فرهنگ و منش پارسی

فرش-شاهنامه‌ی کهنمویی، بافت تبریز
یادگار خاندان هنرمند عمواوغلی

نیما عظیمی/مجله «صبح تبریز»-شماره۲۴

✅هنر ایرانی، یکی‌از روش‌های نگاهبانی از مفاهیم شاهنامه است. هنرمند ملی، پیام‌‌های فردوسیِ دانا را از لابه‌لای ابیات شاهنامه دریافت نموده و آن‌ها را در چهارچوب هنرهای گوناگون ایرانی از جمله هنر فرش، عرضه می‌دارد.
#فرش-شاهنامه_کهنمویی»، بافت تبریز، یکی‌از زیباترین آثار هنری در این زمینه می‌باشد.
🔹تبریز و شاهنامه باهم پیوندی تاریخی و ناگسستنی دارند؛ که جلوه‌ی این مهم را در فرهنگِ مردمِ آذربایجان می‌توان دید. باید توجه داشت که شاهنامه در طی سده‌ها پلی استوار برای استمرارِ جریانِ تاریخِ ایران در قلب یکایکِ مردم ایران بوده است. از جمله مردمی که تأثیر بسیار از شاهنامه در هنر خود گرفته‌اند، مردم آذربایجان می‌باشند، که این بخش به تناسبِ وزن در شاهنامه «آذرآبادگان» خوانده شده است. یکی‌از نمودهای این تاثیرپذیری، بافتِ «فرش شاهنامه» معروف به «کهنمویی» می‌باشد که آن‌را به‌سبب تاثیرپذیریِ بی‌نظیر و جلوه‌ی بالایش «شاهنامه کهنمویی» می‌خوانند. این فرش توسط خاندانِ نامدارِ «عمواوغلی کهنمویی» و در سال ۱۲۲۰ قمری بافته شده؛ و این‌گونه شاهنامه بر روی فرش دستبافت تبریز تجلی یافته است، که آن نمودی روشن بر عشقِ مردم تبریز به «هویت ملی» می‌باشد.
🔹این فرشِ زیبا دربرگیرنده‌ی ۲۵ تصویر از نقاط زندگی و مبارزه‌ی رستم -پهلوان بزرگ شاهنامه- با دشمنانِ ایران می‌باشد؛ که آن دربرگیرنده‌ی نقاط و نبردهای رستم در بازه‌ی زمانیِ نوجوانیِ او تا پیریِ او می‌باشد؛ چنان‌که تصویرِ «رام شدنِ رخش به دست رستم» در این فرش به‌تصویر کشیده‌شده، «کشته شدنِ اسفندیار به‌دست رستم» -که آخرین نبرد رستم می‌باشد- در آن آمده و حتی پوشش‌دهنده‌ی «کشته شدنِ رستم به‌دست شغاد» نیز می‌باشد.
🔹این تأثیرپذیریِ ژرف در هنر، نمودِ شاهنامه‌دوستیِ مردم آذربایجان می‌باشد.
🔹بزرگی و شکوهِ آذربایجان در شاهنامه را در صفت مردم آذربایجان که در جای‌های گونه‌گون از آن‌ها با نام «بزرگان و آزادگان» یاد شده نیز می‌توان دید؛ و به شکل آماری می‌توان دانست که در سی‌وشش بخش از شاهنامه که حدود صدوپنجاه بیت را دربرمی‌گیرد به‌ریختی «درخشان» از آذربایجان در شاهنامه یاد آمده است؛ چه‌این‌که آذربایجان از مهم‌ترین سرزمین‌های باستانیِ ایران بوده و دارای نقشی ممتاز در شکل‌گیری هویت ایرانی می‌باشد. آذربایجان جایگاهِ اتفاقات مهم در شاهنامه و تکیه‌گاهِ مهم ایرانیان نیز هست. چنان‌که افراسیاب تورانی که دشمن بزرگ ایرانیان می‌باشد در این خطه و کنار دریاچه چیچست به کینِ خونِ سیاوش، به‌دست کیخسرو، دربند شده و کشته می‌شود. در بخشی دیگر، چون خسرو پرویز ساسانی و بهرام چوبینه در نبرد با هم هستند، پادشاه ساسانی به دشت لوک در جنوب شرقی دریاچه اورمیه رفته و در آن‌جا سراپرده می‌زند؛ یا در بخش دیگر چون اعراب به ایران می‌تازند رستم فرخزاد به برادرش نامه نوشته، یک‌یکِ بُنه و گنج‌ها را به او سپرده و به او پند می‌دهد تا آن‌ها را در  آذربایجان بِبَرد؛ و می‌گوید: «همی تاز تا آذرآبادگان/ به جای بزرگان و آزادگان». از پنجره‌ی اهمیت آذربایجان در شاهنامه و نیز از دیدگاهِ نمادین شگفت است که شاهنامه-فرش کهنویی در میانِ بیست‌وپنج تصویر خود پوشش‌دهنده‌ی تصویرِ «کشته شدنِ الکوس به‌دست رستم» که درواقع مهره‌ی تکیه‌گاهِ افراسیاب در شکست دادنِ ایرانیان بود را نیز شامل می‌شود؛ یا نیز پوشش‌دهنده‌ی تصویرِ «آزاد شدن بیژن از چاه به‌دست رستم» نیز می‌باشد که آن کشته‌شدنِ یازده مبارزِ بزرگِ تورانی به‌دست یازده دلاور ایرانی و نیز کشته شدنِ افراسیاب به‌دستِ کیخسرو را درپی دارد.

