽሐፉ በተለይ ለካህናት፣ ለዲያቆናትና ለነገረ መለኮት (theology) ምሁራን ያለውን ጠቀሜታ አውስተውና ጠንካራ ጎኖቹን አድንቀው፣ በተሻለ መልኩ ሊቀርቡ ይገባቸዋል ያሏቸውን ነጥቦች ደግሞ በጽሑፍ እንዲደርሰኝ አድርገዋል፡፡ በርካታ ምእመናን አኰቴተ ቊርባን በቅዳሴ ውስጥ ያለውን የአምልኮ ውበት በማሳየት በአማርኛ ለመጀመሪያ ጊዜ ሰፋ ባለ መልኩ የተዘጋጀ መጽሐፍ በመሆኑ ደስታቸውን የገለጹ ሲሆን፣ በጥንቷ ቤተ ክርስቲያን ቅዳሴያትና በአገራችን ኢትዮጵያ ውስጥ በየዘመናቱ የታዩትን የሥርዓተ አምልኮ ሂደቶች የሚያትቱት የመጽሐፉ ሁለተኛና ሦስተኛ ምዕራፎቸ ለካህናት ካልሆነ በስተቀር በቂ የቤተ ክርስቲያን ትምህርት የሌላቸውን ሰዎች ትኩረት እንዳልሳቡ ሳይሸሽጉ ነግረውኛል፡፡ እንዲያውም መጽሐፉ ውስጥ በየገጹ የሚታዩትን የኅዳግ ማስታወሻዎች (footnotes) እንደ ትርፍ ነገር የቆጠራቸውና - ምንም እንኳን ማብራሪያ የሚያስፈልጋቸው የተወሰኑ ቦታዎች ላይ ሲደርስ ማስታወሻዎቹን ለማየት ቢገደድም - እነርሱን በማንበብ ጊዜ እንዳላጠፋ በግልጽ የነገረኝም ምእመን አጋጥሞኛል፡፡

መጠነኛ የንባብ ልምድ ያላቸው ሰዎች ዳጎስ ያሉ መጻሕፍትን ለማንበብ የሚያስችል ትዕግሥት እንደሌላቸው ይታወቃል፡፡ ለቅዳሴ ካላቸው ፍቅር የተነሣ ከላይ የተጠቀሰውን መጽሐፍ ገዝተው ለማንበብ የሞከሩና “ቅዳሴ ምንድን ነው?” የሚል ርእስ የሰጠሁትን የመጽሐፉን የመጀመሪያ ምዕራፍና የቅዳሴን ሦስት ዋና ዋና ክፍሎች ከመጠነኛ ገላጻ ጋር የሚያስቃኘውን አራተኛውን ምዕራፍ ብቻ ያነበቡ ወገኖች እንዳሉም ሰምቻለሁ፡፡ በተለይ ሲሳይ በገና የተባለ የቤተ ክርስቲያናችን አባል መጽሐፉ በቅዳሴ

BY ኦርቶዶክሳዊ መጻሕፍት እና ጽሑፎች Tsegaye kiflu