tgoop.com/masaf/152181
Last Update:
⭕️ ۴ هزار سال تاریخ در یک دانه؛ بازگشت گندم باستانی خراسان به سفره ایرانی / گندمی با ویژگی‌های تغذیه‌ای منحصر به فرد
🔹گندم خراسان با نام علمی Triticum turgidum ssp. turanicum که در بسیاری از بازارهای جهانی تحت برند ثبت‌شده Kamut® شناخته می‌شود، یکی از کهن‌ترین گونه‌های گندم جهان است. خاستگاه این غله به سرزمین‌های خراسان بزرگ، آسیای مرکزی و نواحی شرق فلات ایران بازمی‌گردد. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که کشت این گندم به دست‌کم ۴ هزار سال پیش برمی‌گردد و دانه‌های مشابه آن در محوطه‌های باستانی بین‌النهرین و همچنین مقابر مصر، از جمله آرامگاه توت‌عنخ‌آمون، کشف شده‌اند. مسیرهای تجاری باستانی موجب انتقال آن از ایران به مصر و سپس به روم شد و این گندم به یک ماده غذایی ارزشمند در جهان باستان بدل گشت.
🔹از دیدگاه ترکیب شیمیایی، گندم خراسان به طور متوسط ۱۶ درصد پروتئین دارد، در حالی که گندم معمولی (Triticum aestivum) حدود ۱۲ درصد پروتئین دارد. این پروتئین‌ها حاوی حدود ۴۰ درصد بیشتر اسید آمینه لیزین نسبت به گندم مدرن هستند که نقش کلیدی در رشد بافت عضلانی و سیستم ایمنی دارد. میزان منیزیم در آن حدود ۱۴۶ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم دانه خام است که تقریباً ۲۰ درصد بیشتر از گندم معمولی است. محتوای روی حدود ۴٫۳ میلی‌گرم در هر ۱۰۰ گرم و سلنیوم حدود ۷۰ میکروگرم است که به سلامت قلب، عملکرد تیروئید و سیستم دفاعی بدن کمک می‌کند. فیبر خام آن به طور میانگین ۷٫۴ درصد وزن دانه است که به بهبود هضم و کنترل قند خون کمک می‌کند.
🔹از منظر اسیدهای چرب، گندم خراسان دارای حدود ۱ درصد لیپید کل است که بیش از نیمی از آن را اسید لینولئیک (امگا ۶) تشکیل می‌دهد. این نسبت، بالاتر از گندم معمولی و نزدیک به برخی غلات کامل دیگر مانند اسپلت (Spelt) است. ویتامین B1 (تیامین) در آن حدود ۰٫۵ میلی‌گرم در ۱۰۰ گرم است که معادل ۴۵ درصد نیاز روزانه یک فرد بالغ را تأمین می‌کند.
🔹از نظر کشاورزی، این گونه تتراپلوئید (۲n=28) با پایداری ژنتیکی بالا و مقاومت به خشکی، تا دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد را بدون کاهش شدید عملکرد تحمل می‌کند. عملکرد مزرعه‌ای آن در شرایط دیم بین ۲ تا ۳٫۵ تن در هکتار و در شرایط آبیاری کامل تا ۵ تن در هکتار گزارش شده است. هرچند این میزان کمتر از متوسط عملکرد گندم‌های اصلاح‌شده مدرن (حدود ۶ تا ۸ تن در هکتار) است، اما به‌دلیل قیمت فروش بالاتر – که در بازارهای ارگانیک جهانی بین ۲ تا ۳ برابر قیمت گندم معمولی است – برای کشاورزان اقتصادی باقی می‌ماند.
🔹بازار جهانی گندم خراسان در دهه اخیر رشد قابل‌توجهی داشته و طبق آمار FAO، سطح زیرکشت آن در آمریکا، کانادا و استرالیا به بیش از ۵۰ هزار هکتار رسیده است. بخش قابل‌توجهی از این محصول در صنعت نان، پاستا، غلات صبحانه و محصولات بدون افزودنی شیمیایی استفاده می‌شود. در ایران، میزان سطح زیرکشت آن کمتر از ۵۰۰ هکتار برآورد می‌شود.
🔹با توجه به بحران جهانی امنیت غذایی و نیاز به محصولات مقاوم به تغییرات اقلیمی، گندم خراسان می‌تواند یکی از گزینه‌های استراتژیک برای آینده کشاورزی ایران باشد. ارتقاء سطح زیرکشت، ایجاد نشان جغرافیایی (Geographical Indication) و برند ملی برای این محصول، علاوه بر حفاظت از میراث کشاورزی کهن، می‌تواند ایران را به یکی از صادرکنندگان بازیگر در بازار غلات با ارزش افزوده بالا تبدیل کند.
📢 کانال واحد امنیت غذایی مؤسسه مصاف
🆔 @masaf_foods
BY Masaf | مؤسسه مصاف
Share with your friend now:
tgoop.com/masaf/152181