tgoop.com/oriftolib/1726
Last Update:
-у, -ю ва чизиқча
Бу қўшимчалар боғловчи ҳам, юклама ҳам бўлиб кела олади.
Боғловчи бўлиб келганда ва, ҳамда, билан сўзларига маънодош бўлади. Бундай пайтларда кирил имлосида сўзга қўшиб ёзилади:
Сену мен, Фарҳоду Ширин, яхшию ёмон, каттаю кичик, куну тун.
Лекин лотин имлосида ундан олдин чизиқча қўйиш керак:
Sen-u men, Farhod-u Shirin, yaxshi-yu yomon, katta-yu kichik, kun-u tun.
👉 Юклама бўлиб келганда эса кирилда ҳам, лотинда ҳам чизиқча билан ёзилади:
Ҳаво бироз салқинлади-ю, лекин ҳали ҳам иссиқ.
Havo biroz salqinladi-yu, lekin hali ham issiq.
Айтай дедим-у, айтмадим.
Aytay dedim-u, aytmadim.
❗️ Баъзи китоблар юқоридаги жумлаларда келган -у, -ю ёрдамчиларини зидлов боғловчиси ўрнида қўлланган деб ҳисоблаган ва чизиқча қўймаслик кераклигини айтган. Айрим қўлланмалар эса чизиқча ишлатган ва уни юклама деб берган.
Мен у нима деб аталишидан қатъи назар, чизиқча ишлатиш тарафдориман. Шунда уни тенг боғловчи ўрнида келган ҳолатидан фарқлаш мумкин. Бу маънони фарқлашга ҳам хизмат қилади.
Шуни олдинроқ айтсанг бўларди-ю!
Shuni oldinroq aytsang boʻlardi-yu!
Сенга тушунтирдим-у.
Senga tushuntirdim-u.
Юқоридаги икки мисолда -у, -ю юкламасини -ку юкламаси билан алмаштириш ҳам мумкин.
📌 Демак:
Сену мен, тоғу тош, кексаю ёш, ою кун ✅
Sen-u men, togʻ-u tosh, keksa-yu yosh, oy-u kun ✅
Сен-у мен, тоғ-у тош, senu men, togʻu tosh ❌
Ўқиди-ю, тушунмади. Неча марталаб айтдим-у! ✅
Oʻqidi-yu, tushunmadi. Necha martalab aytdim-u! ✅
Ўқидию, тушунмади. Necha martalab aytdimu!❌
@oriftolib
BY Orif Tolib
Share with your friend now:
tgoop.com/oriftolib/1726