مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب

شیرعلی خان لودی در اوائل قرن دوازدهم هجری در روزگار سلطنت اورنگ‌زیب در هندوستان در کتاب تذکرهٔ مرآة‌الخیال، در احوال ادیب و مفسّر قرن یازدهم هجری، ملّا شاه (متوفّی ۱۰۷۰)، و آرای عرفانی او در تفسیر آیات قرآن (ص۱۱۴)، می‌نگارد:

ملّا در زمان اقامت کشمیر تفسیر قرآن به زبان اهل تصوّف شروع نموده بود و مدار آن را مطلقاً بر تأویل گذاشته، امّا زیاده از یک سی‌پارهٔ اوّل نوشتن فرصت نیافت، از آن جمله شرح یک آیه که از عجایبات توان گفت، بر سبیل نقل در این اوراق ثبت می‌گردد:
«ختم اللّه علی قلوبهم و علی سمعهم و علی ابصارهم غِشاوةٍ و لهم عذابٌ عظیم».
ظاهر معنی این آیه که جمهور مفسّران نوشته‌اند، آن است که نزول این آیه در شأن مشرکان است، یعنی مُهر نهاده است خدای بر دل‌های ایشان تا بیان حق، فهم نمی‌کنند، و به گوش‌های ایشان تا سخن حق نمی‌شنوند، و به دل‌های ایشان پوششی هست تا راه حقّ نمی‌بینند و مر ایشان راست از روی استحقاق عذابی بزرگ.
و ملّاشاه در تأویلات خود آورده که این آیه می‌باید در شأن اولیاءاللّه باشد، و معنی‌اش چنین بوَد که «ختم اللّه علی قلوبهم» مُهر نهاد خدای تعالی بر دل‌های اولیاء خود تا ساحت آن فضای باصفا که به حکم «قلب المؤمن عرش اللّه تعالی» که هر یکی بارگاه کبریائی‌ست از خس و خاشاکِ وسواسِ نفسانی و غبار کدورتِ هواجِس شیطانی پاک می‌باشند؛ «و علی سمعهم»، و بر گوش‌های ایشان که دریچه‌های شهرستان قلعهٔ تن‌اند تا از دخل کلمات لاطائل مسدود می‌مانند؛ «و علی ابصارهم غشاوة»، و بر بصرهای ایشان پرده است از سُرادِقِ عظمت و جلال و جِلبابِ حُسن لایزال که در تماشای آن به جمال ناسوت و ملکوت نظر نمی‌گمارند؛ «و لهم عذابٌ عظیم»، و مر ایشان راست شربت‌های بزرگ در مزه و حلاوت؛ إنتهیٰ کلامه.
در این مقام، ملّاشاه «عذاب» را از عَذْب گرفته که به معنی آب صاف شیرین آید.

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

❤1👍1

www.tgoop.com/mirasmaktoob/10647

456 viewsشهرام یاری, Oct 18 at 06:30

شیرعلی خان لودی در اوائل قرن دوازدهم هجری در روزگار سلطنت اورنگ‌زیب در هندوستان در کتاب تذکرهٔ مرآة‌الخیال، در احوال ادیب و مفسّر قرن یازدهم هجری، ملّا شاه (متوفّی ۱۰۷۰)، و آرای عرفانی او در تفسیر آیات قرآن (ص۱۱۴)، می‌نگارد:

ملّا در زمان اقامت کشمیر تفسیر قرآن به زبان اهل تصوّف شروع نموده بود و مدار آن را مطلقاً بر تأویل گذاشته، امّا زیاده از یک سی‌پارهٔ اوّل نوشتن فرصت نیافت، از آن جمله شرح یک آیه که از عجایبات توان گفت، بر سبیل نقل در این اوراق ثبت می‌گردد:
«ختم اللّه علی قلوبهم و علی سمعهم و علی ابصارهم غِشاوةٍ و لهم عذابٌ عظیم».
ظاهر معنی این آیه که جمهور مفسّران نوشته‌اند، آن است که نزول این آیه در شأن مشرکان است، یعنی مُهر نهاده است خدای بر دل‌های ایشان تا بیان حق، فهم نمی‌کنند، و به گوش‌های ایشان تا سخن حق نمی‌شنوند، و به دل‌های ایشان پوششی هست تا راه حقّ نمی‌بینند و مر ایشان راست از روی استحقاق عذابی بزرگ.
و ملّاشاه در تأویلات خود آورده که این آیه می‌باید در شأن اولیاءاللّه باشد، و معنی‌اش چنین بوَد که «ختم اللّه علی قلوبهم» مُهر نهاد خدای تعالی بر دل‌های اولیاء خود تا ساحت آن فضای باصفا که به حکم «قلب المؤمن عرش اللّه تعالی» که هر یکی بارگاه کبریائی‌ست از خس و خاشاکِ وسواسِ نفسانی و غبار کدورتِ هواجِس شیطانی پاک می‌باشند؛ «و علی سمعهم»، و بر گوش‌های ایشان که دریچه‌های شهرستان قلعهٔ تن‌اند تا از دخل کلمات لاطائل مسدود می‌مانند؛ «و علی ابصارهم غشاوة»، و بر بصرهای ایشان پرده است از سُرادِقِ عظمت و جلال و جِلبابِ حُسن لایزال که در تماشای آن به جمال ناسوت و ملکوت نظر نمی‌گمارند؛ «و لهم عذابٌ عظیم»، و مر ایشان راست شربت‌های بزرگ در مزه و حلاوت؛ إنتهیٰ کلامه.
در این مقام، ملّاشاه «عذاب» را از عَذْب گرفته که به معنی آب صاف شیرین آید.

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

BY مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب