Notice: file_put_contents(): Write of 5802 bytes failed with errno=28 No space left on device in /var/www/tgoop/post.php on line 50
Warning: file_put_contents(): Only 16384 of 22186 bytes written, possibly out of free disk space in /var/www/tgoop/post.php on line 50 Virtual 207@the_mutarjim P.19487
Қувонишни ҳам билмайсан, қайғуришни ҳам... Аслида: “Ура таржимамиз нашриётдан чиқди!” – деб севинишимиз керак ва севинамиз ҳам. Лекин...
Жорж Оруэлнинг “1984” асари янги нашриётда энди лотин имлосида босилиб чиқибди. Уч ой олдин босишга рухсат этилган экан. Лекин бугунгача на шартнома имзоланди, на қалам ҳақи тўланди. Тираж босилиб, сотилиб ҳам кетибди. Яна ичига: “Ушбу китобнинг муаллифлик хукуки бизнинг корхонага тегишли булиб, рухсатимизсиз китобни электрон, аудио, видео ёки бошка хар кандай шаклда таркатиш Ўзбекистон Республикаси конунларига биноан такикланади”, - деб ёзиб қўйишибди. Ёзсам, шартнома имзолаймиз, ҳақ ҳам тўлаймиз дейишди. Эрталаб кириб шартнома чиқариб қўйинглар, ўқиймиз, шартлари мақбул бўлса, имзолаймиз деб кетдим, тушликка яқин келсам, йўқ. Икки соатча кутдим, шартнома қиладиган йигит чет элда, келади, имзолаймиз дейишяпти. Шартномалар стандарт, исталган компьютерда турибди, принтердан чиқарса, кифоя эди.
Лекин шу таржима ноширчилигида ғалати ишлар бўляпти. Бу Адлия вазирлигидаги интеллектуал мулк агентлиги эътибор қаратадиган ходиса. Таржима китобларининг аввал ортига, энди бошидан бир нарсани ёза бошлашди: “Ушбу китобнинг муаллифлик хукуки "Asaxiy Books" лойихасига тегишли бўлиб, "Asaxiy Books" рухсатисиз китобни электрон, аудио, видео ёки бошка ҳар қандай шаклда тарқатиш Ўзбекистон Республикаси конунларига биноан такикланади”. Интеллектуал мулк ҳуқуқи ҳақидаги қатор китобларнинг муаллифи ўлароқ айтай, муаллифлик ҳуқуқи ижодкорга – шахсга тегишли бўлади ва ҳеч қачон юридик шахсга тегишли бўла олмайди. Асарнинг муаллифлик ҳуқуқи – муаллифга, таржима матнининг муаллифлик ҳуқуқи – таржимонга тегишлидир. Муаллифлик ҳуқуқининг ўнта таркибий қисми бор – тўрттаси номулкий ҳуқуқ, олтитаси – мулкий ҳуқуқ. Асарга бўлган ҳуқуқ – муаллиф ҳуқуқидир, яъни “1984” Жорж Оруэлнинг асаридир. “Ўткан кунлар” Абдулла Қодирийнинг асаридир ва минг йилдан кейин ҳам Абдулла Қодирийникидир. Иккинчиси – номга бўлган ҳуқуқ, яъни Абдулла Қодирийнинг асари номи “Ўткан кунлар”дир, ҳеч ким уни “Кечаги кунлар”, “Мозий кунлари” деб таҳрир қила олмайди. Учинчи ҳуқуқ – асарнинг яхлитлигига бўлган ҳуқуқ, яъни ҳеч ким асардан бирор ерини олиб ташлаши ёки ўзидан қўшиши мумкин эмас, бунинг учун тирик бўлса, муаллифнинг розилиги керак, ўтган бўлса аслича чиқиши шарт. Агар