tgoop.com/retrofitting/9344
Last Update:
تحلیل لرزه‌زمین‌ساختی زلزله‌های ایران (فروردین تا تیر ۱۴۰۴) و ارزیابی خطر در البرز و تهران
مهندس سحر عباسی، مدیر انتشارات استحکام
۱. الگوی لرزه‌خیزی و مسیر احتمالی انتقال تنش
بررسی زلزله‌های ثبت‌شده در نیمه اول سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که رویدادهای لرزه‌ای قابل‌توجهی در مناطق زیر رخ داده است:
· رشتخوار (خراسان رضوی) – بزرگای ۵.۰
· سمنان و دامغان – لرزه‌خیزی خفیف در پهنه گسل سمنان
· زون لوت – شامل گسل‌های نای‌بند و کلمرد ، منطقه با لرزه‌خیزی مداوم
· جیرفت (کرمان) – بزرگای ۵.۱
· بندرعباس – احساس لرزش، احتمال تأثیرپذیری از فعالیت گسل‌های جنوبی زون لوت
· بوشهر – زلزله ۴.۱، در محدوده گسل بوشهر
این دنباله لرزه‌ای با الگوی عمومی جهت انتقال تنش در پوسته ایران، از شرق به جنوب و جنوب‌غرب، هم‌راستاست. صفحات تکتونیکی عربستان و ایران در حال همگرایی هستند که باعث فشردگی پوسته از شرق فلات ایران به سوی زاگرس و خلیج‌فارس می‌شود.این مسیر به نوعی نمایشگر "الگوی پراکنش زلزله‌های اخیر" است، نه لزوماً یک مهاجرت واقعی تنش ونیاز به بررسی دقیق‌تر زاویه شکست، وضعیت تنش منطقه‌ای، و فاصله گسل‌ها دارد. فلات ایران در اثر برخورد صفحه عربی با صفحه اوراسیا تحت فشار است، و زون‌هایی مثل گسل نای‌بند، کلمرد، و زون لوت نقش انتقال تنش را دارند.
نکته مهم: این مسیر بیشتر یک الگوی احتمالی انتقال تنش است و اثبات رابطه مستقیم بین این زلزله‌ها نیازمند تحلیل‌های عددی دقیق (Coulomb stress modeling) است.
۲. زلزله مازندران و خطر انتقال تنش به البرز و تهران
زلزله اخیر در استان مازندران نیز احتمالاً با گسل‌های البرز شمالی (از جمله گسل آلاشت- قائم‌شهر، کلاردشت، گسل طالقان ،گسل شمال البرز، فیروزکوه) در ارتباط است. با توجه به ساختار تکتونیکی پیوسته این گسل‌ها تا منطقه تهران و با توجه به نزدیکی گسل البرز مرکزی به گسل‌های تهران، احتمال انتقال تعامل تنش از زلزله‌های مازندران به گسل‌های فعال در استان تهران وجود دارد ولی شواهد مستقیمی از اثر فوری دردست نیست.
گسل‌هایی با احتمال تحریک در تهران:
· گسل مشاء
· گسل فیروزکوه
· گسل شمال البرز
· گسل شمال تهران
· گسل ایوانکی- گرمسار
· گسل جاجرود
· گسل ری )در صورت انتقال تنش از جنوب البرز(
۳. ارزیابی خطر زمین‌ساختی برای تهران و البرز
بر پایه داده‌های زمین‌شناسی و تجربیات لرزه‌ای گذشته، مناطق زیر در برابر زلزله‌های احتمالی آینده آسیب‌پذیرتر هستند:
الف) نواحی آسیب‌پذیر از نظر ساختار گسلی:
· حاشیه جنوبی البرز و حومه شمال‌شرق تهران (دماوند، فیروزکوه، رودهن)
· مناطق شهری در مجاورت گسل شمال تهران
ب) خطر ناشی از رسوبات نرم:
· جلگه جنوبی تهران، به‌ویژه نواحی دارای رسوبات نرم و آبرفتی (شوش، مولوی، خزانه، یافت‌آباد)
· این مناطق مستعد تقویت دامنه امواج لرزه‌ای (Site Amplification) و افزایش شدت تکانه‌های زلزله هستند.(آزمون های میدانی، آنالیزSHAKE ، تقویت لرزه ای در رسوبات نرم جنوب تهران)
ج) زیرساخت‌ها و راه‌های کوهستانی:
جاده‌های کوهستانی مانند چالوس، هراز، فیروزکوه به دلیل شیب زیاد، خاک‌های ناپایدار و سنگ‌های هوازده، در معرض زمین‌لغزش‌های ثانویه پس از زلزله قرار دارند(راه‌های اصلی عبور از البرز مرکزی مانند: به ترتیب احتمال خطر جاده چالوس، جاده دماوند،جاده فیروزکوه)در معرض خطر بالای زمین‌لغزش‌های ثانویه پس از زمین‌لرزه‌های شدید هستند. سابقه زمین‌لغزش‌های گسترده در این محورها وجود دارد، به‌ویژه در دوره‌های بارش یا ذوب برف.
۴. جمع‌بندی علمی و توصیه‌ها
· الگوی لرزه‌ای اخیر در نیمه اول ۱۴۰۴ نشان‌دهنده فعالیت پیشرونده در بخش شرقی و جنوبی ایران است که می‌تواند تنش را به مناطق مرکزی و شمالی منتقل کند. توالی رویدادهای لرزه ای و تمرکز تنش در این مناطق نیازمند پایش دقیق، مطالعات ژئودینامیکی و آمادگی زیرساختی است.
· فعال شدن گسل‌های مازندران، احتمال تحریک گسل‌های تهران و البرز را افزایش می‌دهد. بخصوص گسل مشا وفیروزکوه، گسل اشتهارد-رودهن( زلزله متوسط، پراکنده ،کنترل شده) گسل شمال تهران و فیروزکوه دارای سازو کار امتداد لغز یا معکوس با مولفه امتداد لغز هستند
· به‌ویژه مناطق دارای ساختار آبرفتی، باید در اولویت برنامه‌های مقاوم‌سازی و واکنش اضطراری قرار گیرند.
· پیشنهاد می‌شود مطالعات عددی دقیق تنش کولمب و GPS برای تعیین میزان افزایش تنش در گسل‌های تهران و البرز توسط نهادهای لرزه‌نگاری انجام شود.
· توسعه سامانه‌های هشدار سریع و مانیتورینگ فعال گسل‌های مشا، فیروزکوه، رودهن و شمال تهران
https://www.tgoop.com/retrofitting
BY كانال مقاوم سازی / موسسه مقاوم سازي و بهسازی لرزه ای ايران
Share with your friend now:
tgoop.com/retrofitting/9344