Дурная савецкая норма, якая не дае будаваць квартальную забудову ў Беларусі.

Гаворка пра інсаляцыю — гэта бадай адну з двух рэчаў, за якую, нароўні з пажарнай бяспекай, архітэктараў насаджваюць на кулак. Могуць забараніць будаваць новы дом, ці прымусіць зрабіць у ім арку ці зрэзаць паверхі, калі хоць адна кватэра ў суседнім доме выйдзе за межы нормы.

Усе, хто праектаваў жытло не маглі абмінуць гэтую радасць. Вялікая частка курса архітэктурнай фізікі прысвечана менавіта інсаляцыі памяшканняў. Трэба каб у дні асенняга і вясенняга раўнадзенстваў у кожную кватэру трапляла вызначаная колькасць святла.

І ніхто не тлумачыць навошта мы гэта робім. Ну як бы інтуітыўна зразумела, што людзям патрэбнае сонечнае святло для псіхалагічнага камфорту і эканоміі электраэнергіі.

Забудзьце пра гэта! Інсаляцыя зусім не пра гэта. Калі вам трапляліся савецкія кніжкі па інсаляцыі, вытрымкі з якіх трапілі ў беларускія нормы, то магчыма заўважалі парадаксальныя рэчы. Інсаляцыя накіраваная на знішчэнне хваробатворных мікраарганізмаў пасродкам уздзеяння ўльтрафіялетавага выпраменьвання сонца.

І тут мы нечакана для сябе адкрываем, што інсаляцыя працуе роўна ніколі, таму што патрабуе адкрытых насцеж вокнаў, бо шкло не прапускае ўльтрафіялетавае выпраменьванне, як мы ведаем са школы.

Дык калі гэтая норма настолькі не працуе, навошта яна існуе?

Прычынай стаў туберкулёз, які быў сапраўднай бядой у пачатку XX стагоддзя (ледзь не кожны інтэлігент быў сухотнікам). Лічылася, што ў барацьбе з ім дапамагаюць свежае паветра і шмат сонечна святла, таго, чаго бракавала ў многіх гістарычных гарадах.

Правілы і нормы інсаляцыі былі выкладзены яшчэ ў 1928 годзе архітэктарамі-мадэрністамі, як "«падрыў» ранейшага маналітнага гарадскога квартала і замена яго групай жылых дамоў, якія стаяць свабодна, даступныя паветру і святлу і размешчаны сярод зеляніны"

У 1933 годзе была прынята Афінская хартыя, складзеная Ле Карбюзье, у прынцыпах якой прапісанае ўвядзенне нормаў інсаляцыі і азелянення.

Упершыню норма інсаляцыі жылых памяшканняў уведзена ў СССР ў 1963 годзе — 3 гадзіны ў дзень з 22 сакавіка да 22 верасня, скарочаная пасля да 2,5 гадзін.

Пра туберкулёз мы даўно нічога не чуем, але норма інсаляцыі жывейшая за многія іншыя (напрыклад, за заканадаўства ў сферы аховы гісторыка-культурных каштоўнасцей).

На захадзе існуюць нормы інсаляцыі, але яны не імкнуцца перамагчы туберкулёз, рахіт і напітаць чалавека вітамінам D - што немагчыма за шклом. Яны больш абапіраюцца на псіхалагічны камфорт, скарачэнне спажывання электрычнасці і цяпла, таму ніякай праблемы будаваць шчыльную квартальную забудову яны не маюць.

У нас жа нормы інсаляцыі ўродуюць нашы гарады, не даючы таго, для чаго былі задуманыя. Але гэтая норма адзінае, што стрымлівае агалцелы капіталізм і не дае ператварыць нашыя спальнікі ў цёмныя калодзежы, без святла, аэрацыі, азелянення. Пакуль што норма інсаляцыі ўсё гэта захоўвае для нас, але ахвяруем мы архітэктурай і якасцю гарадскога асяроддзя.

#лікбез

Філіп Джонсан у прамове ў час атрымання Прыцкераўскай прэміі ў 1979 годзе:

«Я разумею, што прэмія не для мяне; прэмія — для мастацтва архітэктуры, мастацтва, якое раней называлі «маці ўсіх мастацтваў». У нашай кампетэнцыі — вялікія мастацтвы дызайну, дэкору, арнаменту, а таксама сацыяльнае жыллё, гарадское планаванне і канструктыўны дызайн. Магчыма, мы зможам, як і ў іншыя стагоддзі, зноў аб’яднаць жывапіс і скульптуру для паляпшэння жыцця.

Уплыў гэтай прэміі можа выклікаць ланцугавую рэакцыю тыпу Адраджэння, на якое здольны наш свет, але якога пакуль не меў. Давайце адбудуем нашы дамы, нашы будынкі — бліжэй да нашых жаданняў сэрца; давайце сфармуем наваколле такім чынам, каб наша пакаленне, як і іншыя, запомнілася як вялікія будаўнікі.»