таҳрир қилинса, асар муаллифлик ҳуқуқи таҳрирчига ўтиб қолмайди. Тўртинчиси асар ҳосилаларига бўлган ҳуқуқ – унинг асосида кино, спектакл, мультфильм ишланса ҳам асар муаллифи тилга олинади, тирик бўлса, рухсати олинади. Булар номоддий ҳуқуқларидир. Авторлик ҳуқуқининг иккинчи қисми – тасарруфига оид, ундан китоб чиқарилганда қалам ҳақи олиш, рухсат олиш, бунга муаллиф шартнома асосида рухсат беради, бир мартагами, муайян муддатгами – уч йил беш йил, шартнома шартларида тиражи ҳам, муаллифнинг бошқа ноширларга муайян муддат бериш-берилмаслиги ҳам, қайта нашрлари ва ададлари қалам ҳақлари ҳам кўрсатилиши шарт. Энди тасаввур қилинг – китоб таржимоннинг рухсатисиз, шартномасиз, қалам ҳақисиз етти-саккиз қайта нашр қилинса, бу қонунчиликнинг кескин бузилиши эмасми?! Мурожаат қилсангиз: “Биз таржимани таҳрир қилганмиз ва ўз таҳриримиздаги матнга муаллифлик ҳуқуқимиз бор”, - дейишяпти. Аввал айтганимдай бу курраи заминда шу пайтгача таҳрир қилган таҳрирчига еки унинг фирмасига муаллифлик ҳуқуқи ўтиб кетгани фақат Ўзбекистонда бўлса керак! Демак газетада мақоланг чиқса, муаллифлик ҳуқуқи газетага ўтиб кетдими! Бир йил, икки йил Достоевскийни таржима қилган Иброҳим Ғофуровни китоби нашриётда чиқса, энди муаллифлик ҳуқуқи ноширларда бўладими таҳрир қилгани учун?! Мен энди ўн йиллар бўйи ё умирбод асаримни электрон, аудио, видео ёки бошка хар кандай шаклда” чиқариш, тарқатиш ҳуқуқимни йўқотдимми?! Бу саволни берсам, сиз таржимангизни исталган ерга биринчи кундан беришингиз мумкин, дейишяпти. Лекин агар берсангиз, биз асарни яна бошқа таржимонга бериб ё гул-таржимонга солиб, таҳрир қилиб янги таржимада чиқарамиз, деган пўписалар пайдо бўлди.
Қувонишни ҳам билмайсан, қайғуришни ҳам... Аслида: “Ура таржимамиз нашриётдан чиқди!” – деб севинишимиз керак ва севинамиз ҳам. Лекин...
Жорж Оруэлнинг “1984” асари янги нашриётда энди лотин имлосида босилиб чиқибди. Уч ой олдин босишга рухсат этилган экан. Лекин бугунгача на шартнома имзоланди, на қалам ҳақи тўланди. Тираж босилиб, сотилиб ҳам кетибди. Яна ичига: “Ушбу китобнинг муаллифлик хукуки бизнинг корхонага тегишли булиб, рухсатимизсиз китобни электрон, аудио, видео ёки бошка хар кандай шаклда таркатиш Ўзбекистон Республикаси конунларига биноан такикланади”, - деб ёзиб қўйишибди. Ёзсам, шартнома имзолаймиз, ҳақ ҳам тўлаймиз дейишди. Эрталаб кириб шартнома чиқариб қўйинглар, ўқиймиз, шартлари мақбул бўлса, имзолаймиз деб кетдим, тушликка яқин келсам, йўқ. Икки соатча кутдим, шартнома қиладиган йигит чет элда, келади, имзолаймиз дейишяпти. Шартномалар стандарт, исталган компьютерда турибди, принтердан чиқарса, кифоя эди.
