محمود شفیعی

✅عرفیات دین: نسخ یا باز فهمی

🖊در یکی از گروه های قرآنی یکی از اعضای اهل فضل گروه درباره حکم قرآنی نشوز زنان اظهار کرده اند که این احکام متعلق به دوره تاریخی گذشته بوده و این قبیل احکام قرآنی را باید منسوخ شده اعلام کرد.
🖊به نظر می رسد منسوخ گرایی در مواجهه با چنین آیاتی قابل دفاع نباشد. نسخ خلاف قاعده است و نمی توان با نسخ مسائل جدید را در چارچوب شریعت حل و فصل کرد. چند راه بهتر درباره آیات نشوز، احکام برده داری و مواردی از این قبیل، در چارچوب ادبیات دینی قابل طرح است:
🔷۱. احکام ارشادی و نه مولوی: آیاتی که مسائل عرفی در آنها مطرح شده است، ارشاد به عرفیات جامعه است. پس از نظر شرع در این حوزه ها عمل به عرفیات هر دوره مطلوب است و نه نگاه مولوی به احکام مطرح شده در امور عرفی
✍۲. توسلی و نه تعبدی: عمده دستورات شرع در حوزه مسائل عرفی، توسلی است و نه تعبدی. پس سلطه ذهنیت تعبدگرا بر جامعه فقهی را باید نقد کرد و روش شناسی اجتهاد در احکام عرفی را تغییر داد.
✍۳. امضایی و نه تاسیسی: احکامی که ابتکار شریعت نیست و امضای عرف زمانه شمرده می شود، اصالت با امضای عرف معقول هر دوره است و نه نگاه تاسیسی به امر وارد شده در شریعت.
✍۴. توجه به روح شریعت و نه قالب های تاریخی معنا: آموزه های دین در حیطه عقل و عرف همزمان پاسخی مناسب به نیاز زمانه دوره نزول است و در ضمن از روح معنای فراتاریخی برخوردار است که با تحلیل عقلی و بازفهمی آن در زمینه های جدید تاریخی، می توان معنای مندرج در آموزه شرعی را در لباس فرهنگی جدید بازآفرینی کرد. مثلا در بحث نشوز باید توجه کرد که نشوز در قرآن به صورت دو سویه همزمان درباره مرد و زن مطرح شده است. در نشوز مرد مساله مصالحه به عنوان راه حل پیشنهاد شده است. از همین راه حل می توان این روح معنا را به دست آورد که برای شرع انور، تحصیل رضایت طرفین اصالت دارد. خوب اگر تحصیل رضایت طرفین اصالت دارد، می توان در وضعیت جدید رضایت طرفین را در نشوز زن هم از طریق مصالحه مورد توجه قرار داد. اگر زدن نه تنها رضایتی را تولید نمی کند؛ بلکه بر تنفر زندگی، حداقل طرف زوجه، می افزاید، پس روح معنای مندرج در بحث نشوز نادیده گرفته شده است و دیگر نمی توان در این زمان برخلاف روح معنای آیه بر قالب ظاهری مربوط به زمان قدیم اصرار ورزید و از روح معنای آیه دور شد.
✍در پایان این نکته قابل توجه است که متن درجه اول دین اسلام، یعنی قرآن کریم، ماده ای خدا ساخته برای خردورزی در حوزه دین است و اگر ما اصل مراجعه به قرآن را به تدریج با نگاه باستان شناسانه یک بار برای همیشه کنار بگذاریم، دیگر ماده خام لازم برای بسط عقلانیت دینی وجود نخواهد داشت.
۲۹مرداد۱۴۰۴ شفیعی
@Mahmood_shafiee

👍1

www.tgoop.com/mahmood_shafiee/401

26 viewsedited  Aug 20 at 17:30

✅عرفیات دین: نسخ یا باز فهمی

🖊در یکی از گروه های قرآنی یکی از اعضای اهل فضل گروه درباره حکم قرآنی نشوز زنان اظهار کرده اند که این احکام متعلق به دوره تاریخی گذشته بوده و این قبیل احکام قرآنی را باید منسوخ شده اعلام کرد.
🖊به نظر می رسد منسوخ گرایی در مواجهه با چنین آیاتی قابل دفاع نباشد. نسخ خلاف قاعده است و نمی توان با نسخ مسائل جدید را در چارچوب شریعت حل و فصل کرد. چند راه بهتر درباره آیات نشوز، احکام برده داری و مواردی از این قبیل، در چارچوب ادبیات دینی قابل طرح است:
🔷۱. احکام ارشادی و نه مولوی: آیاتی که مسائل عرفی در آنها مطرح شده است، ارشاد به عرفیات جامعه است. پس از نظر شرع در این حوزه ها عمل به عرفیات هر دوره مطلوب است و نه نگاه مولوی به احکام مطرح شده در امور عرفی
✍۲. توسلی و نه تعبدی: عمده دستورات شرع در حوزه مسائل عرفی، توسلی است و نه تعبدی. پس سلطه ذهنیت تعبدگرا بر جامعه فقهی را باید نقد کرد و روش شناسی اجتهاد در احکام عرفی را تغییر داد.
✍۳. امضایی و نه تاسیسی: احکامی که ابتکار شریعت نیست و امضای عرف زمانه شمرده می شود، اصالت با امضای عرف معقول هر دوره است و نه نگاه تاسیسی به امر وارد شده در شریعت.
✍۴. توجه به روح شریعت و نه قالب های تاریخی معنا: آموزه های دین در حیطه عقل و عرف همزمان پاسخی مناسب به نیاز زمانه دوره نزول است و در ضمن از روح معنای فراتاریخی برخوردار است که با تحلیل عقلی و بازفهمی آن در زمینه های جدید تاریخی، می توان معنای مندرج در آموزه شرعی را در لباس فرهنگی جدید بازآفرینی کرد. مثلا در بحث نشوز باید توجه کرد که نشوز در قرآن به صورت دو سویه همزمان درباره مرد و زن مطرح شده است. در نشوز مرد مساله مصالحه به عنوان راه حل پیشنهاد شده است. از همین راه حل می توان این روح معنا را به دست آورد که برای شرع انور، تحصیل رضایت طرفین اصالت دارد. خوب اگر تحصیل رضایت طرفین اصالت دارد، می توان در وضعیت جدید رضایت طرفین را در نشوز زن هم از طریق مصالحه مورد توجه قرار داد. اگر زدن نه تنها رضایتی را تولید نمی کند؛ بلکه بر تنفر زندگی، حداقل طرف زوجه، می افزاید، پس روح معنای مندرج در بحث نشوز نادیده گرفته شده است و دیگر نمی توان در این زمان برخلاف روح معنای آیه بر قالب ظاهری مربوط به زمان قدیم اصرار ورزید و از روح معنای آیه دور شد.
✍در پایان این نکته قابل توجه است که متن درجه اول دین اسلام، یعنی قرآن کریم، ماده ای خدا ساخته برای خردورزی در حوزه دین است و اگر ما اصل مراجعه به قرآن را به تدریج با نگاه باستان شناسانه یک بار برای همیشه کنار بگذاریم، دیگر ماده خام لازم برای بسط عقلانیت دینی وجود نخواهد داشت.
۲۹مرداد۱۴۰۴ شفیعی
@Mahmood_shafiee

BY محمود شفیعی