tgoop.com/tarikh_tests/24926
Last Update:
پاسخ:
زمینه گنبد بر روی چهار جرز مربع‌شکل استوار شده است که نقش پایه‌های اصلی سازه را ایفا می‌کنند. این جرزها، به عنوان عناصر باربر عمودی، از استحکام کافی برای انتقال نیروهای وارده از گنبد به زمین برخوردارند. برای انتقال تدریجی و مؤثر بار گنبد به این جرزها، چهار تویزهٔ اصلی (یا تویزه‌های باربر) در جهت‌های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تعبیه شده‌اند که هر یک دو جرز متقابل را به یکدیگر متصل می‌کنند. این تویزه‌ها ضمن ایجاد انسجام افقی در پلان مربع زیر گنبد، وظیفهٔ تحمل بخش عمده‌ای از بار گنبد را نیز بر عهده دارند.
در میانه هر یک از این تویزه‌های اصلی، یک تویزهٔ فرعی افزوده شده که با الگویی شبیه به کاربندی یزدی طراحی شده‌اند. این تویزه‌های فرعی با قرارگیری در میانهٔ دهانه‌ها، در واقع نقش مکمل در ایجاد بستر هندسی هشت‌ضلعی را دارند و با متصل کردن کمر تویزه‌های اصلی به یکدیگر، زمینه را برای انتقال از مربع به هشت‌ضلعی فراهم می‌سازند. این مرحله، نقطهٔ آغازین تبدیل پلان مربعی به زمینهٔ مناسب برای استقرار گنبد مدور است.
فضاهای باقی‌مانده بین این تویزه‌های اصلی و فرعی، به‌صورت مثلث‌های منحنی‌شکل درمی‌آیند که با تکنیک گوشه سازی «اسکنج» پر شده‌اند. این اسکنج‌ها نه تنها به لحاظ سازه‌ای نقش انتقال نیرو را بر عهده دارند، بلکه از منظر زیبایی‌شناختی نیز با ایجاد سطوح منحنی و متقارن، به غنای بصری بنا می‌افزایند.
در نهایت، بر روی این زمینهٔ هشت‌ضلعیِ شکل‌گرفته از ترکیب تویزه‌ها و اسکنج‌ها، گنبد اصلی یا آهیانه قرار گرفته است. این آهیانه مستقیماً بر بستر کاربندی قرار دارد، بدون واسطهٔ رسمی‌بندی‌های جداگانه، که نشان‌دهندهٔ انسجام هندسی دقیق و مهارت بالای معمار در تلفیق سازه و تزیین است. این نوع طراحی، علاوه بر استحکام و کارآمدی، جلوه‌ای موزون و متعالی به فضای زیر گنبد می‌بخشد.
@archis_tory
BY علیرضا کوچکی/ کنکور ارشد و دکتری معماری
Share with your friend now:
tgoop.com/tarikh_tests/24926