مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب

محمّدحافظ اصفهانی آنگاه که از سوی دربار سلطان حسین بایقرا تیموری در دارالسّلطنهٔ هرات مأمور طراحی و ساخت ساعتی مشابه آنچه در ممالک فرنگ می‌ساختند، گردید که مجهّز به آدمک یا پرنده‌ای فلزی باشد که رأس هر ساعت به تعداد ساعاتی که گذشته، زنگ بنوازد، در مقدّمهٔ رسالهٔ خویش در ساخت ساعت مکانیکی موسوم به «نتیجة‌الدوله»، (ص۱۸-۱۹)، می‌نگارد:

نقل غریب، چون رقم این امر عجیب غریب به این مخلص فرمودند و در السنه و افواه خواص و عوام متّفق‌اللفظ و المعنی این بود که تتبّع این امر عظیم‌الشّأن منحصر است به فلان، این حقیر از این اتفاق امیدوار گشت بنابراین امیدواری تفأل به کلام کلام اللّه به طریقی که از حضرت شاه اولیاء و مقتدای مجتبی علی مرتضی علی نبینا و علیه الصّلوة و السّلام منقول است که لفظ‌اللّه می‌شمارند و‌ معنی آیه را ملاحظه می‌فرمایند و آن را به منزلهٔ وحی دانسته‌اند به این طریق تفأل نمود بعد از مؤامرهٔ این طریق و این اصطلاح این آیة آمد که:
«و‌ کنّا نحن الوارثین».
بسیار بسیار خوشحال شد و از برکت و میمنت این آیة، تقویت دیگر یافت و بعد از شروع به هر عقده و‌ مشکلی که می‌رسید، حل آن در بدیهه می‌نمود مگر امری چند که مذکور خواهد گشت که به امعان نظر و دقت تمام مکشوف گشت و بر اجلّهٔ اعزّهٔ مبشّر به بشارت حدیث شریف:
«انّما یعرف لاهل الفضل ذوالفضل علی قائله الصّلوة و السّلام»
که حضرت محقّق مدقّق تفتازانی آن را به این مصرع در مطوّل ایراد فرموده که؛
«انّما یعرف ذالفضل من النّاس ذؤوه».
مخفی نخواهد بود که درویشی که هرگز دست او به آهن و فولاد و سوهان نرسیده باشد و دایم به قلم و کاغذ و‌ جُزَو و‌ کتاب مشغول بوده باشد بی‌سابقهٔ ممارست و بی‌رابطهٔ مجالست تعلیم از استاد و استفادتی همچنین امر دقیق عمیقی شروع نمودن و به صورت استحسان و ترتیبی بر وجه احسن در آوردن از عطیات توفیق الهی است که به این خاکی‌نهاد رفیق است. للّه الحمد و المنّه.
بیت:
هنر به چشم عداوت بزرگ‌تر عیبی است/
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است/
ترا قدر اگر کس نداند چه غم/
شب قدر را می‌ندانند هم/
فلک به مردم نادان دهد زمام مراد/
تو اهل فضلی و دانش همین گناهت بس/

و خلّاق‌المعانی کمال اسماعیل اصفهانی به لسان‌الغیب که عرفای شعرا می‌دارند بیتی جهت این قلیل‌البضاعة عدیم‌الاستطاعة فرموده:
بیت:
یا رب تو به فریاد رس آن مسکین را/
کش خانه صفاهان بوَد و‌ مایه هنر/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

www.tgoop.com/mirasmaktoob/10414

600 viewsشهرام یاری, Sep 26 at 10:41

محمّدحافظ اصفهانی آنگاه که از سوی دربار سلطان حسین بایقرا تیموری در دارالسّلطنهٔ هرات مأمور طراحی و ساخت ساعتی مشابه آنچه در ممالک فرنگ می‌ساختند، گردید که مجهّز به آدمک یا پرنده‌ای فلزی باشد که رأس هر ساعت به تعداد ساعاتی که گذشته، زنگ بنوازد، در مقدّمهٔ رسالهٔ خویش در ساخت ساعت مکانیکی موسوم به «نتیجة‌الدوله»، (ص۱۸-۱۹)، می‌نگارد:

نقل غریب، چون رقم این امر عجیب غریب به این مخلص فرمودند و در السنه و افواه خواص و عوام متّفق‌اللفظ و المعنی این بود که تتبّع این امر عظیم‌الشّأن منحصر است به فلان، این حقیر از این اتفاق امیدوار گشت بنابراین امیدواری تفأل به کلام کلام اللّه به طریقی که از حضرت شاه اولیاء و مقتدای مجتبی علی مرتضی علی نبینا و علیه الصّلوة و السّلام منقول است که لفظ‌اللّه می‌شمارند و‌ معنی آیه را ملاحظه می‌فرمایند و آن را به منزلهٔ وحی دانسته‌اند به این طریق تفأل نمود بعد از مؤامرهٔ این طریق و این اصطلاح این آیة آمد که:
«و‌ کنّا نحن الوارثین».
بسیار بسیار خوشحال شد و از برکت و میمنت این آیة، تقویت دیگر یافت و بعد از شروع به هر عقده و‌ مشکلی که می‌رسید، حل آن در بدیهه می‌نمود مگر امری چند که مذکور خواهد گشت که به امعان نظر و دقت تمام مکشوف گشت و بر اجلّهٔ اعزّهٔ مبشّر به بشارت حدیث شریف:
«انّما یعرف لاهل الفضل ذوالفضل علی قائله الصّلوة و السّلام»
که حضرت محقّق مدقّق تفتازانی آن را به این مصرع در مطوّل ایراد فرموده که؛
«انّما یعرف ذالفضل من النّاس ذؤوه».
مخفی نخواهد بود که درویشی که هرگز دست او به آهن و فولاد و سوهان نرسیده باشد و دایم به قلم و کاغذ و‌ جُزَو و‌ کتاب مشغول بوده باشد بی‌سابقهٔ ممارست و بی‌رابطهٔ مجالست تعلیم از استاد و استفادتی همچنین امر دقیق عمیقی شروع نمودن و به صورت استحسان و ترتیبی بر وجه احسن در آوردن از عطیات توفیق الهی است که به این خاکی‌نهاد رفیق است. للّه الحمد و المنّه.
بیت:
هنر به چشم عداوت بزرگ‌تر عیبی است/
گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است/
ترا قدر اگر کس نداند چه غم/
شب قدر را می‌ندانند هم/
فلک به مردم نادان دهد زمام مراد/
تو اهل فضلی و دانش همین گناهت بس/

و خلّاق‌المعانی کمال اسماعیل اصفهانی به لسان‌الغیب که عرفای شعرا می‌دارند بیتی جهت این قلیل‌البضاعة عدیم‌الاستطاعة فرموده:
بیت:
یا رب تو به فریاد رس آن مسکین را/
کش خانه صفاهان بوَد و‌ مایه هنر/

گزینش از محمدرضا ابویی مهریزی

@mirasmaktoob
.

BY مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب