مکاتبات رسمی و غیر رسمی

زبانی که هر روز لاغرتر می‌شود

استاد هوشنگ مرادی کرمانی بر این باورند که زبانِ امروزِ ما هر روز لاغرتر می‌شود. ایشان در شانزدهم بهمن 1393 در جلسه‌ای که در کتابفروشی آینده برگزار شد، ضمن بیان خاطره‌هایی از زندگی نویسندگی خود به این نکته اشاره کردند که شاهد حذف تدریجی مجموعه‌ای از واژگان قدیمی و اصیل از فرهنگِ گفتاری و نوشتاری هستیم. با کنار رفتن هر واژه، از توانایی ما برای بیان اندیشه و احساس‌مان کاسته می‌شود. به تعبیر ایشان، زبانی لاغر است که دامنۀ واژگانش محدود باشد. این محدودیت نتیجۀ غفلتی جمعی است و هر یک از ما _خواسته و ناخواسته_ به سهم خود در لاغری زبان مقصریم.

مثالی که مطرح کردند، کلمۀ "کادو" بود که امروز جایگزین ده‌ها کلمۀ دیگر شده است. کلمه‌هایی که هر یک در بافت خود معنایی متفاوت دارند. معنایی که "کادو" به تنهایی ندارد. مثلاً به مسافری که عازم سفر است، "سر راهی" می‌دهند. مسافری که از سفر بازمی‌گردد، "سوغات"، "ره‌آورد" یا "ارمغان" می‌آورد. حتی سوغات هم انواع دارد. مثلاً هر سوغاتی "تحفه" نمی‌شود. زیرا "تحفه" باید کمیاب و گرانبها باشد. به این ترتیب، هر یک از کلمه‌ها معنای خاص دارند. مثلاً برای خانواده‌ای که صاحب فرزند شده‌اند "چشم روشنی" می‌برند. هدیه‌ای که سرِ سفرۀ عقد به عروس می‌دهند تا رضایتش را به جاری شدن خطبه عقد اعلام کند "زیر لفظی" است.

کمبودِ واژگان از موانع نوشتن و از موانع ارتباط موثر است. زیرا زمانی که دایرۀ لغات ما افزایش می‌یابد برای بیان اندیشه و احساس خود ابزار بیشتری داریم. می‌توانیم اطلاع دقیق‌تر و روشن‌تری در اختیار شنونده و خواننده قرار دهیم. مثلاً زمانی که می‌گوییم این لیوان را فلانی برایم سوغات آورده است، شنونده می‌فهمد که ارمغانِ یک سفر است. بعد به محل آن سفر و نوع ارتباطی که آن هدیه با آن سفر داشته فکر می‌کند. در نتیجه تصویر دقیق‌تری در اختیار دارد. ضمن آنکه هر ترکیب برای خودش داستان و پیشینه‌ای دارد که اگر در زبان امروز به کار نرود، به تدریج با حذفش، آن پیشینه و تاریخ هم به فراموشی سپرده می‌شود. مثالی که ایشان به آن اشاره کرد، "لباس پلوخوری" بود که چه بسا برای کودکان امروز خیلی معنا و مفهومی نداشته باشد. مثل یکی از کودکانی که قبلا این ترکیب را نشنیده بود و تصور کرده منظور از لباس پلوخوری، لباسی است که اگر موقع غذا خوردن بر آن غذا بریزد، اشکالی ندارد. درست معنای متضاد آن! زیرا لباس پلوخوری، لباس فاخری است که باید در مهمانی پوشید. استاد مرادی کرمانی برای درمان لاغری زبان دو پیشنهاد مشخص ارائه کردند: یکی بازگشت به سرچشمه‌های زبان فارسی و دوم آشتی با فرهنگ عامیانه و بازگرداندن کلمه‌های رایج و دقیق گذشته به زبان گفتار و نوشتار امروز.