Лекин шу таржима ноширчилигида ғалати ишлар бўляпти. Бу Адлия вазирлигидаги интеллектуал мулк агентлиги эътибор қаратадиган ходиса. Таржима китобларининг аввал ортига, энди бошидан бир нарсани ёза бошлашди: “Ушбу китобнинг муаллифлик хукуки "Asaxiy Books" лойихасига тегишли бўлиб, "Asaxiy Books" рухсатисиз китобни электрон, аудио, видео ёки бошка ҳар қандай шаклда тарқатиш Ўзбекистон Республикаси конунларига биноан такикланади”. Интеллектуал мулк ҳуқуқи ҳақидаги қатор китобларнинг муаллифи ўлароқ айтай, муаллифлик ҳуқуқи ижодкорга – шахсга тегишли бўлади ва ҳеч қачон юридик шахсга тегишли бўла олмайди. Асарнинг муаллифлик ҳуқуқи – муаллифга, таржима матнининг муаллифлик ҳуқуқи – таржимонга тегишлидир. Муаллифлик ҳуқуқининг ўнта таркибий қисми бор – тўрттаси номулкий ҳуқуқ, олтитаси – мулкий ҳуқуқ. Асарга бўлган ҳуқуқ – муаллиф ҳуқуқидир, яъни “1984” Жорж Оруэлнинг асаридир. “Ўткан кунлар” Абдулла Қодирийнинг асаридир ва минг йилдан кейин ҳам Абдулла Қодирийникидир. Иккинчиси – номга бўлган ҳуқуқ, яъни Абдулла Қодирийнинг асари номи “Ўткан кунлар”дир, ҳеч ким уни “Кечаги кунлар”, “Мозий кунлари” деб таҳрир қила олмайди. Учинчи ҳуқуқ – асарнинг яхлитлигига бўлган ҳуқуқ, яъни ҳеч ким асардан бирор ерини олиб ташлаши ёки ўзидан қўшиши мумкин эмас, бунинг учун тирик бўлса, муаллифнинг розилиги керак, ўтган бўлса аслича чиқиши шарт. Агар таҳрир қилинса, асар муаллифлик ҳуқуқи таҳрирчига ўтиб қолмайди. Тўртинчиси асар ҳосилаларига бўлган ҳуқуқ – унинг асосида кино, спектакл, мультфильм ишланса ҳам асар муаллифи тилга олинади, тирик бўлса, рухсати олинади. Булар номоддий ҳуқуқларидир. Авторлик ҳуқуқининг иккинчи қисми – тасарруфига оид, ундан китоб чиқарилганда қалам ҳақи олиш, рухсат олиш, бунга муаллиф шартнома асосида рухсат беради, бир мартагами, муайян муддатгами – уч йил беш йил, шартнома шартларида тиражи ҳам, муаллифнинг бошқа ноширларга муайян муддат бериш-берилмаслиги ҳам, қайта нашрлари ва ададлари қалам ҳақлари ҳам кўрсатилиши шарт. Энди тасаввур қилинг – китоб таржимоннинг рухсатисиз, шартномасиз, қалам ҳақисиз етти-саккиз қайта нашр қилинса, бу қонунчиликнинг кескин бузилиши эмасми?! Мурожаат қилсангиз: “Биз таржимани таҳрир қилганмиз ва ўз таҳриримиздаги матнга муаллифлик ҳуқуқимиз бор”, - дейишяпти. Аввал айтганимдай бу курраи заминда шу пайтгача таҳрир қилган таҳрирчига еки унинг фирмасига муаллифлик ҳуқуқи ўтиб кетгани фақат Ўзбекистонда бўлса керак! Демак газетада мақоланг чиқса, муаллифлик ҳуқуқи газетага ўтиб кетдими! Бир йил, икки йил Достоевскийни таржима қилган Иброҳим Ғофуровни китоби нашриётда чиқса, энди муаллифлик ҳуқуқи ноширларда бўладими таҳрир қилгани учун?! Мен энди ўн йиллар бўйи ё умирбод асаримни электрон, аудио, видео ёки бошка хар кандай шаклда” чиқариш, тарқатиш ҳуқуқимни йўқотдимми?! Бу саволни берсам, сиз таржимангизни исталган ерга биринчи кундан беришингиз мумкин, дейишяпти. Лекин агар берсангиз, биз асарни яна бошқа таржимонга бериб ё гул-таржимонга солиб, таҳрир қилиб янги таржимада чиқарамиз, деган пўписалар пайдо бўлди.
Ng, who had pleaded not guilty to all charges, had been detained for more than 20 months. His channel was said to have contained around 120 messages and photos that incited others to vandalise pro-government shops and commit criminal damage targeting police stations. Invite up to 200 users from your contacts to join your channel "Doxxing content is forbidden on Telegram and our moderators routinely remove such content from around the world," said a spokesman for the messaging app, Remi Vaughn. Users are more open to new information on workdays rather than weekends. “Hey degen, are you stressed? Just let it all out,” he wrote, along with a link to join the group.
from us