🔹این تأثیرپذیریِ ژرف از شاهنامه را در میان شاعران و ادیبان و نویسندگان و دانشمندان و شاهنامه‌خوان‌ها و نقال‌های آذربایجان نیز می‌توان دید.
🔹آفرینش‌های هنریِ ازاین‌دست، بی‌شک از برای آگاهی بیشتر مردمان روزگار کنونی و آیندگان و ماندگاری در تاریخ‌ملی این سرزمین کهن دارای اهمیت فراوانی می‌باشند. چه‌این که شاهنامه در مقام میراث ملی ایرانیان، گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ و آیین ایران‌زمین است؛ و در هر روزگاری نگاهبانی از این میراث، خویشکاری یکایک کسانی‌ست که عشق و دغدغه‌ی سرزمین خود ایران را دارند.

💎
🆔 @maneshparsi

www.tgoop.com/maneshparsi/19937

144 viewsedited  Jun 1 at 12:05

فرش-شاهنامه‌ی کهنمویی، بافت تبریز
یادگار خاندان هنرمند عمواوغلی

نیما عظیمی/مجله «صبح تبریز»-شماره۲۴

✅هنر ایرانی، یکی‌از روش‌های نگاهبانی از مفاهیم شاهنامه است. هنرمند ملی، پیام‌‌های فردوسیِ دانا را از لابه‌لای ابیات شاهنامه دریافت نموده و آن‌ها را در چهارچوب هنرهای گوناگون ایرانی از جمله هنر فرش، عرضه می‌دارد.
#فرش-شاهنامه_کهنمویی»، بافت تبریز، یکی‌از زیباترین آثار هنری در این زمینه می‌باشد.
🔹تبریز و شاهنامه باهم پیوندی تاریخی و ناگسستنی دارند؛ که جلوه‌ی این مهم را در فرهنگِ مردمِ آذربایجان می‌توان دید. باید توجه داشت که شاهنامه در طی سده‌ها پلی استوار برای استمرارِ جریانِ تاریخِ ایران در قلب یکایکِ مردم ایران بوده است. از جمله مردمی که تأثیر بسیار از شاهنامه در هنر خود گرفته‌اند، مردم آذربایجان می‌باشند، که این بخش به تناسبِ وزن در شاهنامه «آذرآبادگان» خوانده شده است. یکی‌از نمودهای این تاثیرپذیری، بافتِ «فرش شاهنامه» معروف به «کهنمویی» می‌باشد که آن‌را به‌سبب تاثیرپذیریِ بی‌نظیر و جلوه‌ی بالایش «شاهنامه کهنمویی» می‌خوانند. این فرش توسط خاندانِ نامدارِ «عمواوغلی کهنمویی» و در سال ۱۲۲۰ قمری بافته شده؛ و این‌گونه شاهنامه بر روی فرش دستبافت تبریز تجلی یافته است، که آن نمودی روشن بر عشقِ مردم تبریز به «هویت ملی» می‌باشد.
🔹این فرشِ زیبا دربرگیرنده‌ی ۲۵ تصویر از نقاط زندگی و مبارزه‌ی رستم -پهلوان بزرگ شاهنامه- با دشمنانِ ایران می‌باشد؛ که آن دربرگیرنده‌ی نقاط و نبردهای رستم در بازه‌ی زمانیِ نوجوانیِ او تا پیریِ او می‌باشد؛ چنان‌که تصویرِ «رام شدنِ رخش به دست رستم» در این فرش به‌تصویر کشیده‌شده، «کشته شدنِ اسفندیار به‌دست رستم» -که آخرین نبرد رستم می‌باشد- در آن آمده و حتی پوشش‌دهنده‌ی «کشته شدنِ رستم به‌دست شغاد» نیز می‌باشد.