▪️یادداشتهای یک کتابدار: یزدان منصوریان، نشریۀ بخارا،  شماره 108، ص 353.

https://www.tgoop.com/mokatebat2

👍2👏1

www.tgoop.com/mokatebat2/2140

943 viewsedited  Jan 27 at 08:14

زبانی که هر روز لاغرتر می‌شود

استاد هوشنگ مرادی کرمانی بر این باورند که زبانِ امروزِ ما هر روز لاغرتر می‌شود. ایشان در شانزدهم بهمن 1393 در جلسه‌ای که در کتابفروشی آینده برگزار شد، ضمن بیان خاطره‌هایی از زندگی نویسندگی خود به این نکته اشاره کردند که شاهد حذف تدریجی مجموعه‌ای از واژگان قدیمی و اصیل از فرهنگِ گفتاری و نوشتاری هستیم. با کنار رفتن هر واژه، از توانایی ما برای بیان اندیشه و احساس‌مان کاسته می‌شود. به تعبیر ایشان، زبانی لاغر است که دامنۀ واژگانش محدود باشد. این محدودیت نتیجۀ غفلتی جمعی است و هر یک از ما _خواسته و ناخواسته_ به سهم خود در لاغری زبان مقصریم.

مثالی که مطرح کردند، کلمۀ "کادو" بود که امروز جایگزین ده‌ها کلمۀ دیگر شده است. کلمه‌هایی که هر یک در بافت خود معنایی متفاوت دارند. معنایی که "کادو" به تنهایی ندارد. مثلاً به مسافری که عازم سفر است، "سر راهی" می‌دهند. مسافری که از سفر بازمی‌گردد، "سوغات"، "ره‌آورد" یا "ارمغان" می‌آورد. حتی سوغات هم انواع دارد. مثلاً هر سوغاتی "تحفه" نمی‌شود. زیرا "تحفه" باید کمیاب و گرانبها باشد. به این ترتیب، هر یک از کلمه‌ها معنای خاص دارند. مثلاً برای خانواده‌ای که صاحب فرزند شده‌اند "چشم روشنی" می‌برند. هدیه‌ای که سرِ سفرۀ عقد به عروس می‌دهند تا رضایتش را به جاری شدن خطبه عقد اعلام کند "زیر لفظی" است.

کمبودِ واژگان از موانع نوشتن و از موانع ارتباط موثر است. زیرا زمانی که دایرۀ لغات ما افزایش می‌یابد برای بیان اندیشه و احساس خود ابزار بیشتری داریم. می‌توانیم اطلاع دقیق‌تر و روشن‌تری در اختیار شنونده و خواننده قرار دهیم. مثلاً زمانی که می‌گوییم این لیوان را فلانی برایم سوغات آورده است، شنونده می‌فهمد که ارمغانِ یک سفر است. بعد به محل آن سفر و نوع ارتباطی که آن هدیه با آن سفر داشته فکر می‌کند. در نتیجه تصویر دقیق‌تری در اختیار دارد. ضمن آنکه هر ترکیب برای خودش داستان و پیشینه‌ای دارد که اگر در زبان امروز به کار نرود، به تدریج با حذفش، آن پیشینه و تاریخ هم به فراموشی سپرده می‌شود. مثالی که ایشان به آن اشاره کرد، "لباس پلوخوری" بود که چه بسا برای کودکان امروز خیلی معنا و مفهومی نداشته باشد. مثل یکی از کودکانی که قبلا این ترکیب را نشنیده بود و تصور کرده منظور از لباس پلوخوری، لباسی است که اگر موقع غذا خوردن بر آن غذا بریزد، اشکالی ندارد. درست معنای متضاد آن! زیرا لباس پلوخوری، لباس فاخری است که باید در مهمانی پوشید. استاد مرادی کرمانی برای درمان لاغری زبان دو پیشنهاد مشخص ارائه کردند: یکی بازگشت به سرچشمه‌های زبان فارسی و دوم آشتی با فرهنگ عامیانه و بازگرداندن کلمه‌های رایج و دقیق گذشته به زبان گفتار و نوشتار امروز.

▪️یادداشتهای یک کتابدار: یزدان منصوریان، نشریۀ بخارا،  شماره 108، ص 353.

https://www.tgoop.com/mokatebat2

BY مکاتبات رسمی و غیر رسمی