مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب

یک نفر آدم کله‌خشکِ ناقابل باعث اضمحلال یک دولت و ملّت بزرگی می‌تواند شد!

تمامی ایالات روم ایلی و ارمنیّه که پامال این حرکات حربیّه و لگدکوب عساکر طرفین شده و اغلبی ترک ملک و مال نموده به‌کلّی متفرق و پریشان گردیده‌اند، به سال‌های دراز اصلاح حالت آنها و جبرا[ن] این کسور میّسر نخواهد گشت.
این همه مصارف که برای همین محاربه از کیسهٔ دولت و اهالی بیرون رفته و حتماً باید زیاد از تضمینات ادّعایی روسیه بوده باشد، زیرا مخارج روسیه، همه از مقولهٔ صرف و استهلاک است، ولی مصارف عثمانیّه علاوه بر صرف و استهلاک محاربه اغلبی هم بدون صرف و استهلاک عیناً به تصرّف روسیه رسیده است، به قرن‌ها قابل تلافی و ترمیم نخواهد بود.
اینها همه نتیجهٔ خیالات فاسدهٔ یک نفر مدحت‌پاشایی است که عاید روزگار عثمانیّه شده برای ما ثابت می‌نماید که یک نفر آدم کله‌خشک ناقابل تا به این درجه باعث اضمحلال یک دولت و ملّت بزرگی می‌تواند شد، حتّی به شکست شاه‌اسماعیل اول و سلطان سلیم در وقعهٔ چالدران هم که تنگ تواریخ ایران شده است، ازین مقوله و از نتایج کله‌خشکی دورمش خان شاملوست که رئیس طوایف شاملو و معتبرترین امراء شاه‌اسمعیل بود، به تأسی رأی او جنگ میدانی با سلطان سلیم را ترجیح داد، در حالتی که ادوات او توپ و تفنگ بود و ادوات ایران تیغ‌وسنان یا تیروکمان.
و از طرف دیگر، ملاحظهٔ اقدامات بسمارق [بیسمارک] و غارچکوف هم ثابت می‌نماید که یک نفر نوکر قابل و کاردان نیز باعث احیاء یک دولت و ملت بزرگی می‌تواند گردید. ازین که خیالات عالیهٔ جناب مستطاب اشرف امجد عالی - دام اجلاله - همیشه به ضدّ خیالات مدحت‌پاشا بوده است.
على‌هذا، امیدواریم که به خواست خدا درین موقع باریک و زیر سایهٔ همایونی على‌احسن‌الوجه به تدابیر صائبهٔ احیاء دولت و ملّت موفق آمده سال‌ها و قرن‌ها باعث امن و آسودگی ایران و ایرانیان بشوند موقع کار همین مجالس کنگره یا کنفرانس دول است و بس. (میرزا محبّعلی‌خان، 1404: 2/271)

مأخذ: میرزا محبّعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو. 1404. روزنامهٔ مأموریّت اسلامبول (اسناد، مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی) ۱۲۹۶-۱۲۹۱ هجری قمری. تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

www.tgoop.com/mirasmaktoob/10659

686 viewsشهرام یاری, Oct 19 at 14:31

یک نفر آدم کله‌خشکِ ناقابل باعث اضمحلال یک دولت و ملّت بزرگی می‌تواند شد!

تمامی ایالات روم ایلی و ارمنیّه که پامال این حرکات حربیّه و لگدکوب عساکر طرفین شده و اغلبی ترک ملک و مال نموده به‌کلّی متفرق و پریشان گردیده‌اند، به سال‌های دراز اصلاح حالت آنها و جبرا[ن] این کسور میّسر نخواهد گشت.
این همه مصارف که برای همین محاربه از کیسهٔ دولت و اهالی بیرون رفته و حتماً باید زیاد از تضمینات ادّعایی روسیه بوده باشد، زیرا مخارج روسیه، همه از مقولهٔ صرف و استهلاک است، ولی مصارف عثمانیّه علاوه بر صرف و استهلاک محاربه اغلبی هم بدون صرف و استهلاک عیناً به تصرّف روسیه رسیده است، به قرن‌ها قابل تلافی و ترمیم نخواهد بود.
اینها همه نتیجهٔ خیالات فاسدهٔ یک نفر مدحت‌پاشایی است که عاید روزگار عثمانیّه شده برای ما ثابت می‌نماید که یک نفر آدم کله‌خشک ناقابل تا به این درجه باعث اضمحلال یک دولت و ملّت بزرگی می‌تواند شد، حتّی به شکست شاه‌اسماعیل اول و سلطان سلیم در وقعهٔ چالدران هم که تنگ تواریخ ایران شده است، ازین مقوله و از نتایج کله‌خشکی دورمش خان شاملوست که رئیس طوایف شاملو و معتبرترین امراء شاه‌اسمعیل بود، به تأسی رأی او جنگ میدانی با سلطان سلیم را ترجیح داد، در حالتی که ادوات او توپ و تفنگ بود و ادوات ایران تیغ‌وسنان یا تیروکمان.
و از طرف دیگر، ملاحظهٔ اقدامات بسمارق [بیسمارک] و غارچکوف هم ثابت می‌نماید که یک نفر نوکر قابل و کاردان نیز باعث احیاء یک دولت و ملت بزرگی می‌تواند گردید. ازین که خیالات عالیهٔ جناب مستطاب اشرف امجد عالی - دام اجلاله - همیشه به ضدّ خیالات مدحت‌پاشا بوده است.
على‌هذا، امیدواریم که به خواست خدا درین موقع باریک و زیر سایهٔ همایونی على‌احسن‌الوجه به تدابیر صائبهٔ احیاء دولت و ملّت موفق آمده سال‌ها و قرن‌ها باعث امن و آسودگی ایران و ایرانیان بشوند موقع کار همین مجالس کنگره یا کنفرانس دول است و بس. (میرزا محبّعلی‌خان، 1404: 2/271)

مأخذ: میرزا محبّعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو. 1404. روزنامهٔ مأموریّت اسلامبول (اسناد، مکاتبات و صورت مجالس کمیسیون دوم تحدید حدود ایران و عثمانی) ۱۲۹۶-۱۲۹۱ هجری قمری. تصحیح و تحقیق نصرالله صالحی. تهران: مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب.

@mirasmaktoob
.

BY مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب