tgoop.com/quranicfragments/298
Last Update:
کدام ترجمه‌ی قرآن را بخوانیم؟
هفته‌ای نیست که کسی از من این را نپرسد. بیش‌ترین پرسشی که درباره‌ی قرآن از من می‌شود همین است. اما شاید برایتان عجیب باشد که این هم‌زمان برای من سخت‌ترین پرسش هم هست. بسیار طول کشید تا بتوانم در پاسخ به این سؤال به لکنت نیافتم. حالا پاسخ من این است:
برگردان‌های واژه-پایه:
بهترین ترجمه‌های واژه به واژه‌ی قرآن که دیده‌ام، دو برگردان طبری و کشف الأسرار میبدی هستند. ویژگی این دو برگردان، بنیان‌گذارانه‌بودن آن‌هاست. این بنیان‌گذاری چنان گسترده و ژرف است که می‌توانیم همه‌ی برگردان‌های دیگر را تا امروز ویرایش‌هایی از این دو برگردان بدانیم؛ ویرایش‌هایی که کم‌تر می‌توان آن‌ها را رو به پیش دانست و بیش‌تر پس‌رفت به شمار می‌آیند! منظورم از بنیان‌گذارانه چیست؟ تنها برای نمونه: پیش‌تر این‌جا نوشتم که مترجمان طبری هستند که از میان سه واژه‌ی پرستار، راهی و بنده سومی را برای «عبد» برگزیده‌اند، گرچه کشف الأسرار دومی را برگزیده است. و روشن است میان بنده و راهی زمین تا آسمان فاصله است. از این روست که می‌گویم ما هنوز از سایه‌ی گزینش‌های طبری برنیامده‌ایم. اگر این‌گونه است پس دست کم برویم سراغ سرچشمه و ویرایش‌ها را رها کنیم. برتری این دو برگردان، تنها در واژه‌گزینی هم نیست. هنوز می‌توانیم درست‌ترین و پیراسته‌ترین دریافت‌ها از گزاره‌های عربی را در این برگردان‌ها بیابیم؛ ویژگی‌ای که هر چه جلوتر می‌آییم کم‌تر دیده می‌شود. [۱]
برگردان‌های دریافت-پایه:
بهترین برگردان‌های مفهومی که از قرآن می‌شناسم مثنوی معنوی و منطق الطیر هستند. اولی روان و سبک و آسان‌یاب است و دیگری تند و چکیده و دیریاب. جدا از این‌که این دو کتاب چند درصد مفاهیمِ هم‌پوشان با قرآن دارند، نویسندگان این دو به‌روشنی کوشیده‌اند ابزارهایی را که قرآن برای زندگی گوارا در دست‌رس می‌گذارد، برای خواننده‌ی فارسی‌زبان بازآفرینی کنند. من تا کنون کسی را ندیده‌ام که با این برگردان‌های فارسی دریافت-پایه از قرآن سر و کار داشته باشد اما زندگی‌اش از میانه‌روی خارج شده باشد. این‌که روش‌شناسی ترجمه در چنین کتاب‌هایی چگونه است، سخن دیگری است که به درازا می‌کشد اما همین اندازه می‌دانیم که واحد ترجمه در این برگردان‌ها از واژه و جمله فاصله گرفته و به هم‌مانندی در مفهوم concept و تأثیر effect نزدیک شده‌اند.
برگردان‌ناپذیری
دو پیش‌نهاد بالا را البته با این قید می‌گویم که در نگاه من، قرآن ترجمه‌ناپذیر است، هم به علت سبک نوشتاری‌اش و هم از آن رو که در متن آن بارها از دراز-استعاره‌ها conceits بهره برده شده است و این‌ها همه برگردان آن را بی‌اندازه سخت یا ناشدنی می‌سازد. و باز از این روست که من با برگردان‌های دریافت-پایه هم‌دل‌ترم چون در برگردان‌های واژه-پایه متن در دم می‌میرد! گرچه بی‌گمان برگردان‌های دریافت-پایه هم نارسایی‌ها و ناهم‌خوانی‌هایی با قرآن دارند. پس باید از یاد نبریم ترجمه‌ی قرآن، هیچ‌گاه همان قرآن نیست و آن‌چه ما به سان یک فارسی‌زبان، قرآن می‌پنداریم (مثلا برایمان نا-اندیشیدنی است که «عبد»، بنده است و نمی‌اندیشیم که شاید راهی باشد) هم‌واره گران‌بار از گزینش‌های طبری و میبدی برای ما هستند. اما چه باک که از دیرباز گفته‌اند آب دریا را اگر نتوان کشید…
#قرآن #semiotics #دین #ریشه #ترجمه #زبان #عبد #غلط_رایج_در_ترجمه #دخیل_کردن_پیش_فرض_ها #مولانا #مثنوی_معنوی #منطق_الطیر
[۱] دو برگردان طبری و میبدی هر دو پیش از انقلاب از سوی انتشارات امیرکبیر چاپ شدند اما امروز تنها نسخه‌های الکترونیکی‌شان هست و چاپ‌های تازه‌ای از آن‌ها که به آسانی بتوانیم بخریم، ندیده‌ام. نسخه‌های الکترونیکی‌شان را می‌توانید این‌جا و این‌جا بیابید.
BY یادداشت‌های قرآنی
Share with your friend now:
tgoop.com/quranicfragments/298