tgoop.com/sirjanname/981
Last Update:
🕌 سیرجان، نه نرماشیر و بردسیر
(نکتهای از تعلیقات جغرافیایی تاریخ بیهقی)
در تعلیقات جغرافیایی تاریخ بیهقی (چاپ استادان یاحقّی و سیّدی) آمده:
”در گذشته به جای شهر کرمان شهر نرماشیر که اعراب آن را بردسیر میخواندهاند مرکز این ولایت بوده است.“ (جلد ۲ص ۱۵۴۷)
در این گزاره که به کتاب ’جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی‘ (صفحه ۳۲۵) مستند شده است دو سهو دیده میشود:
۱. شهری که در گذشته اعراب آن را بردسیر میخواندند، همین کرمان امروزی است نه نرماشیر. این شهر در ابتدا به مناسبت نام بانی آن، اردشیر ساسانی ’وهارتخشیر‘ نامیده شد و به مرور به بردشیر _ در گویش کرمانی: گواشیر _ و در نزد اعراب به بردسیر نامبردار شد. (ر.ک: لسترنج ص ۳۲۵)
۲. مرکز اقلیم کرمان تا سال ۳۱۵ هـ سیرجان بود نه نرماشیر و پس از آن مرکز ولایت به بردسیر یا کرمان امروزی منتقل شد:
”سیرجان کرسی اسلامی قدیم کرمان، در زمان ساسانیان نیز شهر عمدهٔ آن ایالت بود و جغرافی نویسان عرب آنرا السّیرجان و الشّیرجان (با أل تعریف) نوشتهاند.“ ( همان ۳۲۲ و نیز ۳۳۳)
آنچه باعث سهو استادان دانشمند شده، عبارتی است در صفحه ۳۳۵ (نه ۳۲۵) کتاب لسترنج:
”شهر نرماشیر که کرسی آن ولایت است در نیمه راه بم و فهرج واقع شده.“
اما مرجع ضمیر ’آن‘ در این عبارت نه اقلیم کرمان بلکه ولایت بم است و در واقع لسترنج از نرماشیر به عنوان مرکز ولایت بم یاد کرده است.
* درباب اینکه سیرجان از چه تاریخی مرکز اقلیم کرمان شده، البته سخنی به قطع نمیتوان گفت اما نگارنده با توجه به عباراتی از کتاب ’نزهة المشتاق ادریسی‘ حدس زدهام که سیرجان تقریباً صدسالی پیش از اسلام مرکز ولایت شده و تا سال ۳۱۵ که ابوعلی ابن الیاس مرکزیت را به بردسیر منتقل کرد، این عنوان را دارا بوده است. (ر.ک: سیرجان در کتاب نُزهةُ المشتاق(۶) در همین کانال)
مآخذ
-تاریخ بیهقی، به تصحیح دکتر محمّد جعفر یاحقّی و مهدی سیّدی، انتشارات سخن، چاپ اول ۱۳۸۸.
-جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم ۱۳۷۷.
https://www.tgoop.com/sirjanname
BY سیرجان نامه
Share with your friend now:
tgoop.com/sirjanname/981