🔹این تأثیرپذیریِ ژرف در هنر، نمودِ شاهنامه‌دوستیِ مردم آذربایجان می‌باشد.
🔹بزرگی و شکوهِ آذربایجان در شاهنامه را در صفت مردم آذربایجان که در جای‌های گونه‌گون از آن‌ها با نام «بزرگان و آزادگان» یاد شده نیز می‌توان دید؛ و به شکل آماری می‌توان دانست که در سی‌وشش بخش از شاهنامه که حدود صدوپنجاه بیت را دربرمی‌گیرد به‌ریختی «درخشان» از آذربایجان در شاهنامه یاد آمده است؛ چه‌این‌که آذربایجان از مهم‌ترین سرزمین‌های باستانیِ ایران بوده و دارای نقشی ممتاز در شکل‌گیری هویت ایرانی می‌باشد. آذربایجان جایگاهِ اتفاقات مهم در شاهنامه و تکیه‌گاهِ مهم ایرانیان نیز هست. چنان‌که افراسیاب تورانی که دشمن بزرگ ایرانیان می‌باشد در این خطه و کنار دریاچه چیچست به کینِ خونِ سیاوش، به‌دست کیخسرو، دربند شده و کشته می‌شود. در بخشی دیگر، چون خسرو پرویز ساسانی و بهرام چوبینه در نبرد با هم هستند، پادشاه ساسانی به دشت لوک در جنوب شرقی دریاچه اورمیه رفته و در آن‌جا سراپرده می‌زند؛ یا در بخش دیگر چون اعراب به ایران می‌تازند رستم فرخزاد به برادرش نامه نوشته، یک‌یکِ بُنه و گنج‌ها را به او سپرده و به او پند می‌دهد تا آن‌ها را در  آذربایجان بِبَرد؛ و می‌گوید: «همی تاز تا آذرآبادگان/ به جای بزرگان و آزادگان». از پنجره‌ی اهمیت آذربایجان در شاهنامه و نیز از دیدگاهِ نمادین شگفت است که شاهنامه-فرش کهنویی در میانِ بیست‌وپنج تصویر خود پوشش‌دهنده‌ی تصویرِ «کشته شدنِ الکوس به‌دست رستم» که درواقع مهره‌ی تکیه‌گاهِ افراسیاب در شکست دادنِ ایرانیان بود را نیز شامل می‌شود؛ یا نیز پوشش‌دهنده‌ی تصویرِ «آزاد شدن بیژن از چاه به‌دست رستم» نیز می‌باشد که آن کشته‌شدنِ یازده مبارزِ بزرگِ تورانی به‌دست یازده دلاور ایرانی و نیز کشته شدنِ افراسیاب به‌دستِ کیخسرو را درپی دارد.

🔹این تأثیرپذیریِ ژرف از شاهنامه را در میان شاعران و ادیبان و نویسندگان و دانشمندان و شاهنامه‌خوان‌ها و نقال‌های آذربایجان نیز می‌توان دید.
🔹آفرینش‌های هنریِ ازاین‌دست، بی‌شک از برای آگاهی بیشتر مردمان روزگار کنونی و آیندگان و ماندگاری در تاریخ‌ملی این سرزمین کهن دارای اهمیت فراوانی می‌باشند. چه‌این که شاهنامه در مقام میراث ملی ایرانیان، گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ و آیین ایران‌زمین است؛ و در هر روزگاری نگاهبانی از این میراث، خویشکاری یکایک کسانی‌ست که عشق و دغدغه‌ی سرزمین خود ایران را دارند.

💎
🆔 @maneshparsi

BY فرهنگ و منش پارسی