یادداشت‌های قرآنی

از دوست به یاد دوست خرسند؟! [*]
خوانش‌ها (۱۶)/ برگردان‌های کهن (۱۲)

میانه‌ی ویرایش بخشی از برگردان «کشف الأسرار (۵۲۰ هـ)» رسیدم به آیه‌ی «اَقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلاةَ تَنهَىٰ عَن الفَحشَاءِ و المُنكَر و لَذِكرُ اللهِ اَكبَرُ (۲۹:۴۵)»:

به پای دار نماز به‌هنگام که نماز باز زند از زشتی و ناپسند و یاد الله بزرگ است و مه است از یاد رهی[۱] او را.

میبدی دست گذاشته بود روی دوپهلویی نحوی[۲] «ذكر الله». از پوست آیه نمی‌توانیم بدانیم که «الله» فاعل ذکر است یا مفعول آن. هیچ راه نحوی‌ای نیست، چون «ذکر» (مصدر و عامل) به «الله» (معمول مصدر) اضافه شده است و مضاف الیه همیشه مجرور است. نگاهی انداختم به ۸۳ برگردان فارسی که از سده‌های گوناگون در سایت quran.inoor.ir آمده است. جز «کشف الأسرار» تنها ۲ برگردان نورالدین کاشانی (م. ۱۱۱۵ هـ) و علیرضا میرزا خسروانی (۱۲۷۰-۱۳۴۵ هـ.ش) به راه میبدی رفته‌اند و علی مشکینی (۱۳۰۰-۱۳۸۶ هـ.ش) خود دوپهلویی را با «یا» بازنمایانده است.

اگر الله در جای‌گاه مفعول باشد گویی آیه می‌گوید: نماز به‌پای دار … اما بدان که یاد تو از دوست، جان نماز تو است پس مبادا که نمازت از یاد آوردن او تهی باشد…
اگر الله در جای‌گاه فاعل باشد گویی آیه می‌گوید: نماز به‌پای دار … اما بدان که، یاد دوست از تو، جان توست…

همان‌گونه که گفتم، از پوست این آیه نمی‌توانیم بدانیم سخن از «یاد ما از دوست» است یا «یاد دوست از ما». اما چه باک! این‌جا نه نیازی به تردستی هست و نه برهان آنسلم! هر کس دوست دست از او شسته باشد خوب می‌داند کدام «اکبر» است…

#قرآن #syntactics #دین #ترجمه #زبان #قرائت_پذیری #خوانش_ها #برگردان_های_کهن

[*] مصراعی از سعدی
[۱] درباره‌ی برگردان «عبد» به راهی پیش‌تر این‌جا نوشته‌ام:
https://www.tgoop.com/quranicfragments/285
[۲] Syntactic ambiguity

www.tgoop.com/quranicfragments/371

1.99K viewsMay 5 at 16:13

از دوست به یاد دوست خرسند؟! [*]
خوانش‌ها (۱۶)/ برگردان‌های کهن (۱۲)

میانه‌ی ویرایش بخشی از برگردان «کشف الأسرار (۵۲۰ هـ)» رسیدم به آیه‌ی «اَقِمِ الصَّلوةَ اِنَّ الصَّلاةَ تَنهَىٰ عَن الفَحشَاءِ و المُنكَر و لَذِكرُ اللهِ اَكبَرُ (۲۹:۴۵)»:

به پای دار نماز به‌هنگام که نماز باز زند از زشتی و ناپسند و یاد الله بزرگ است و مه است از یاد رهی[۱] او را.

میبدی دست گذاشته بود روی دوپهلویی نحوی[۲] «ذكر الله». از پوست آیه نمی‌توانیم بدانیم که «الله» فاعل ذکر است یا مفعول آن. هیچ راه نحوی‌ای نیست، چون «ذکر» (مصدر و عامل) به «الله» (معمول مصدر) اضافه شده است و مضاف الیه همیشه مجرور است. نگاهی انداختم به ۸۳ برگردان فارسی که از سده‌های گوناگون در سایت quran.inoor.ir آمده است. جز «کشف الأسرار» تنها ۲ برگردان نورالدین کاشانی (م. ۱۱۱۵ هـ) و علیرضا میرزا خسروانی (۱۲۷۰-۱۳۴۵ هـ.ش) به راه میبدی رفته‌اند و علی مشکینی (۱۳۰۰-۱۳۸۶ هـ.ش) خود دوپهلویی را با «یا» بازنمایانده است.

اگر الله در جای‌گاه مفعول باشد گویی آیه می‌گوید: نماز به‌پای دار … اما بدان که یاد تو از دوست، جان نماز تو است پس مبادا که نمازت از یاد آوردن او تهی باشد…
اگر الله در جای‌گاه فاعل باشد گویی آیه می‌گوید: نماز به‌پای دار … اما بدان که، یاد دوست از تو، جان توست…

همان‌گونه که گفتم، از پوست این آیه نمی‌توانیم بدانیم سخن از «یاد ما از دوست» است یا «یاد دوست از ما». اما چه باک! این‌جا نه نیازی به تردستی هست و نه برهان آنسلم! هر کس دوست دست از او شسته باشد خوب می‌داند کدام «اکبر» است…

#قرآن #syntactics #دین #ترجمه #زبان #قرائت_پذیری #خوانش_ها #برگردان_های_کهن

[*] مصراعی از سعدی
[۱] درباره‌ی برگردان «عبد» به راهی پیش‌تر این‌جا نوشته‌ام:
https://www.tgoop.com/quranicfragments/285
[۲] Syntactic ambiguity

BY یادداشت‌های قرآنی